Άγιος Πέτρος: Το «Τούρκικο Κοντρί» ή «Σκαλόπετρα»
Στην περιπλάνησή μας στο νησί της Λευκάδας κάναμε στάση αυτή τη φορά στον Άγιο Πέτρο, το πάλαι ποτέ κεφαλοχώρι στη νότιο Λευκάδα. Πλούσιο σε αξιοθέατα, όχι κατ΄ ανάγκη από αυτά που περιγράφονται στους τουριστικούς οδηγούς. Άλλα όμως, πλασμένα με μύθους και φαντασίες, ριζωμένα μέσα από πατρογονικά ακούσματα στο νου και την ψυχή του κάθε Αγιοπετρίτη, που απομεινάρια τους σώζονται μέχρι σήμερα.
Θα σας τα παρουσιάσουμε, σε κάποιες συνέχειες, κάνοντας αρχή σήμερα με το «Τούρκικο Κοντρί» ή «Σκαλόπετρα». Θα θέλαμε με την ευκαιρία να ευχαριστήσουμε και δημόσια τους άξιους οδηγούς μας και άριστους γνώστες της περιοχής, τον Απόστολο Αντύπα, πρόεδρο της Ένωσης Αγιοπετριτών Αττικής και τον Γεράσιμο Καγκελάρη, πρώην πρόεδρο του Δ.Δ. Αγίου Πέτρου του Δήμου Απολλωνίων.
Όπως πάντα, λίγα λόγια εισαγωγικά για τον Άγιο Πέτρο στις αρχές του περασμένου αιώνα, όπως τον περιγράφει ο Παναγιώτης Θ. Κουνιάκης στο βιβλίο του «Η νήσος Λευκάς από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς: Ήθη-Έθιμα-Εξέλιξις και Δράσις των πολιτικών αυτής ανδρών», 1928:
«ΑΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ. Κωμόπολις και έδρα του πρώην Δήμου Απολλωνίων, προς δυσμάς του Σύβρου κειμένου, αριθ. κατοίκων (1035), ανώμαλος συνοικισμός, άφθονα και διαυγή ύδατα, και οι κάτοικοι αυτού λογάδες ως επί το πλείστον και ρέποντες προς Ακαδημαϊκάς συζητήσεις, εξ ου και καλούνται κοινώς «Α θ η ν α ί ο ι». Κυριαρχούντα επίθετα: Πατρίκιος, Κατηφόρης. Προϊόντα κύρια: έλαιον και οίνος. Υπήρξεν άλλοτε έδρα Ελληνικού Σχολείου και Ειρηνοδικείου».
Οι εντυπώσεις μας τώρα για το «Τούρκικο Κοντρί» ή «Σκαλόπετρα»:
Η πρώτη ονομασία αναγάγει στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, όπως και πολλά άλλα εξάλλου τοπωνύμια του τόπου μας, που διάρκεσε στο νησί μας, σε εξαίρεση με τα άλλα νησιά του Ιονίου, διακόσια και κάτι χρόνια. Μια περίοδο που άρχισε το 1479 με την κατάληψη του νησιού από τους Τούρκους και τέλειωσε το 1684, όταν εκδιώχθηκαν οι Τούρκοι και το νησί πέρασε στα χέρια των Ενετών. Η δεύτερη ονομασία έχει να κάνει με τα σωζόμενα μέχρι σήμερα λαξευμένα στο βράχο σκαλιά, που οδηγούσαν παλιότερα στην κορυφή του. Ο βράχος κάπου έχει κοπεί από τους σεισμούς και μάλλον δεν είναι δυνατή σήμερα κατ΄ αυτόν τον τρόπο η ανάβαση, ακόμη κι αν καθαριστεί ο γύρω τόπος από τις μάζες που τον πνίγουν. Στην κορυφή του βράχου υπάρχουν επίσης λαξευμένες στην σκληρή πέτρα κοιλότητες σε σχήμα και μέγεθος κρεβατιού. Γεγονός είναι ότι ο βράχος δεσπόζει στην γύρω περιοχή του εύφορου κάμπου και έχει καλή ορατότητα προς τον κοντινό όρμο της Βασιλικής. Ήταν δηλαδή, σε κάθε περίπτωση, ένα καλό καραούλι για όποιον ήθελε να ελέγχει τόσο τον κάμπο, όσο και ενδεχόμενο κίνδυνο από τη μεριά της θάλασσας, αφού το κάθε πλοίο γινόταν ορατό αρκετή ώρα πριν την προσόρμιση. Κάπου όμως εμπλέκονται και οι πειρατές, που ως γνωστόν λυμαίνονταν την εποχή εκείνη την ευρύτερη περιοχή του Ιονίου.
