Τουριστική πολιτική ανάπτυξης για την Λευκάδα

Κάποιες σκέψεις σχετικά με τον τουρισμό στην Λευκάδα πάνω στο κείμενο της τουριστικής επιτροπής του Δήμου και για ευρύτερο προβληματισμό

Του Νίκου Γράψα*

Στα πλαίσια της συζήτησης επί του κειμένου της τουριστικής επιτροπής του Δήμου Λευκάδας, καταθέτω τις προσωπικές μου απόψεις.

Με το κείμενο της επιτροπής συμφωνώ απολύτως, άλλωστε ως εκπρόσωπος της Ένωσης Ξενοδόχων στην επιτροπή συνέβαλα σε αυτό (απόψεις και σχόλια που γράφτηκαν περί «λογοκρισίας» της επιτροπής και αφ΄ υψηλού ..…κοπτο-ραπτική δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα).

Το κείμενο καταγράφει την σημερινή κατάσταση, κραυγάζει ότι επιβάλλεται συνολική αλλαγή μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης και θέτει συνολικά τις βάσεις που πρέπει να στηριχθεί. Τοποθετεί τα θέματα των υποδομών, της προστασίας περιβάλλοντος, της αξιοποίησης ορεινών όγκων και παραδοσιακών οικισμών. Της ανάδειξης της πολιτιστικής ταυτότητας του νησιού, τις κατευθύνσεις στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, της σύνδεσης του τουρισμού με την πρωτογενή παραγωγή και την μεταποίηση.

Τα περισσότερα από αυτά βέβαια, αποσπασματικά ή σε ομάδες έχουν ακουστεί και γραφεί και στο παρελθόν.

Εδώ όμως βρίσκεται (καλύτερα απαιτούν οι περιστάσεις να γίνει…) η μεγάλη ανατροπή.

Δεν αρκεί να λέγονται, να γράφονται, να ακούγονται. Επιβάλλεται ως ΣΥΝΟΛΙΚΟ πλαίσιο να αρχίσουν να υλοποιούνται. Δεν αρκούν επιμέρους βελτιώσεις και μπαλώματα. Χρειάζεται η ψήφιση από το Δημοτικό Συμβούλιο ενός συνολικού πλαισίου έως το 2020 που θα διαχυθεί στην κοινωνία και θα το υπηρετήσουμε όλοι.

Κεντρικός στόχος αποτελεί η τουριστική περίοδος στο νησί να διευρυνθεί στους 7-8 μήνες μεσοπρόθεσμα, με τελικό στόχο οι επισκέπτες να έρχονται όλο τον χρόνο.

Πρέπει να αναδείξουμε τον πολιτισμό και τις παραδόσεις μας, τα αρχαιολογικά ευρήματα, την ιστορία και τους μύθους μας.

Πρέπει να έρχονται επισκέπτες για να γνωρίσουν τις ιδιαίτερες τοπικές γεύσεις, να γνωρίσουν πέραν των καθαρών και μοναδικών ακτών και την πλούσια λευκαδίτικη φύση, να περπατήσουν ή να κάνουν ποδηλασία στις ορεινές διαδρομές.

Πρέπει να έρχονται για επισκέψεις στις εκκλησίες και τα μοναστήρια.

Πρέπει να έρχονται για γουιντ και καιτ σερφ, για καταδύσεις, για ιστιοπλοΐα.

Μπορούν να γίνουν όλα αυτά;

Μπορούν!

Αρκεί να οριοθετήσουμε τις δυνατότητές και τους στόχους μας από σήμερα και για τα επόμενα χρόνια.

Πρέπει (πριν από όλα) να συνειδητοποιήσουμε ότι πάμε ανάποδα !!!!

