Η Λευκάδα στην Επανάσταση του 1821 – Της Ουρανίας Σολδάτου
Η λαχτάρα των Λευκαδίων για ελευθερία και η έχθρα για τον δικό τους δυνάστη, τους Άγγλους, καθώρισαν τη δυναμική προσφορά της Λευκάδας στον υπέρ ανεξαρτησίας αγώνα του Έθνους. Θέατρο πολεμικών επιχειρήσεων έγινε μέχρι τότε πολλές φορές η Λευκάδα και ακόμα καταφύγιο κλεφτών και αρματολών, ώστε και ψυχολογικά προετοιμασμένοι και ασκημένοι στα όπλα και στον πόλεμο ήταν οι περισσότεροι Λευκαδίτες.
Ήδη είχαν μυηθεί στη δράση της Φιλικής Εταιρείας ο δόκτωρ Άγγελος Σούνδιας και ο Ιωάννης Ζαμπέλιος, οι οποίοι άρχισαν να μυούν Λευκαδίτες και συγχρόνως να συγκεντρώνουν εράνους για ενίσχυση των αγωνιστών. Μερικοί από τους σπουδαιότερους αρματολούς έφυγαν από τη Στερεά και πέρασαν στη Λευκάδα: ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Γεώργ. Τσόγκας, ο Γεώργ. Βαρνακιώτης, ο Γεώργ. Καραϊσκάκης, ο Δημ. Μακρής, ο Ν. Στουρνάρης, ο Δ. Κοντογιάννης, ο Δημ. Πανουργιάς, ο Δ. Κίτσος. Ακόμα ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, ο πλοίαρχος Γιακουμάκης Τομπάζης κ.ά. Οι καπεταναίοι αυτοί είχαν συναντήσεις με τους ντόπιους φιλικούς στην Οδηγήτρια, στο περιβόλι της Αγίας Άννας στην Μεγάλη Βρύση, στην Αγία Τριάδα στο Καλλιγόνι, στη Φανερωμένη και στο σπίτι του Ιωάννη Ζαμπελίου, όπου όπως γράφει ο Ζαμπέλιος, την Κυριακή της Αποκριάς το πρωί καταστρώθηκε το σχέδιο της εξεγέρσεως και η δράση του κάθε αρχηγού. Οι πιστοί χριστιανοί πατριώτες για να επισημοποιήσουν την ιερή υπόσχεση του αγώνα και να έχουν την ευλογία της Υπερμάχου Θεοτόκου παρακολούθησαν τη Θεία Λειτουργία στο εκκλησάκι της Παναγίας Βλαχέραινας στον Κάμπο. Ακολούθησε συμπόσιο στο σπίτι του Ζαμπελίου με προπόσεις και εθνικά άσματα. Ακολούθησε χορός στο παζάρι της πόλεως που άρχισε από τον Άγιο Μηνά και κατέληξε στην κεντρική πλατεία.
Στις 25 Μαΐου κηρύχτηκε η επανάσταση στη Στερεά. Οι φιλικοί της Λευκάδας ενισχύουν τους αγωνιζόμενους με χρήματα, φάρμακα, τρόφιμα. Η βοήθεια των κατακτητών Άγγλων προς τους Τούρκους και οι σκληρές κυρώσεις εναντίον των επτανησίων δεν έκαμπταν το αγωνιστικό τους φρόνημα. Οι εξορίες, οι δημεύσεις των περιουσιών και τα βασανιστήρια που ο Άγγλος Αρμοστής Μαίτλανδ και ο υφαρμοστής Άδαμ διέταζαν, δεν τους σταματούσαν. « …φρίττει ο άνθρωπος αναπολών τας τιμωρίας, τα κολαστήρια, τας απανθρωπίας, όσας ο ανήρ ούτος (άγγλος τοποτηρητής ταγματάρχης Τέμπλ) έπραξεν αιτίαν λαβών την Ελληνικήν Επανάστασιν.» γράφει ο Ζαμπέλιος.
853 ήταν οι Λευκαδίτες που πέρασαν τη Στερεά για να πάρουν μέρους στον αγώνα. Υπό τον Παπά Μελά – Δραγανιώτη, το Σούνδια, και άλλους σπουδαίους αρχηγούς είχαν σχηματίσει ομάδες και άλλοι δρούσαν ενταγμένοι σε άλλες ομάδες.
Το πόσο δύσκολο ήταν το έργο των ανθρώπων αυτών μπορούμε να το καταλάβουμε αν σκεφθούμε ότι και μόνο για να φθάσουν στο πεδίο της μάχης περνούσαν από τα στενά της Σκύλλας και της Χάρυβδης, των άγγλων κατακτητών, δηλαδή, και των χωροφυλάκων τους, που καιροφυλακτούσαν και τους έπιαναν όταν πήγαιναν να περάσουν από τη Λευκάδα στην Αιτωλοακαρνανία. Ένα περιστατικό που συνέβη στον Ιωάν. Ζαμπέλιο και μας το διηγείται ο ίδιος, μας δίνει την ασφυκτική ατμόσφαιρα: Νύχτα, ξαπλωμένος μπρούμυτα, κάτω από μια κάπα στο μονόξυλο του φτωχοψαρά Παρασκευά, πέρασε ο Φιλικός στην Περατιά για να συναντήσει τον Τσόγκα και το Βαρνακιώτη και να τακτοποιήσει σοβαρά στρατηγικά θέματα της Φιλικής Εταιρείας. Στο γυρισμό όμως και καθώς έβγαινε από το μονόξυλο τα χαράματα τον είδαν δυο χωροφύλακες που έτρεξαν να τους πιάσουν. Ο Παρασκευάς χτύπησε τον ένα, έτρεψε σε φυγή τον άλλο κι ό ίδιος έφυγε ξανά για την Ακαρνανία. Ο Ζαμπέλιος σώθηκε, ο Παρασκευάς όμως τιμωρήθηκε. Η περιουσία του δημεύθηκε και ο ίδιος καταδικάστηκε σε θάνατο. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι τις ανακρίσεις τις έκανε ο ίδιος ο Ζαμπέλιος, ως Εισαγγελεύς που ήταν! Ο Παρασκευάς, φυγάς, αγωνίστηκε ηρωικά και έπεσε στο Μεσολόγγι.
