Το ΤΕΙ Λευκάδας «επί ξυρού ίσταται ακμής»: Μια κριτική και μια πρόταση

Της Δρ. Παρασκευής Κοψιδά-Βρεττού

Η κατάργηση, η μεταφορά ή η συγχώνευση τμημάτων του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, αποτελεί μια από τις παρενέργειες της χρονίζουσας -και επώδυνης στην καθημερινή της βίωση- οικονομικής κρίσης στη χώρα μας. Κάποιοι, ίσως, θα έλεγαν του επιχειρούμενου δομικού και θεσμικού εξορθολογισμού, που θα ήταν ενδεχομένως αναγκαίος, αλλά όχι κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη ενός οριακού για τον τόπο και τους ανθρώπους του οικονομικού, κοινωνικού και πολιτισμικού σοκ.

Ο γενικότερος σχεδιασμός ανακατανομής της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης -και ειδικότερα των ΤΕΙ- διεσπαρμένων γεωγραφικά σε πολλές περιοχές του Ελλαδικού χώρου, και με μια ποικιλία -άλλοτε θετικών, άλλοτε μη θετικών κριτηρίων- προκαλεί κραδασμούς και παρενέργειες τόσο στις τοπικές κοινωνίες όσο και στις σπουδές των ήδη φοιτώντων σ’αυτά τα ιδρύματα, αλλά και στις οικογένειες των φοιτητών, καθώς θα υποχρεωθούν να επωμιστούν τα βάρη της μετακίνησης – και σε τι μάλιστα μέρες! Χωρίς βέβαια να έχουν πειστεί -πώς άλλωστε θα μπορούσε- για το οποιοδήποτε εκπαιδευτικό-επιστημονικό ή μελλοντικό επαγγελματικό όφελος που θα ήταν δυνατόν από μια τέτοια περιπέτεια να προκύψει.

Η παρουσία των ανώτατων ιδρυμάτων και η διασπορά των ΤΕΙ κυρίως σε όλο το γεωγραφικό φάσμα του Ελλαδικού χώρου, εκτός από την κριτική που μπορεί εκ των υστέρων να ασκηθεί στο όλο πλαίσιο πολιτικών και θεσμικών παρεμβάσεων ή σκοπιμοτήτων, είναι βέβαιο ότι συνδέθηκαν με την ύπαρξη ή και την ανάπτυξη-οικονομική, εκπαιδευτική, πολιτισμική- των τοπικών κοινωνιών. Και στις καλές περιπτώσεις -γιατί υπήρξαν κι αυτές- με μιαν αμοιβαιότητα θετικών αλληλεπιδράσεων, ένα διαρκές και ζωτικό feed-back από τα ιδρύματα στην τοπικότητα κι απ’αυτήν στα ιδρύματα.

Η περίπτωση της Λευκάδας είναι -δυστυχώς- μία από τις μη ευτυχείς ιστορίες των ΤΕΙ της ελληνικής επικράτειας και η αφήγησή της δεν θα πρόσθετε κάτι ιδιαίτερα εποικοδομητικό στην παρούσα συγκυρία. (Άλλωστε στον τόπο μας και αρμοδίως δεν ισχύει το δις ή τρις ή τετράκις εξαμαρτείν….επιμένουμε, όπως κι αν έρθουν τα πράγματα,στη… «σοφία» μας).

Εκείνο που αποτελεί, ωστόσο, επιδιωκόμενο στόχο αυτή τη στιγμή, είναι η διατήρηση, πάση θυσία, των τμημάτων της Λευκάδας και η συσπείρωση δυνάμεων -θεσμών και φορέων και πολιτών καθώς και της τοπικής ακαδημαϊκής κοινότητας- για τη διαχείριση με άλλους -ποιοτικούς αυτή τη φορά- όρους και προϋποθέσεις, για την «επανίδρυσή» τους. Σ’αυτό το σημείο, και πριν προχωρήσουμε στη σχηματοποίηση συγκεκριμένης πρότασης, οφείλουμε να επισημάνουμε κάποιες μόνον από τις αιτίες που όχι απλώς δεν οδήγησαν στην ανάπτυξή τους, αλλά επέτειναν την προϊούσα παρακμή τους. Και φυσικά, οι επισημάνσεις αυτές δικαιολογούν και τεκμηριώνουν τις προτάσεις που θα ακολουθήσουν:

1. Η επιλογή αυτών των τμημάτων με το συγκεκριμένο περιεχόμενο σπουδών δεν ήταν σε κανένα βαθμό συμβατή με την τοπική δυναμική, τις ανάγκες, τις δυνατότητες υποστήριξης και την παράδοση του τόπου (πνευματική, πολιτισμική, κοινωνική). Επομένως, ούτε το οικονομικό και πολιτισμικό-αναπτυξιακό γενικότερα- παρόν του τόπου, ούτε το παρελθόν με τη βάση των πνευματικών υποδομών του (Βιβλιοθήκες, ΓΑΚ κ.λ.π.) μπορούσε να υποστηρίξει τη λειτουργία τεχνοκρατικών, κατ’αποκλειστικότητα, τμημάτων.