Όλη η κινητοποίηση σήμερα, είναι «να φέρουμε κόσμο». Το νησί τουριστικά με τις σημερινές συνθήκες «δουλεύει» από τα μέσα Μαΐου – έως τέλος Σεπτεμβρίο, με κορύφωση Ιούλιο-Αύγουστο. Έχουμε ως νησί αλλά και ολόκληρη η περιφέρεια Ιονίων νήσων τον χειρότερο δείκτη εποχικότητας στην Ελλάδα με 60%. Αυτό μεταφράζεται σε κακές υπηρεσίες, μη αντοχή των υποδομών, φοβερή επιβάρυνση στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι το Κάθισμα και το Πόρτο-Κατσίκι από κορυφαία σημεία επισκεψιμότητας, θα μετατραπούν τάχιστα στις πρώτες σημειακές εστίες σύγκρουσης και αποδόμησης.

Επομένως το «να φέρουμε κόσμο…» σημαίνει μαθηματικά, με την σημερινή διάρθρωση του τουρισμού μας, της υπάρχουσας φέρουσας ικανότητας υποδομών και επιχειρήσεων, της λανθασμένης προβολής που υπάρχει, συνολική απαξίωση της Λευκάδας ως τόπου προορισμού.

Να δημιουργήσουμε λοιπόν από σήμερα τις συνθήκες, ούτως ώστε να μας επισκέπτονται και τον Μάρτιο και τον Νοέμβριο. Σήμερα τρέμουμε στην ιδέα ότι θα βρέχει στην Λευκάδα και «… τι λέμε στους τουρίστες! …» Μόλις δούμε βροχή νοιώθουμε ενοχές !!! Αχρηστεύεται ο ρόλος μας. Πάει η πισίνα, πάνε οι ομπρέλες, πάει και η θάλασσα !! Υποδομές στα ξενοδοχεία για βροχερές ημέρες ανύπαρκτες (γυμναστήρια, σάουνα, παιδότοπος, αίθουσα παιχνιδιών, αίθουσα προβολών, οργανωμένες επισκέψεις κλπ.)

Υποδομές στο νησί όμως; Κι αυτές ανύπαρκτες ! Έχουμε αποδεχθεί και κατά συνέπεια έχουμε προβάλει την εικόνα, ότι «Λευκάδα = ήλιος και θάλασσα».

Η Λευκάδα όμως έχει και πολιτισμό που χτίστηκε από ανθρώπους που έζησαν και δημιούργησαν στο νησί.

Αυτή η διάχυτη αύρα πολιτισμού ΔΕΝ διασταυρώνεται με τους επισκέπτες του νησιού.

Η πολιτιστική ταυτότητα μιας χώρας και ενός προορισμού, είναι το κλειδί για να ανοίξει με σιγουριά η πόρτα της επισκεψιμότητας.

Υπάρχουν 150.000.000 άνθρωποι τρίτης ηλικίας που ταξιδεύουν κάθε χρόνο, οι οποίοι ΔΕΝ δεσμεύονται από χρονικό πλαίσιο εργασίας,  ΔΕΝ έχουν αυστηρό χρηματικό πλαφόν. Αν κάτι τους αρέσει, θα το πληρώσουν.

Θέλουν όμως ο τόπος που θα επισκεφθούν να έχει επισκέψιμα πολιτιστικά ίχνη (μουσεία, αρχαιότητες, εκκλησίες, κάστρα, θέλουν τοπικές παραδοσιακές γεύσεις, θέλουν αυθεντικότητα.

Επειδή η φύση και η καπιταλιστική οικονομία απεχθάνονται το κενό, είναι βέβαιο ότι θα δρομολογηθούν και πτήσεις αμέσως μόλις εμφανιστεί υποψία κίνησης και ενδιαφέροντος για το νησί μας.

ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ. Θετικό βήμα. Αν μείνει όμως στα σημερινά επίπεδα εξυπηρέτησης και προσφοράς προϊόντος θα γίνει μπούμερανγκ. Πρέπει να δημιουργηθεί πολιτιστική και φυσιολατρική εκδρομή εντός της Λευκάδας (Νηρά – Σαπφώ, μονή Φανερωμένης, αρχαιολογικό μουσείο – Οδυσσέας ).