Οι τιμωρίες για τέτοιου είδους θέματα ήταν βαρύτατες. Η αγχόνη ήταν στημένη μέσα στη λιμνοθάλασσα κοντά στην παραλία της Πλαγιάς για να βλέπουν οι Επτανήσιοι πολεμιστές τους απηγχονισμένους. Κάποτε ο αγωνιστής Καραβίας, αφού είχε αριστεύσει σε πολλές μάχες επέστρεφε στη Λευκάδα. Συνελήφθη όμως και καταδικάστηκε από τους Άγγλους σε θάνατο στην αγχόνη. Ενώ όμως τον μετέφεραν με την βάρκα αλυσοδεμένον στον δίαυλο, όπου ήταν η κρεμάλα, έσπασε τις αλυσίδες, χτύπησε τους φρουρούς και έπεσε στο νερό προς την Ακαρνανία. Κατάφερε και έφθασε στην ακτή, εκεί όμως τον περίμεναν άλλοι Άγγλοι που είχαν φθάσει με βάρκα, τον φόνευσαν και κατόπιν τον απηγχόνισαν. Το πτώμα του έμεινε πολύν χρόνον ‘κρεμάμενον μεταξύ Ακαρνανίας και Λευκάδος καταβιβρωσκόμενον υπό των κοράκων’……..
Πολλοί Λευκαδίτες καταδικάστηκαν για τη συμμετοχή τους στην Επανάσταση. Αυτό όμως δεν τους εμπόδιζε να αγωνίζονται με αυτοθυσία σ’ όλες τις μάχες της Ελλάδας, στις εσχατιές της Ρουμανίας και τη Βηρυττό είτε σαν απλοί στρατιώτες είτε σαν αξιωματικοί: στο Μανιάκι με τον Παπαφλέσσα, στο Πέτα με τον Νόρμαν και τον Σανταρόζα, στο Δραγατσάνι με τους Ιερολοχίτες, στο Σκουλένι δίπλα στον Αθαν. Καρπενησιώτη, στο Μεσολόγγι με τους Αθάνατους.
Ήρωες Λευκαδίτες οπλαρχηγοί ήταν ο Θεοφύλακτος Ψιλιανός, ο Στυλιανός Πάκμωρ, ο Σπύρ. Μεταξάς, ο Πέτρος Σικελιανός, ο Παπά-Δραγανιώτης, ο Απόστολος Σταύρακας-Πανάδας, ο Γεώργιος Βερίκιος, ο Σπυραντώνης Χαλικιόπουλος, ο Μάρκος Γκίλλης.
Η πρώτη πολεμική ενέργεια των Λευκαδίων υπό την γενικότερη αρχηγία του Τσόγκα, ήταν την 28η Μαΐου 1821 η πολιορκία και κατάληψη του φρουρίου του Τεκέ που είχε οικοδομήσει ο Αλή Πασάς το 1807, όταν πολιόρκησε τη Λευκάδα.
Την ίδια ημέρα άλλο τμήμα υπό τον Θεοφύλακτο Ψιλιανό και τον Θεοδ. Γρίβα πήρε μέρος στην κατάληψη του Αγρινίου και του φρουρίου της Βόνιτσας. Ο Ιωάννης Ζαμπέλιος περιγράφοντας τον ενθουσιασμό του για την κατάληψη του Αγρινίου γράφει: ‘Περιεφερόμην εις τας οδούς της πόλεως ως παράφορος, συνεχαιρόμην τον ένα, ησπαζόμην τον άλλο ενθουσιάζων τους εταίρους. Δόξα τω Θεώ, το Έθνος μας ανέστη, ελευθερώνεται, δεν είναι ψέμμα’.
Υπό γενικό αρχηγό τον Μάρκο Μπότσαρη πολέμησαν πολλοί Λευκαδίτες με ομαδάρχη τον ηρωικό Μάρκο Γκίλλη που πολέμησε και στο Καρπενήσι και στην πολιορκία του Αιτωλικού το 1823. Αλλά και στη θάλασσα έδωσαν δείγματα ηρωισμού και αυτοθυσίας. Ένα λευκαδίτικο πλοίο με κυβερνήτες τον Παύλο Λαμπρινό και Χριστ. Καββαδά και με πλήρωμα 17 Λευκαδίτες ενίσχυσαν τις ελληνικές δυνάμεις που δρούσαν στη Βόρεια Ακαρνανία.
Μετά την μάχη του Πέτα πολλοί Λευκαδίτες κατευθύνθηκαν προς το Μεσολόγγι. Στη μάχη του Αετού 10-8-1822 60 Έλληνες αντιμετώπισαν 3000 Αλβανούς υπό τον Κιουταχή και τους ανάγκασαν να γυρίσουν πίσω. Διακρίθηκε κοντά στο Θεόδ. Γρίβα ο Λευκαδίτης Στάθης Κατσαρός, που θα γίνει στη συνέχεια αρχηγός της φρουράς του Μαυροκορδάτου και θα αιχμαλωτιστεί το 1825 στη Σφακτηρία από τους Άραβες του Ιμπραήμ.
