Σταυραδέλφια και με τη βούλα οι Σφακισάνοι με τους Σφακιανούς – Έγινε χθες η επίσημη Τελετή Αδελφοποίησης των Δήμων Σφακιωτών και Σφακίων
Καρφίτσα δεν χώραγε χθες βράδυ -Σάββατο 10 Απρίλη 2010- στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Σχολικού Κέντρου του Δήμου Σφακιωτών όπου πραγματοποιήθηκε σε πανηγυρική ατμόσφαιρα η επίσημη Τελετή Αδελφοποίησης του Δήμου Σφακιωτών Νομού Λευκάδας με το Δήμο Σφακίων του Νομού Χανίων Κρήτης. Ίσως οι διοργανωτές να μην ανέμεναν τελικά την προσέλευση τόσου κόσμου… και τόσων επισήμων.
Η τελετή άρχισε με τις ομιλίες των κ. κ. Σήφη Λύκου και Γιώργου Κούρτη, δημάρχων αντίστοιχα των Αδελφοποιημένων Δήμων Σφακίων και Σφακιωτών. Συνεχίστηκε με την ανάγνωση των πρακτικών και την υπογραφή του Πρωτοκόλλου Αδελφοποίησης.
Χαιρετισμούς απηύθυναν: ο μητροπολίτης Λευκάδας και Ιθάκης κ.κ. Θεόφιλος, εκπρόσωπος της μητρόπολης Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων, ο οποίος διάβασε μήνυμα του μητροπολίτη κ. Ειρηναίου, ο βουλευτής Λευκάδας κ. Σπυροπάνος Μαργέλης, ο Νομάρχης Λευκάδας κ. Κώστας Αραβανής, ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρητικών Σωματείων κ. Μανώλης Πατεράκης -έπαιξε σημαντικό ρόλο, όπως ακούσαμε, στην υλοποίηση της ιδέας της αδελφοποίησης-, η Δήμαρχος Καρυάς κ. Σεβαστή Κωνσταντινίδη-Ρεκατσίνα και ο Δήμαρχος Απολλωνίων κ. Γιώργος Λογοθέτης. Διαβάστηκε χαιρετισμός του Δημάρχου Ηλιούπολης κ. Θεόδωρου Γεωργάκη. Εντύπωση μας έκανε η απουσία εκπροσώπου του «μητροπολιτικού» Δήμου Λευκάδας… Τουλάχιστον δεν χαιρέτησε κανείς απ” ό,τι είδαμε.
Ακολούθησε ομιλία από τον κ. Θεόδωρο Γεωργάκη με θέμα η «ιστορική αναφορά στο Δήμο Σφακιωτών». Ο ομιλητής αναφέρθηκε στους αγώνες των Σφακισάνων ενάντια στους ξένους δυνάστες -επικεντρώθηκε στις επονομαζόμενες εξεγέρσεις της «Βουκέντρας» το 1357 και των Χωρικών το 1819-, στην καταγραφή σε παλιές πηγές του ονόματος των Σφακιωτών, στους παλιούς οικισμούς του δήμου και στις υπάρχουσες ιστορικές αναφορές σχετικά με την «συγγένεια» των κατοίκων των δύο δήμων, Σφακισάνων και Σφακιανών.
Δεν είμαστε ιστορικοί, να αναφέρουμε όμως ότι ως προς το τελευταίο οι απόψεις των ιστορικών είναι αντικρουόμενες. Δύο Λευκάδιοι ιστορικοί, ο Βλαντής το 1902 στο σύγγραμμά του «Η Λευκάς υπό τους Φράγκους, τους Τούρκους και τους Ενετούς (1204-1797)» και ο Κωνσταντίνος Μαχαιράς το 1951 στο βιβλίο του «Πολιτική και διπλωματική ιστορία της Λευκάδας», αναφέρονται στην κοινή καταγωγή των κατοίκων των δυο Δήμων. Ότι δηλαδή οι Σφακιώτες κατοικήθηκαν από Σφακιανούς που έφυγαν από την ιδιαίτερή τους πατρίδα τα Σφακιά, όταν έπεσε ο Χάνδακας (σημερινό Ηράκλειο) το 1669, και καταλήφθηκε η Κρήτη από τους Τούρκους. Έτσι οι Σφακιανοί που έφτασαν στη Λευκάδα εγκαταστάθηκαν στη σημερινή περιοχή των Σφακιωτών, δίνοντας, όπως απαντάται πολλές φορές στην ιστορία, στον νέο τόπο εγκατάστασής τους το όνομα της μητρόπολης.
Μετά το πέρας της ομιλίας ακολούθησε σε χαλαρό κλίμα η ανταλλαγή αναμνηστικών δώρων και η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση χορών από το χορευτικό του Δήμου Σφακίων και το χορευτικό του Πολιτιστικού Συλλόγου του Δήμου Σφακιωτών «ο Φωτεινός». Ακούστηκε και ένα ριζίτικο τραγούδι, ειδικά γραμμένο για την τελετή αδελφοποίησης.