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ. Πέραν του πολιτισμικού τουρισμού, η Λευκάδα μπορεί και πρέπει να προσφέρει ολοκληρωμένες υπηρεσίες, δημιουργώντας συνθήκες επισκεψιμότητας για όλο τον χρόνο, στα εξής.

Θαλάσσια αθλήματα, όπου με επίκεντρο την Βασιλική και το Αη Γιάννη το wind και το kite surf (που και σήμερα βρίσκονται στον χάρτη ) να αποτελούν σταθερό και μόνιμα διευρυνόμενο πόλο έλξης. Υποδομές , αγώνες ευρωπαϊκής και παγκόσμιας εμβέλειας, συμμετοχή σε ειδικές εκθέσεις θα μας ανοίξουν ένα κοινό εκατομμυρίων ανθρώπων.

Πεζοπορία-ορεινή ποδηλασία. Διάνοιξη των μονοπατιών, ειδικές σημάνσεις, ευρωπαϊκές πιστοποιήσεις. Ξεχωριστό κοινό που λατρεύει την φύση, δίνει αειφορία, αξιοποιούμε το καταπληκτικό ορεινό ανάγλυφο του νησιού, δίνουμε ζωή και οικονομική μετάγγιση σε όλον τον πληθυσμό.

Γαστρονομία. Οι παραδοσιακές και τοπικές γεύσεις σε φαγητά και ποτά, πέραν της ανάπτυξης της αγροτικής και μεταποιητικής οικονομίας, προσδίδει τεράστια προστιθέμενη αξία στον τόπο, ικανοποιεί την στροφή σε ποιοτικά και αυθεντικά χαρακτηριστικά.

Βέβαια, απαραίτητη και αναγκαία συνθήκη για να λειτουργήσουν όλα, είναι ο ανθρώπινος παράγοντας. Πρέπει να αποκτήσουμε την αυτογνωσία ότι συνολικά το επίπεδο επιχειρηματικότητας και προσφερόμενων υπηρεσιών είναι σήμερα πάρα πολύ χαμηλό.

Πρέπει να δοθούν κίνητρα εκπαίδευσης και «υποχρεωτικά» σεμινάρια που να εμφανίζουν την μεγάλη εικόνα και η οποία ΔΕΝ θα επισκιάζεται από το εικόνισμα του «δικού μας» μαγαζιού (όσο γωνία κι αν θεωρούμαι ότι είναι…).

Να δοθούν κίνητρα πάσης φύσεως σε επιχειρήσεις που θα προσφέρουν ποιοτικά προϊόντα και υπηρεσίες, βραβεύσεις, διαφήμιση μέσω των πόρταλ του δήμου και της περιφέρειας. Επίσης μετά από ένα χρονικό διάστημα «υπομονής» και συστάσεων, πρέπει η κακή επιχειρηματικότητα, τα προϊόντα – μαϊμού ο μη σεβασμός στα δικαιώματα των εργαζομένων, να τιμωρούνται αυστηρά.

Ακόμη να τα συνδυάσουμε όλα, με την προστασία όλων των ευαίσθητων φυσικών και δομημένων συστημάτων, να γίνει στροφή στην πράσινη ενέργεια και την βιολογική καλλιέργεια.

Ιεράρχηση σημαίνει ότι για το 2015 πρέπει να λύσουμε το θέμα του παρκινγκ στο Κάθισμα και το Πόρτο Κατσίκι καθώς και της καθαριότητας όλων των παραλιών, ότι για το 2016 θα έχει ολοκληρωθεί το πρώτο ολοκληρωμένο δίκτυο διάνοιξης μονοπατιών, ότι το 2017 θα έχει ολοκληρωθεί η διαδρομή πολιτισμού στην πόλη (που θα συνδέει όλα τα μουσεία, τα σπίτια και τους χώρους που δημιούργησαν οι μεγάλοι πνευματικοί άνθρωποι του νησιού), ότι το 2018 θα έχουν κηρυχθεί παραδοσιακοί και διατηρητέοι οικισμοί – κοσμήματα της ορεινής Λευκάδας και την ίδια χρονιά εστιατόρια και ξενοδοχεία θα έχουν εντάξει στο μενού τους ντόπιες και παραδοσιακές γεύσεις.