Όταν ο Ιμπραήμ έφθασε στη Μεσσηνία, ο Πέτρος Σικιελιανός με άλλους συμπατριώτες αγωνίστηκαν στη φρουρά της Μεθώνης εναντίον των Αιγυπτίων.
Στο Μεσολόγγι, τόσο στην πρώτη πολιορκία, όσο και στη δεύτερη βρέθηκαν κλεισμένοι να αγωνίζονται με αυτοθυσία πολλοί Λευκαδίτες. Ανάμεσά τους οι πιο γνωστοί ηγήτορες, ο Πέτρος Σικελιανός, ο Θεοφύλακτος Ψιλιανός και ο Πέτρος Στεφανίτσης.
Δίπλα στο ‘γιο της καλογριάς’ στην Ακρόπολη, στη Σαλαμίνα, στο Φάληρο αγωνίζονται χωρίς καθόλου να υπολείπονται σε ηρωϊσμό και αυτοθυσία ο Παπά-Γιάννης Σούνδιας, ο Μάρκος Γκίλλης, ο Ευστάθιος Κατσαρός και ο Πέτρος Στεφανίτσης. Μέσα στην Ακρόπολη υπό τον Παπά-Γιάννη Σούνδια, αγωνίζονται από το 1825 γενναία παλικάρια και απ’ έξω ενισχύει τη φρουρά με πολλούς κινδύνους ο Ευστάθιος Κοντυλάτος Κατσαρός επικεφαλής πολλών Επτανησίων. Ο γιατρός Πέτρος Στεφανίτσης το 1826 ήταν αρχηγός του τμήματος των Επτανησίων που έστειλε ο Καραϊσκάκης από τη Σαλαμίνα στην Ακρόπολη για να βοηθήσουν τους πολιορκούμενους.
Πολλοί πολέμησαν και σκοτώθηκαν στο Νιόκαστρο, στο Μανιάκι και στην Τρίπολη. Από τους αγωνιστές του 21 γνωρίζουμε όσων τα ονόματα έχουν διασωθεί σε καταλόγους και επιστολές.
Ασπρογέρακας Ιωάννης από τα Ασπρογερακάτα Σφακιωτών. Πήρε μέρος στον αγώνα κι αυτός και πολλά μέλη της οικογένειάς του. Πολέμησε στο Μεσολόγγι και σκοτώθηκε το 1825 πολεμώντας στο Κρεμμύδι κατά του Ιμπραήμ.
Γκίλλης Μάρκος, από διακεκριμένη οικογένεια, γιος του Άγγελου Γκίλλη ‘έφορου των Κριτηρίων’ (Δικαστηρίων). Πολέμησε δίπλα στο Μάρκο Μπότσαρη μαζί με άλλους 20 συμπατριώτες κι ήταν μαζί του στο Καρπενήσι όπου ο ήρωας σκοτώθηκε. Ήταν στη φρουρά του Μεσολογγίου στην πρώτη πολιορκία. Πήρε μέρος στην πολιορκία του Αιτωλικού και υπό τον Κίτσο Τζαβέλα ήταν ανάμεσα στους ηρωικούς αγωνιστές στο νησάκι Ντολμά στο Μεσολόγγι. Ο Τζαβελας αναφέρει ‘…εις μάχην έφιππος εκινδύνευσε την ζωήν του και έχασε το άτι του…’. Το 1829 ανακηρύχθηκε τιμητικά πολίτης του Μεσολογγίου.
Πάλμος Ευστάθιος. Κατά την εξέγερση των χωρικών ο πατέρας του, Βασίλειος Πάλμος, ήταν από τους πρόκριτους του Πόρου που καταδικάστηκαν από τους Άγγλους για τη δράση του. Ο Σταθάκης κατάφερε να ξεφύγει και να καταφύγει στην Πωγωνιά. Κατατάχτηκε στο μπουλούκι του Θ. Γρίβα, που τον εκτιμούσε για την παλικαριά και την εξυπνάδα του και πάντα τον συμβουλευόταν. Άντρας ψηλός, γεροδεμένος και ατρόμητος έφθασε μέχρι τη Βηρυττό.
Σικελιανός Πέτρος, αδελφός του Φιλικού Μιχαήλ Σικελιανού. Ευγενική και ηρωϊκή μορφή. Ο Γ. Τζόγκας αρχηγός στο Μεσολόγγι το 1823 αναφέρει γι’ αυτόν ‘γενναίο και φιλογενές αρχοντόπουλο της Αγίας Μαύρας, ο οποίος από φιλογένειαν και από πατριωτισμόν εξ αρχής του παρόντος Ιερού αγώνος αφήσας και καταφρονήσας όλην του την ησυχίαν…έτρεξε με όλην του την προθυμίαν και πατριωτισμόν και επαρρησιάσθη …βάζοντας πολλάκις τον εαυτόν του σε κίνδυνον δια την αγάπην της πατρίδος’. Και ο Στρατηγός Βαγγέλης Πανάς γράφει: ‘…εις Μεθώνην εστάθη μαζί με τους στρατιώτας του μέσα εις το φρούριον με ανδρείαν και γενναιότητα…’. Στις 25 Ιουλίου1825 ο ήρωας βρήκε τη θέση του στο πάνθεον των ηρώων στο Μεσολόγγι, σε μια έξοδο των αμυνομένων.
Σταύρακας Απόστολος (Πανάδας, από το όνομα του πατέρα του Πάνος) από την Καρυά. Καταγόταν από οικογένεια που πρωτοστατούσε στις πολιτικές κινήσεις της εποχής. Μαζί με το Θωμά Χαλικιά στάθηκε πρωταρχηγός της εξεγέρσεως των αγροτών της Λευκάδας το 1819. Με την κήρυξη της επανάστασης, επικηρυγμένος και καταδιωκόμενος από τους Άγγλους, κατέφυγε στη Μολδοβλαχία, όπου αγωνίστηκε με απαράμιλλο ηρωϊσμό ως αρχηγός 150 ανδρών.