Ας Αφήσουμε όμως να μας διηγηθεί την ιστορία του «Τούρκικου Κοντριού» ο ακούραστος ερευνητής της τοπικής ιστορίας του Αγίου Πέτρου αείμνηστος Γεράσιμος Δρακονταειδής μέσα από το βιβλίο του «Σύντομη Ιστορία Λευκάδος και λαογραφικά Αγίου Πέτρου» (Αθήναι 1970), όπως αυτό περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Ενθυμήματα της ιστορίας και της ζωής»* (Πάτρα 2005) που εξέδωσε με την επιμέλεια του Απόστολου Μαργέλη, επί Δημαρχίας Γεράσιμου Μελά, ο Δήμος Απολλωνίων:
Στο απόσπασμα ο Γεράσιμος Δρακονταειδής αναφέρεται στην μετά τη ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571) εποχή. Αντιγράφουμε στο μονοτονικό, διατηρώντας την ορθογραφία:
|
«… Τοιουτοτρόπως η κατάστασις εχειροτέρευε μέρα με την ημέρα δεδομένου ότι και πειρατικοί στόλοι κατέκλυζον τας θαλάσσας. Αι Τουρκικαί αρχαί τους ηνήχοντο και μάλλον τους υπεβοήθουν διαμοιραζόμενοι μεθ΄ αυτών την λείαν. Δύο αρχηγοί πειρατών είχον εγκατασταθή εις την Λευκάδα, ο ένας Πιάλτης ονόματι, Ούγκρος εξωμότης, είχεν ορμητήριον την βόρειο Λευκάδα και ο έτερος Χασάν – Μπέης την νότιο Λευκάδα, με έδρα τον Άγ. Πέτρο οπόθεν εστρατολογούσε από τους κατοίκους τους πιο νέους και δυνατούς δια ερέτας, κωπηλάτας. Η κατοικία του, όταν ήρχετο εις το χωριό, ήτο εις την γειτονιά Σταμουλάτα, τώρα οικία Κοντοπύργια. Στη γειτονιά αυτή με τους κήπους απέμεινεν η ονομασία Χασάν – Μπεάτα. Προς επικοινωνίαν του με την γύρω περιοχή και με τα πειρατικά του πλοία προσορμιζόμενα εις τον όρμον Πόντη ή στα Σύβοτα είχε τον ημιονικό δρόμο που κατέρχεται από το χωριό προς τα «μεγάλα λιθάρια» οπόθεν διχάζεται εις δύο μονοπάτια, το ένα προς τα ανατολικά παράλια, δια του κάμπου και των ενδιάμεσων ατραπών και το άλλο δια του κάμπου προς τον κόλπο Βασιλικής. Προς ασφάλειάν του δε, δι΄ ενδεχόμενον αιφνιδιασμόν είχεν εγκαταστήσει φυλάκιον σε ένα από τα μεγάλα λιθάρια, ανεξάρτητο από τα άλλα ύψους 25 μ. και πλάτους 30 μ., σε σχήμα Μετεώρου, με επίπεδη επιφάνεια προσιτή μόνον με πελεκητή σκάλα, όπου είχον πελεκήσει θέσεις για κρεβάτια των φρουρών. Εξ ου και η ονομασία «σκαλόπετρα» ή «Τούρκικο Κοντρί». Οι Λευκαδίτες μη αντέχοντας πλέον τας δηώσεις και την στρατολογίαν από τους πειρατάς έστειλαν αναφοράν εις τον Σουλτάνον, δια την κατάστασιν και έστειλεν τον ναύαρχον Τσικάλην, όστις κατώρθωσε εντός ολίγου χρόνου να τους εξοντώση μέχρις ενός…». |
__________________________________________________________
* Το βιβλίο μας είχε σταλεί πριν κάμποσο καιρό από τον επίσης Αγιοπετρίτη, καπετάνιο Κώστα Σπ. Πατρίκιο.
Ένα μεγάλο μπράβο και πολλά πολλά συγχαρητήρια για την πολύ όμορφη και νοικοκυρεμένη σας δουλειά με πολλές ευχαριστίες από ολους τους Αγιοπετρίτες για την εργασία σας στο χωριό μας ΑΓ.ΠΕΤΡΟΣ