Για να οδηγηθούμε εκεί, πρέπει σήμερα να τοποθετηθούν πρόσωπα – επικεφαλής για κάθε επιμέρους ενέργεια που θα λογοδοτούν στον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο.

Κάθε πρόσωπο που θα αναλάβει να «τρέξει» μια δράση, πρέπει να έχει σχέση με το αντικείμενο, να πάρει παραδείγματα από την υπάρχουσα παγκοσμίως υλοποιημένη δράση στον τομέα αυτό, να μιλήσει με ειδικούς που θα γνωρίζουν σε βάθος το αντικείμενο, να υπολογίσει πιθανά έξοδα για την πλήρη λειτουργία της δράσης και βέβαια πιθανούς επισκέπτες, τρόπους προσέλκυσης και πιθανά έσοδα. Στην συνέχεια να υποβάλει αναλυτική γραπτή εισήγηση η οποία και θα εγκριθεί, ή θα μετατεθεί για το μέλλον η υλοποίηση της δράσης. Σε περίπτωση έγκρισης, πάλι μέσα σε τακτή χρονική προθεσμία, πρέπει να αναλάβει ΕΝΑ άτομο (αν κρίνει αναγκαίο μπορεί να συστήσει ο ίδιος υποεπιτροπή), την καθοδήγηση για την πλήρη λειτουργία της δράσης μέσα στα πλαίσια που θα έχουν οριστεί από την τουριστική επιτροπή και το δημοτικό συμβούλιο. Εδώ θέλω να ανοίξω μια παρένθεση γιατί πιστεύω έχει ευρύτερη σημασία. Δημιουργήθηκε και πήρε δημοσιότητα η παραίτηση του δημοτικού συμβούλου και μέλους της τουριστικής επιτροπής Κώστα Γληγόρη, από την επιτροπή τουρισμού. Ο Κώστας είναι συνάδελφός μου, τον θεωρώ πολύ αξιόλογο, με άποψη για όλα τα θέματα και ικανό να αναλάβει μεγάλες ευθύνες. Θεωρώ ότι η ενέργειά του και κυρίως ο λόγος που επικαλέστηκε στην επιτροπή είναι 100% λάθος. Η συνολική αντίδρασή του κρίνω ότι συνδέεται με λειτουργίες δημοτικού συμβουλίου και με ψηφοφόρους (σημερινούς και μελλοντικούς…., θεμιτό ως έναν βαθμό). Όμως επικαλέστηκε ότι πρέπει να ακουστούν οι απόψεις του γιατί ψηφίστηκε από 1000 ανθρώπους. Συμφωνώ απολύτως να ακουστούν οι απόψεις του και υπερθεματίζω. Όμως και στην μικρή και στην μεγάλη επιτροπή οι απόψεις του ακούστηκαν και επιπλέον ακολουθούσε η περίοδος διαβούλευσης, οι δημοσιεύσεις, τα δημοτικά συμβούλια, οι επόμενες συνεδριάσεις της επιτροπής. Κανένας σήμερα δεν μπορεί να φιμωθεί.