‘Μόνη η γενναιότης συνώδευεν αυτούς τους άνδρας, μη ευρόντες, ως ήλπιζον, μηδέν των αναγκαίων εις τον δρόμον του Ιασίου προς περίθαλψιν παραμικράν του εαυτού των.’
‘Εκεί ως Έλληνες μεν τίμιοι και πατριώται, ωρκίσθησαν εκ νέου αυτοί τε και οι έτεροι οπλαρχηγοί Δαγγλιόστρος, Μαγκλέρος και Απόστολος Σταύρακας, ίνα επιμείνωσι και αποθάνωσι πολεμούντες. Ως χριστιανοί δε πιστοί, αμέσως εκοινώνησαν του αγίου άρτου, και ούτω παρεσκευάσθησαν εις το υπέρ πίστεως και πατρίδος μαρτύριον.
Οι αντίπαλοι με αρχηγό τον Κεχαγιά-βεγή με 2000 πεζούς και 6 τηλεβόλα αδυνατούν να καταβάλουν την ορμή των αποφασισμένων ελλήνων.. ‘οι Γραικοί αφοσιώσαντες εξ’ αρχής τον εαυτόν των εις τον θάνατον δια την πατρίδα και δια την τιμήν του Ελληνικού ονόματος δεν κατεπλήσσοντο από κανέναν κίνδυνον, αλλ’ όντες όλοι τετρακόσιοι ογδοήκοντα και πέντε, ωρκίσθησαν τότε μεταξύ των να αποθάνωσιν ενδόξως. Ο Αθανάσιος Καρπενησιώτης μάλιστα και ο Λευκάδιος Απόστολος, αφού διέταξεν εις τα οχυρώματά των τους στρατιώτας, διαβάντες εις την αντικρύ όχθην, δια να αποχαιρετήσωσι μερικούς φίλους των και παρακινούμενοι από αυτούς να μη αποθάνωσι ματαίως: «Πώς απεκρίθησαν, θέλομεν ιδεί τους ομογενείς μας κάτω εις Γραικίαν, όταν μάθωσιν ότι εστρέψαμεν τα νώτα εις τον Τούρκον;» Αυτά ειπόντες απεχαιρέτησαν τους φίλους δακρύοντες, διέβησαν εις το πέραν και εμβάντες φαιδροί εις τα οχυρώματά των ήρχισαν την μάχην. ‘με τοιαύτην ανδρείαν εμάχοντο οι Γραικοί οκτώ συνεχείς ώρας, εκείμενοι εις τον καύσωνα της ημέρας, πεινώντες και με σταφίδας την πείνα των παρηγορούντες.’
Μετά από οκτάωρη μάχη ο ηρωϊκός νέος σκοτώθηκε στις 17 Ιουνίου 1821.
Σπυριδιώνης ή Σπυριδιωνίδης, Σπύρος Μεταξάς. «Μπουρανέλλος» γέννημα και θρέμμα της πόλεως, εύθυμος χαρακτήρας και πειραχτήριο. Άκουσε κάποιον ξένο να απορεί γιατί στα καλντερίμια των δρόμων της πόλεως έβαζαν πάντα τα πιο χοντρά ποταμοχάλικα έτσι ώστε να σχηματίζεται το γράμμα Χ και έδωκε την εξήγηση, πως έμπαιναν έτσι με το συμβολικό νόημα πως τα πράγματα πάνε ‘χρόνο το χρόνο χείρον χειρότερα’. Με το ευτράπελο του χαρακτήρα του προσέφερε στον αγώνα κάτι περισσότερο από ένα τουφέκι: με τις διηγήσεις και τα ανέκδοτά του, τη σάτυρά του και τους θερμούς του λόγους έδινε το γέλιο και το ξέδομα στους ταλαιπωρημένους συμπολεμιστές του και σε κρίσιμες ώρες το θάρρος και την εγκαρδίωση, όπως στους Μύλους του Ναυπλίου κατά την επιδρομή του Δράμαλη, όταν ‘ο φόβος είχε κόψει πολλών τα ήπατα’. Όταν ο Αλή πασάς πολιορκούσε τη Λευκάδα εργάστηκε για την κατασκευή της προστατευτικής τάφρου, ‘το χαντάκι’. Τότε χρειάστηκε πολλή ξυλεία που ήρθε και από τα άλλα Επτάνησα. Ο Σπυριδιώνης τότε έδωκε τα πορτόφυλλα και το πάτωμα του σπιτιού του. Όταν ελευθερώθηκε το Ναύπλιο ο Σπυριδιώνης μόνιμος φιλοξενούμενος της οικογένειας του Νικηταρά, κατασκεύασε τις πρώτες σφραγίδες όλων των Αρχών.
Όταν το 1825 οι ‘κυβερνητικοί’ έπιασαν τον Κολοκοτρώνη με απάτη και τον εξώρισαν στην Ύδρα, ο Σπυριδιώνης για να σατυρίσει την ευπιστία του ‘Γέρου’ και την δολιότητα των αντιπάλων, διηγήθηκε το μύθο των πιθήκων, που οι κυνηγοί τους πιάνουν με ένα πιθάρι γεμάτο καρύδια, αλλά με στενό στόμιο, που το κρεμούν στα δέντρα: ο πίθηκος χώνει το πόδι του στο στενό στόμιο του πιθαριού και χουφτώνει όσα καρύδια μπορεί, αλλά μετά δεν μπορεί να το βγάλει γιατί η λαιμαργία δεν τον αφήνει να παρατήσει τα καρύδια.