2. Η αδυναμία των τοπικών φορέων να θεωρήσουν με σεβασμό τη δημιουργία του τριτοβάθμιου ιδρύματος στον τόπο τους και να αντιμετωπίσουν με σοβαρότητα και αποφασιστικές και γενναίες, ίσως, επιλογές τα ζητήματα λειτουργίας του. Συγκεκριμένα, το κτιριακό. Είναι κοινό μυστικό η πλήρης αποδόμηση (στην κυριολεξία, το ξήλωμα) του ΤΕΙ από το χώρο που είχε εγκατασταθεί αρχικά και μάλιστα τη στιγμή που αποκτούσε τη φυσιογνωμία και την περίπου αρτιότητα ενός τριτοβάθμιου ιδρύματος (εργαστήρια, βιβλιοθήκη-σπουδαστήριο, αίθουσες διδασκαλίας, οργανωμένη γραμματειακή υποστήριξη) σε έναν ενιαίο, συνεκτικά δομημένο χώρο. Και επιπλέον η απουσία επίδειξης ενδιαφέροντος ώστε να συναρθρωθεί οργανικά το ακαδημαϊκό περιβάλλον των τμημάτων του ΤΕΙ με την πολιτισμική ζωή του τόπου και τη διάχυση της γνώσης και των ακαδημαϊκών εμπειριών στην τοπική κοινωνία. Όπως και το αντίστροφο: της οργανικής σύνδεσης του φοιτητικού πληθυσμού με τα πολιτισμικά δεδομένα, θεσμούς και «συμβάντα» του τόπου.

3. Η απουσία ευαισθησίας -ενσυναίσθησης, καλύτερα- της τοπικής κοινωνίας απέναντι στον φοιτητικό πληθυσμό και τις οικογένειες των φοιτητών -κατά κανόνα ασθενών κοινωνικών στρωμάτων, σύμφωνα και με ερευνητικά δεδομένα-. Ακριβά ενοίκια, εκμετάλλευση, έλλειψη ενδιαφέροντος για ενσωμάτωση, απουσία διευκολύνσεων κ.λ.π. ήταν μερικά από τα σταθερά επαναλαμβανόμενα παράπονα των φοιτητών σε συζητήσεις μαζί τους ή από τις παρατηρήσεις τους σε φύλλα αξιολόγησης που κατά καιρούς συμπλήρωναν (παρόλο που ο τόπος τούς άρεσε και αρκετοί θα ήθελαν να παραμείνουν και μετά το πέρας των σπουδών τους).

Αυτή τη στιγμή προσφέρεται μια ύστατη δυνατότητα -όπως προκύπτει από τις επίσημες συζητήσεις που διεξάγονται ανάμεσα στη Διοικούσα και το Υπουργείο Παιδείας και τον εντατικό προβληματισμό των ημερών- διατήρησης αλλά και βιωσιμότητας του ΤΕΙ Λευκάδας. Η τελευταία, συναρτημένη με τις παραπάνω επισημάνσεις, θα εξαρτηθεί πρωτίστως από μια πρωτογενή κίνηση αναθεώρησης των υπαρχόντων τμημάτων, και συγκεκριμένα: Μετονομασία των τμημάτων με παράλληλη αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών τους. Εδώ θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η γενικότερη φυσιογνωμία του τόπου αλλά και της Περιφέρειας, τόσο από την άποψη των υποδομών και θεσμικών της δυνατοτήτων όσο και από την άποψη του σχεδιασμού της οικονομικής και πολιτισμικής της ζωής. Συζευγνύοντας και αξιοποιώντας το παρόν με το παρελθόν κι αυτά με τη σχεδιασμένη εποικοδομητικά βιώσιμη μελλοντική της προοπτική. Με αυτή τη συλλογιστική προτείνουμε:

1.Το Τμήμα Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση και στην Οικονομία να μετονομαστεί σε: Τμήμα Επαγγελμάτων Εμπορίου, Τουριστικών Επιχειρήσεων και Πολιτισμού.

2. Το Τμήμα Τεχνολογίας Πληροφορικής και Τεχνολογιών να μετονομαστεί σε: Τμήμα Εμπορικής Επικοινωνίας, Ψηφιακών Εκδόσεων και Πολιτισμού.

Τα δύο τμήματα μπορούν να αποτελέσουν τη Σχολή Επικοινωνιακών και Εμπορικών Επαγγελμάτων και Επαγγελμάτων Πολιτισμού.

Πιστεύουμε ότι η συγκεκριμένη πρόταση αποτελεί μια καινοτόμο και πρωτότυπη -και προπάντων βιώσιμη- ιδέα, καθώς ενεργοποιεί τα εγγενή και ιστορικά χαρακτηριστικά του τόπου, την παράδοση και τις παροντικές της ανάγκες και ταυτόχρονα στεγάζει τις σύγχρονες αναπτυξιακές ανάγκες και δυνατότητες του τόπου σε μιαν επιστημονική-ακαδημαϊκή στέγη σύγχρονης και πρωτοποριακής θεώρησης. Επιπλέον, μπορεί να ανανεώσει και να προσφέρει ενδυναμωμένη και εκσυγχρονισμένη την τοπική και περιφερειακή αγορά εργασίας –με προσδοκώμενο αποτέλεσμα τη συνολική ποιοτική αναβάθμιση όλων των παραμέτρων και των συνθηκών της συλλογικής ζωής.

Αν και επιχειρούμε θεσμικά ως κοινωνία την ύστατη στιγμή, ας «εκβιαστούμε» θετικά, αυτή την ύστατη τουλάχιστον ώρα, από τα κατά συρροήν αμαρτήματα που έχουμε ως τώρα διαπράξει. Και ας δώσουμε στον τόπο και στους ανθρώπους που ζουν αλλά και σ’αυτούς που συνδέουν την τύχη τους μ’αυτόν, ό,τι περισσότερο και ό,τι καλύτερο δικαιούνται. Μάλλον αυτό έχει να κάνει και με τη δημοκρατία…

Πηγή: www.lefkadaslowguide.gr