Η σοβαρή μου ένσταση είναι κυρίως το επιχείρημα του, των 1.000 ψήφων. Ενίσταμαι γιατί λογικά ακολουθεί αυτός που έχει «2.000 ψήφους στην τσέπη» και τελευταίος αυτός με «τις 10.000 ψήφους» που φιμώνει (λογικά και πάλι…) όλους τους προηγούμενους. Εδώ δηλαδή δεν έχουμε την ισχύ και την αυτοτέλεια του επιχειρήματος, αλλά των σταυρών. Και όλοι οι υπόλοιποι που δεν είναι αιρετοί, δεν θα έχουν δικαιώματα;; Νομίζω ότι η δημοκρατία διευρύνει τον πλουραλισμό και δεν χρησιμοποιεί τα δικαιώματα της δημοκρατίας, εναντίον της. Πιστεύω βαθειά ότι ήταν ένα στιγμιαίο λάθος και αυτό που πρέπει να αποφύγουμε με κάθε κόστος στην μεγάλη ιστορία του τουρισμού είναι οι διαιρέσεις και η αυτόνομη πορεία φορέων, ομάδων και προσώπων. ΔΕΝ περισσεύει κανένας, πόσο μάλλον άτομα ικανά που πρέπει να αναλάβουν και να καθοδηγήσουν κρίσιμους τομείς. Ενίσταμαι επιπλέον ως προς την παραίτησή του, γιατί θέλω να τον προτείνω ως επικεφαλής για τον συντονισμό των ενεργειών σε θέματα υποδομών!

Επίσης ακούστηκαν την περίοδο αυτή, απόψεις « …. δεν γίνεται τίποτα, όλο τα ίδια και τα ίδια..». Αυτό το επιχείρημα είναι το πλέον επικίνδυνο, γιατί ενισχύεται από την ισχυρή δύναμη της αδράνειας. Είναι οι άνθρωποι που βολεύονται με τα λίγα και την καθημερινότητα, του «έτσι τα βρήκαμε» και που να τρέχεις τώρα….!

Επίσης υπάρχουν και επιχειρήματα ότι «χρειάζονται εκατομμύρια για όλα αυτά…..»

Έχω την άποψη ότι για τα περισσότερα και κυρίως για την ριζική αλλαγή νοοτροπίας, ΔΕΝ χρειάζεται ούτε ευρώ. Επίσης για την πλειονότητα έργων και πράξεων απαιτούνται λίγα χρήματα, λιγότερα από όσα δίνουμε σήμερα για να υπηρετούνται οι στρεβλώσεις του τουριστικού συστήματος.

Όμως για ορισμένες σοβαρές υποδομές, όπως βιολογικοί παντού, σκουπίδια, δρόμοι, θαλάσσιες και χερσαίες κατασκευές που θα υπηρετούν το διαφορετικό. ΝΑΙ χρειάζονται και χρήματα.

Προς τούτο απαιτούνται μελέτες, ωρίμαση έργων, απαίτηση από την περιφερειακή και κεντρική διοίκηση πέραν της ολοκλήρωσης κεντρικών στόχων (κτηματολόγιο, δασικοί χάρτες, χωροταξικό σχέδιο), της επίλυσης των έργων που θα είναι ώριμα.

Στην επιτροπή διαβούλευσης της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων παρουσιάστηκε το σχέδιο «Στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης 2014-2020». Υπάρχει ένας προϋπολογισμός που το συνοδεύει και δυναμικά θα είναι στα 200.000.000 ευρώ και ένα σεβαστό ποσόν θα είναι λογικά για την Λευκάδα. Οι 3 από τους 4 τομείς που έχουν προσδιορισθεί, έχουν να κάνουν και με τον τουρισμό (ποιοτικός και θεματικός τουρισμός, πολιτισμός και δημιουργική οικονομία, πρωτογενής τομέας και γαστρονομία). Επομένως (και) τα χρήματα υπάρχουν ! Αρκεί να καταστούμε ικανοί να τα διεκδικήσουμε και να τα αξιοποιήσουμε με τέτοιο τρόπο, που θα αλλάξουν την ιστορία των ανθρώπων και του τουρισμού ! Προφανώς και του τόπου !!

Λευκάδα 2 Ιουνίου 2015

*O Νίκος Γράψας είναι Πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Λευκάδας

___________________________
Σχετικά:
Επιτροπή Τουρισμού: Διαβούλευση για το Σχέδιο Τουριστικής Ανάπτυξης
Γ. Γεωργάκης: Σχετικά με την Επιτροπή Τουριστικής Ανάπτυξης και προβολής
Ανοιχτή Επιστολή προς την Επιτροπή Τουρισμού για τη Διαβούλευση του Σχεδίου Τουριστικής Ανάπτυξης