Όπως και πολλοί άλλοι αγωνιστές, καταδιώχτηκε πολύ από την αστυνομία των Βαυαρών που τον εξώρισε στην Αίγινα και τον διέταξε «να μην πατήσει το πόδι του στο χώμα των Αθηνών». Ο Σπυριδιώνης πήγε στην Αίγινα αλλά δεν μπόρεσε να μείνει για πολύ. Φόρεσε λοιπόν ένα ζευγάρι μεγάλα παπούτσια, αφού έβαλε μέσα χώμα αιγινίτικο. Όταν τον έπιασαν διαμαρτυρήθηκε γιατί δεν πατούσε το χώμα της Αθήνας, όπως είπε, αλλά της Αίγινας.
Όταν ήθελε να σατυρίσει την κατάσταση στην Αθήνα έλεγε:
| «Ω Αθήνα, πρώτη χώρα, τι γαϊδάρους τρέφεις τώρα! που τρεφες τους φιλοσόφους τώρα τρέφεις παλιανθρώπους!» |
Στεφανίτσης Δ. Πέτρος. Πρόθυμος, αφιλοκερδής και ακούραστος γιατρός στο πλευρό των αγωνιζόμενων και ηρωϊκός και ατρόμητος στρατιώτης. «…ο Νότης Βότσαρης τότε, δακτυλοδεικτών τον ιατρόν Πέτρον Στεφανίτσην, είπεν: Ιδού ο αξιώτερος όλων. Αυτός έκαμε όσα δεν εκάμαμεν ημείς όλοι: επολέμα και ιάτρευε’. Πολέμησε στην πρώτη και τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου. Μέσα στο Μεσολόγγι συνδέθηκε φιλικά πολύ με το λόρδο Βύρωνα που του χάρισε την αρχιστρατηγική σπάθα του. Μ’ αυτό το σπαθί στο χέρι αγωνίστηκε ο Στεφανίτσης στην έξοδο. Ακολούθησε κατόπιν τον Καραϊσκάκη στην Αττική και πολέμησε μαζί του κάτω από την Ακρόπολη επικεφαλής των Επτανησίων. Μετά την απελευθέρωση, στενός φίλος του Ιωάννη Καποδίστρια, διωργάνωσε στο Ναύπλιο το πρώτο Νοσοκομείο στην Ελλάδα. Φιλάνθρωπος και υψηλόφρων, ο Στεφανίτσης κληροδότησε την περιουσία του στη Ριζάρειο Σχολή για να σπουδάζουν Λευκαδιτόπουλα.
Ψιλιανός Θεοφύλακτος, από γνωστή ευκατάστατη οικογένεια. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Στο Μεσολόγγι αγωνίστηκε στην πρώτη πολιορκία της πόλεως από τον Ομέρ Βρυώνη, οπότε τραυματίστηκε στο πρόσωπο. Κατά τη δεύτερη πολιορκία αγωνίστηκε υπό το Νότη Μπότσαρη στη ντάπια (προμαχώνα) «τερρίμπιλε» και στην Κλείσοβα, όπου κατά την έξοδο της φρουράς το Μάρτη του 1826 σκοτώθηκε. Οι αρχηγοί του αναφέρουν ότι ‘αριστεύσας πάντοτε και εις πολλάς μάχας πληγωθείς αναδείξας καθ’ όλας ταύτας και καρτερίαν ψυχής και ανδρείαν σώματος και φρόνησιν και προθυμίαν να υποτάσσεται εις τα διαταγάς των ανωτέρων, συνεισφέρων με γενναιότητα και τον τελευταίον του οβολόν…’. Ο Θεοφύλακτος Ψιλιανός ήταν μια από τις ευγενέστερες μορφές των αγωνιστών του 21. Σε επιστολή του στο Μιχάλη Σικελιανό, το φιλικό, όταν του αναγγέλει το θάνατο του αδερφού του Πέτρου Σικελιανού, του γράφει: «εκρίθη εύλογον παρά των οπλαρχηγών να έβγωμεν ένα σώμα …να πέσωμεν εις το εχθρικόν ορδί, ή να διαλυθεί ή να αποθάνωμεν…υπάρχει απόφασις θανάτου…Ζήτω, ζήτω και εκ τρίτου ζήτω, καγώ θάνατον και άργανα εις την πατρίδα να κτυπήσουν…».
Οι ήρωες που αναφέρονται στο άρθρο αυτό δεν είναι οι μόνοι που αρίστευσαν στον υπέρ πίστεως και πατρίδος αγώνα. Οι γραμμές αυτού του άρθρου δεν είναι αρκετές για να χωρέσει όλη η γενναιότητα και η λεβεντιά αυτών που με αυτοθυσία και ηρωϊσμό έδωσαν τα πάντα, τα νιάτα, την περιουσία, τη ζωή τους στο Μεγάλο ξεσηκωμό για την ελευθερία. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τους σκεπάζει και ποτέ η λήθη να μην σκεπάσει τις μορφές τους.
Ουρανία Σ. Σολδάτου
Εκπαιδευτικός
Για το άρθρο αυτό χρησιμοποιήθηκε ως βασική πηγή πληροφοριών σχεδόν αυτούσιο, το κεφάλαιο: ‘ Η Λευκάδα στην Επανάσταση του 1821’ από το βιβλίο «Η Ιστορία της Νήσου Λευκάδος» του Π.Γ. Ροντογιάννη, τ.Β΄.
___________________________
Φώτο: Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη (THE DEATH OF BOTSARIS), έργο του Λουδοβίκου Λιπαρίνι (Lodovico Lipparini)
Καλά αφού όλοι αυτοί ειχαν εθνική συνείδηση καί αγωνίστηκαν γιά τήν «απελευθέρωση τού εθνους» γιατί μετά πλακωθήκανε μεταξύ τους σέ εμφυλιους πολέμους ?
Καί γιατί παρακαλώ «επανάσταση» ? Αν οί ελληνες πολεμούσαν τούς Τούρκους , θά έπρεπε νά εχουμε , απλώς έναν «απελευθερωτικό πόλεμο» Επανάσταση σημαίνει εξέγερση τού λαού μιάς συγκεκριμένης εθνότητας εναντίον μέρους τού ίδιου λαού τής ίδιας εθνότητας οπως στή Γαλλική καί στήν Ρωσσική. Αυτές ήταν επαναστάσεις καί όχι ή ελληνική όπως θέλετε νά τήν ονομάζεται εσείς πού σάς αρέσει νά παραμυθιάζεται τό λαό .
Ένα μικρό συμπλήρωμα :
1805 . Ο Λευκαδίτης πατριώτης Σωτήρης Λουίζης ,Πρόξενος της Ρωσσίας στην Πρέβεζα καταφέρνει και συγκεντρώνει με την εύνοια της Ρωσσίας όλους τους κλεφτοαρματωλούς στη Ρούμελη. Είναι η πρώτη αφετηρία συστηματικής αντίστασης κατά του Αλή και των Τούρκων.
Και όταν ο Αλή επιχείρησε να καταλάβει τη Λευκάδα αποκρούστηκε απο τους Ρώσσους και κλεφτοαρματωλούς.
1807. Στη Λευκάδα πάλι ο Καποδίστριας συγκεντρώνει Κολοκοτρωναίους, Μποτσαραίους , Κατσαντώνη και λοιπούς και ολοι με υψωμένα τα σπαθιά όταν έδωσε το σύνθημα ο Κατσαντώνης ορκίζονται να πολεμήσουν τους κατακτητές.
Εκείνη τη στιγμή ο Καποδίστριας υψώνει το ποτήρι του και προσφωνεί τους κλέφτες σαν πολέμαρχους που θα αναστήσουν το Ελληνικό Γένος.
(Τάκη Σταματόπουλου. Εσωτερικός Αγώνας 1ος Τόμος . Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών )
Καμία επανάσταση δέν εγινε καί κανένας απ” αυτούς πού πολέμησαν καί πού ήταν όλοι σέ ημιάγρια κατάσταση καί έντελώς αγράμματοι καί πού οί περισσότεροι ούτε έλληνικά δέν μιλούσαν δέν ειχε κατά νού κάποιο ελληνικό κράτος . Τό κράτος πού προέκυψε ήταν απόρροια τής ευρωπαικής διπλωματίας καί τίποτε αλλο . Τήν «επανάσταση» τήν οργάνωσαν οί ελληνες τής διασποράς οι οποίοι εξηπηρετούσαν τά συμφέροντα τών μεγάλων δυνάμεων , εξ ού καί τά μετέπειτα φιλορωσικα , φιλοαγγλικα καί φιλογαλλικα κομματα .
Λύσε μου την απορία Giorgios πως ξέρεις ότι αυτοί που πολέμησαν δεν ήταν Έλληνες τους γνώριζες; Μόνο Έλληνες της διασποράς υπήρχαν;
Οχι ρέ φίλε δέν τούς γνώριζα , γνωρίζω πολύ καλά όμως ,όπως κι” σύ φαντάζομαι..τά εκατοντάδες χωρία τους πού γιά λόγους «εθνικής» ομοιομορφίας …τούς άλλαξαν όνομα . Οπως έπίσης γνωρίζω πολύ καλά ότι όλος σχεδόν ό νομός Αττικής καί Αργοσαρωνικού μιλάει ακόμα καί σήμερα αρβανίτικα .
Μωρέ, Γιώργο γιαβάς, γιαβάς! Tardi! Πήρες φόρα και δεν κρατιέσαι! Μην νομίζεις ότι τα ξέρεις μόνο εσύ αυτά. Όσοι διαβάζουν, τα ξέρουν και καλύτερα. Αλλά πρόσεξε: Δεν είναι υποχρεωτικό να καταλήγουν στα δικά σου συμπεράσματα. Επομένως, να εκθέτεις τα γεγονότα που ξέρεις και να διατυπώνεις με προσοχή και σεμνότητα τα συμπεράσματά σου. Τα υπόλοιπα είναι εξυπνάδες και εγωισμοί.
Δέν σέ καταλαβαίνω, πού ειδες «εξυπνάδες» καί «εγωισμους»! Εγώ απλά παραθέτω τά συμπεράσματά μου απ” αυτά πού ξέρω, τά όποία βέβαια είμαι έτοιμος νά αναθεωρήσω σέ περίπτωση πού βρεθεί κάποιος πιό ενημερωμένος πού ισως ξέρει περισσότερα .
Επειδή η προπαγάνδα, η εμπάθεια και η ασχετοσύνη επι ιστορικών θεμάτων έχει και κάποια όρια:
α)Δεν μιλούσαν ελληνικά οι:Καραισκάκης, Κωλοκοτρώνης, Ανδρούτσος, Διάκος, Βαρνακιώτης, Γρίβας, Μακρυγιάννης;
β)Τα δημοτικά τραγούδια που αναφέρονται στην επανάσταση δεν είναι γραμμένα στα ελληνικά;
γ)Τα γράμματα, οι επιστολές,οι διακυρήξεις, τα απομνημονεύματα κτλ των πρωταγωνιστών της επανάστασης δεν είναι στα ελληνικά;
δ)Οι ίδιοι οι αγωνιστές της επανάστασης δεν αυτοπροσδιορίζονταν ως Έλληνες;
ε)Στην Αττική των 4 εκατομμυρίων ανθρώπων, όλος σχεδόν ο πληθυσμός μιλάει ακόμα και ΣΗΜΕΡΑ αρβανίτικα;
Έλεος και ήμαρτον!!!!!!!!!!!
Τα υπόλοιπα περί αγραμμάτων και ημιάγριας κατάστασης των προγόνων μας είναι ανάξια κάθε σχολιασμού.
Κι” γώ αυτό λέω , ότι ή ασχετοσύνη καί ή προπαγάνδα τών ελλαδεμπόρων πρέπει νά έχει κάποια όρια, γιατί άν κρίνουμε από τό πώς έξελιχθήκαμε σάν λαός , τότε μάλλον κακό μάς κάνει τό παραμυθάκι τής ιστορίας πού μάς διδάσκουν, μακάρι ή κάθε χώρα νά μπορούσε νά πάει μπροστά μέ παραμυθάκια πασπαλισμένα μέ λουκουμόσκονη , αλλά δυστυχώς ή πραγματικότητα είναι λιγάκι διαφορετική …
Ο γερμανός αρχαιολόγος και φιλέλληνας Ludwig Ross, που ήρθε στην Ελλάδα για να αναλάβει τη διεύθυνση της αρχαιολογικής υπηρεσίας και την έδρα της αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών, συνειδητοποιώντας το πλήθος και την έκταση του αρβανίτικου πληθυσμού, σημείωνε απελπισμένος το 1832, φτάνοντας στην Ελλάδα: “ήμουνα, αλήθεια, πάνω σε ελληνικό χώμα, ανάμεσα σε Έλληνες; Στην πραγματικότητα όχι. Ο γυμνός βράχος της Ύδρας, τα γειτονικά νησιά, Σπέτσες και Πόρος, το Καστρί και το Κρανίδι… είχαν καταληφθεί από Σκιπετάρους Αρβανίτες” [Ρος 1976, σ. 25].
Ο γάλλος αρχαιολόγος Edmond About, που έζησε δυο χρόνια στην Ελλάδα, έγραφε το 1855, πως η ίδια η Αθήνα όταν ιδρύθηκε ήταν ένα αρβανιτοχώρι και πως ακόμα, “κάθε βράδυ που βασιλεύει ο ήλιος, συναντάς γύρω από την Αθήνα μεγάλες συντροφιές από Αλβανούς που γυρίζουν με τις γυναίκες τους από τη δουλειά στα χωράφια” [Αμπού, σ. 70].
Ο δε σκωτσέζος ιστορικός George Finlay, που έζησε τη μισή ζωή του στην Αθήνα και γνώρισε όσοι λίγοι τη χώρα και τους ανθρώπους της, παρατηρούσε το 1861: “Στο Μαραθώνα, στις Πλαταιές, στα Λεύκτρα, στη Σαλαμίνα, στη Μαντινεία, στην Είρα και στην Ολυμπία, δεν κατοικούν τώρα πια Έλληνες, αλλά Αλβανοί. Ακόμα και στην Αθήνα, που είναι, ένα τέταρτο του αιώνα και πλέον πρωτεύουσα του ελληνικού βασιλείου, ακούει κανείς τα παιδιά που παίζουνε στους δρόμους, κοντά στο Θησείο και στην Πύλη του Αδριανού, να μιλάνε στην αλβανική γλώσσα” [Φίνλεϋ, σ. 46].
Ξέχασες να παραθέσεις και τον Φαλμεράιερ…
Καταρχάς δεν απαντάς σε καμιά από τις ερωτήσεις που σου κάνω.
Εσύ μίλησες οτι στην Αττική ακόμα και ΣΗΜΕΡΑ (με τα 4 εκατομμυρια κατοίκους)οι περισσότεροι μιλάνε αρβανίτικα. Επειδή μάλλον δεν έχεις διαβάσει κάποιο βιβλίο περί αρβανιτών, τα τελευταία προπύργια όπου επιβιώνουν σημέρα τα αρβανίτικα είναι στη Βοιωτία τα χωριά Κυριάκι, Αγία Άννα, Ζερίκι και Στείρι. Στην Κορινθία τα χωριά Σοφικό, Κορφός, Αθίκια, Αγγελόκαστρο και Αγιος Ιωάννης. Στην Αργολίδα τα χωριά Λίμνες και Αράχναιο. Στο νησί Αγκίστρι το χωριό Μαυρομάτι. Στην Άνδρο τα χωριά Πάνω Γαύριο, Ψωριάρεζα. Στην Εύβοια τα χωριά του Κάβο Ντόρο και στην Αττική στη Χασιά, τη Μάνδρα και τον Ασπρόπυργο. (Δηλαδή συνολικά σε όλη την Ελλάδα δεν πρέπει να μιλάμε για πάνω από 30.000 ανθρώπους αυτή τη στιγμή).
Επειδή το θέμα των Αρβανιτών είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και δεν τελειώνει σε μια παράγραφο θα σου πρότεινα να διαβάσεις κάποια βιβλία όπως το Αλβανοί, Αρβανίτες, Έλληνες του Καργάκου, Αρβανίτες Μύθος και Πραγματικότητα του Σπύρου Κασελίμη και Αρβανίτες οι Δωριείς του σύγχρονου Ελληνισμού του Κώστα Μπίρη.
Περιμένω απάντηση στις ερωτήσεις που σου έκανα στο προηγούμενο μήνυμα.
Να σού απαντήσω τί? Γιά τό Κωλοκοτρώνη πού ήθελε νά κάνη ελληνοαλβανικό λεξικό ? Γιά τόν Ανδρούτσο πού δέν ήξερε γρί ελληνικά ? ή γιά τόν Μακρυγιάννη?
Γιά τόν Μακρυγιάννη θά βρής τήν καλύτερη «απάντηση» στήν ψηφιακή βιβλιοθήκη τής Βουλής τών Ελληνων , θά μπείς στήν ιστοσελίδα ,θά πατήσεις τό «μετάβαση» στό «όλα τά φύλλα» καί στή σελίδα πού θά εμφανιστεί , πάνω δεξιά θά διαλέξεις τό «μετάβαση στήν σελ.245» εκεί θά καμαρώσεις τόν «εθνικό» σου ήρωα σέ όλο του τό μεγαλείο! Οί δηλώσεις του υπάρχουν στήν αριστερή σελίδα στήν πρώτη στήλη καί στήν δεύτερη στήλη ύπάρχουν καί τού αλλου «επιφανούς ήρωα» τού Παλαμήδη
Καμαρωσέ τους καί απόλαυσέ τους .
Επειδή δεν το βρίσκω, μπορείς να μου πεις τι λέει;
Εγώ δε σχολίασα το ποιόν του Μακρυγιάννη, σχολίασα αυτό που είπες οτι οι περισσότεροι αγωνιστές του 1821 δεν ήξεραν ελληνικά!Από που βγάζεις το συμπέρασμα οτι ο Ανδρούτσος δεν ήξερε γρι ελληνικά;Εχεις κάποια πηγή;Η πρεβεζάνα μάνα του το γένος Τσαρλαμπά δεν τον έμαθε;η νονά του Μαρία Σοφιανού γυναίκα του Λάμπρου Κατσώνη και ο έτερος νονός του Ιωάννης Ζαβός άρχοντας της Ιθάκης δεν τον έμαθαν; Το 1797 που κατέφυγε στη Λευκάδα μαζί με τη μητέρα του πώς συνεννοούνταν αφού δεν ήξερε γρι ελληνικά;Σε ποιά γλώσσα μιλούσε με τον Ιωάννη Ζαμπέλιο με τον οποίο έκανε παρέα,αφού δεν ήξερε γρι ελληνικά; Η επιστολή που έστειλε στους Γαλαξιδιώτες στις 22-3-1821 δεν είναι στα ελληνικά;
Περιμένω λοιπόν να μου απαντήσεις με στοιχεία ποιός από τους παρακάτω δεν ήξερε γρι ελληνικά:Καραισκάκης, Κωλοκοτρώνης, Ανδρούτσος, Διάκος, Βαρνακιώτης, Γρίβας, Μακρυγιάννης.
Για το χονδροειδέστατο ψέμα που είπες για τη γλώσσα που μιλάνε σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της Αττικής ΣΗΜΕΡΑ βλέπω σιώπησες…
Τέλος ο Κωλοκοτρώνης ήθελε να κάνει ελληνοαρβανίτικη ομοσπονδία και όχι λεξικό, ελληνοαρβανίτικο λεξικό δημοσίευσε ο Μάρκος Μπότσαρης (όπως βλέπεις τα έχεις κάνει λίγο αχταρμά μέσα στο κεφάλι σου…)
Εντάξει ,Μάρκος Μπότσαρης ? Μαρκος Μπότσαρης , πέστο κι” έτσι… εσύ θά είσαι καί τού Καίμπριτζ πού λέει καί ό Αλέφαντος .
Μακρυγιάννης. Τι θα ειπούν αι ευεργέται μας αι Δυνάμεις; τους ευχαριστούμεν· δεν είπομεν το εν δι’ άλλο. Όταν ημείς είχαμεν την αρχήν στο χέρι, ήτο πόλεμος, τώρα ήσαν αι αρχαί εις αυτουνούς, όπου τέτοιωσαν. Αν ήναι να μείνωμεν ημείς νηστικοί, ας πάγη στον διάβολον η ελευθερία. Έφαγαν αυτοί, ας φάμεν και ημείς τώρα. [Φίλος του Λαού, φύλλο 231, 14-2-1844]
Γιώργο χαίρομαι γιατί διαβάζεις Γεράσιμο Κακλαμάνη. Ωστόσο υπάρχει και ο αντίλογος,ο οποίος μάλλον τον ανατρέπει στο συγκεκριμένο ζήτημα αυτής της ρήσης του Μακρυγιάννη, και τον οποίο μπορείς να διαβάσεις αναλυτικά εδώ
http://cacofonix-cacofonix.blogspot.gr/2011_03_01_archive.html
Ηθικό διδαγμα: διασταυρώνουμε τις πηγές μας…
Ωστόσο όπως σου είπα σε προηγούμενο σχόλιό μου,σκοπός μου δεν είναι να σχολιάσω το ποιόν του Μακρυγιάννη, αλλά να ανατρέψω τις χονδροειδέστατες ιστορικές ανακρίβειες και ψέματα που είπες. Συνοψίζοντας, ισχυρίστηκες τα κάτωθι:
α)Οι περισσότεροι αγωνιστές του 1821 δεν μιλούσαν ελληνικά
β)Όλος σχεδόν ό νομός Αττικής καί Αργοσαρωνικού μιλάει ακόμα καί ΣΗΜΕΡΑ αρβανίτικα .
γ)Ο Ανδρούτσος δέν ήξερε γρί ελληνικά
δ)Ο Κωλοκοτρώνης ήθελε νά κάνει ελληνοαλβανικό λεξικό
Όπως λοιπόν είδες, δεν ισχύει ΤΙΠΟΤΕ από αυτά. Και το χειρότερο είναι πως δεν έχεις τη στοιχειώδη αξιοπρέπεια να παραδεχτείς τα λάθη σου, αλλά πετάς τη μπάλα στην κερκίδα, κάνοντας φτηνή ειρωνία περί Αλέφαντου και Καίμπριτζ…