| – Πούθε κατάγεσαι μωρέ; Εδώθε… Σφακισάνος. – Κ” εγώ, σκουλήκι αγνώριστο, ο Τζώρτζης ο Γρατζιάνος, αφέντης σου παντοτινός, τύραγνος, άρχοντάς σου. Αυτό το χώμα, που πατώ, οι πέτραις, τα νερά σου, ήμερο κι” άγριο κλαρί, τ” αγέρι σου, η ψυχή σου όλα δικά μου, μάθε το. Βουνού και λόγγου αγρίμι, τα ζωντανά σου, τα παιδιά, το αίμα σου, η τιμή σου, είτ” έχει τρίχα, είτε φτερό, σιχαμερό ψοφήμι, το διαβατάρικο πουλί σ” εμέ μονάχ” ανήκει κι” αξίζει το κεφάλι σου λαγόπουλο ή περδίκι. Γι” αυτ” όθε θέλω θα περνώ κ” εγώ και τα σκυλιά μου, τίποτε δεν ορίζετε κ΄είναι κι” αυτή σπορά μου. Κι” ούτ” άλλη τύχη αξίζετε. Γενιά καταραμένη, δειλή, κακογεράματη, στον κόσμο ακόμα μένει για να πομπεύη τώνομα και την κληρονομιά της! …………………………………………………………….. |
Έτσι φαντάστηκε ο ποιητής μας Αριστοτέλης Βαλαωρίτης τη συνάντηση του Σφακισάνου ήρωά του, του Φωτεινού, συμβόλου της εξέγερσης του 1357 των χωρικών της Λευκάδας εναντίον των Φράγκων υπό τον ξένο τότε δυνάστη Αυθέντη Λευκάδος Γρατιανό Τζώρτζη, στο τελευταίο ημιτελές έργο του «Φωτεινός».
Κι ακολουθεί ένας από τους πιο μεστούς, κατά τη γνώμη μας, στίχους του ποιητή:
| Και στα στερνά τα λόγια του ένιωσε ο ζευγολάτης ότι ένα δάκρυ ενότιζε τ” ασπράδι του ματιού του κι” ολόρθαις αναδεύονται οι τρίχαις του κορμιού του. …………………………………………………………….. – Αν εξεράθη το κλαρί, πάντα χλωρή είν” η ρίζα και μένει πάντα ζωντανό ή ρόβι φάγ” ή βρίζα αυτό το βόϊδι το μανό, π” όσο βαθειά ρουχνίζει τόσο εύκολα μυγιάζεται κι” ανεμοστροβιλίζει και που το κράζουνε Λαό. Θα σπάση το καρίκι και θα προβάλη με φτερά μια μέρα το σκουλίκι. Τότε, πουλί το σερπετό ποιός ξέρει που θα φτάση!… …………………………………………………………….. |
Αυτό λοιπόν που κύρια ενώνει τους κατοίκους των δύο Δήμων -Σφακισάνων και Σφακιανών- και το οποίο θα ήταν επαρκής λόγος για να γίνει η αδελφοποίηση, είναι κατά την άποψή μας, πέρα από τα καταγεγραμμένα εν μέρει στην τοπική ιστοριογραφία στοιχεία αλλά και στην παράδοση περί της συγγένειάς τους, ο διαρκής τους αγώνας ενάντια σε κάθε ξένο δυνάστη που πάτησε τα χώματά τους. Ο Λαός -το μανό (οκνηρό) το βόϊδι κατά τον ποιητή- που ενώ δείχνει να σκύβει το κεφάλι, αρκεί μια σπίθα για να πάρει φωτιά, να «μυγιαστεί», να αδράξει τ” άρματα. Να βγάλει «φτερά», να πιάσει τα βουνά.
Έτσι, από τη μεριά τη δικιά μας, των κατοίκων δηλαδή των Σφακιωτών, είναι ιστορικά καταγεγραμμένοι οι αγώνες τους και ο πρωτοπόρος ρόλος που έπαιξαν, τόσο στην εξέγερση της «Βουκέντρας» το 1357 ενάντια στους Φράγκους του Γρατιανού Τζώρτζη, όσο και στον ξεσηκωμό των Χωρικών το 1819 ενάντια στους Άγγλους «προστάτες».
Η πρώτη περιγράφεται από τον γερμανό καθηγητή Κάρολο Χοπφ (Hoprf, Carl Hermann Friedrich Johann, 1832-1873) στην Ιστορική Πραγματεία του «Γρατιανός Ζώρζης – Αυθέντης Λευκάδος», που μεταφράστηκε στα Ελληνικά από τον Ιωάννη Ρωμανό (1836-1892) και εκδόθηκε στην Κέρκυρα το 1870. Έχουμε αναφερθεί παλιότερα στην εδώ ανάρτηση (εδώ, στο παλιό μας ιστολόγιο, μπορείτε να διαβάσετε και ολόκληρο το πρωτότυπο κείμενο). Η δεύτερη εξέγερση, αυτή των Χωρικών το 1819, έχει περιγραφεί πιο εκτενέστερα στην τοπική ιστοριογραφία. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ, σε μια πιο παλιά μας ανάρτηση με την ευκαιρία των εγκαινίων του Μνημείου στην θέση «Μπόζα» τον Ιούλιο του 2008.
Απ” τη άλλη μεριά, των Σφακιανών της Κρήτης, είναι επίσης γνωστός ο αδιάλειπτος αγώνας τους ενάντια σε κάθε τύραννο που πάτησε τα χώματά τους. Παρόλα τα προνόμια που κατ” εξαίρεση απολάμβαναν. Δεκάδες οι εξεγέρσεις τους ενάντια στους κατά καιρούς ξένους δυνάστες: Ενετούς, Τούρκους, Γερμανούς. Μπουρλοτιέρης του αγώνα ο Δασκαλογιάννης -ο «Δάσκαλος» όπως αποκαλούνταν λόγω της μόρφωσής του ο Ιωάννης Βλάχος- που ύψωσε τη σημαία της επανάστασης ενάντια στους Τούρκους το 1770. Θα γίνει ο Φωτεινός της Κρήτης. Θα συνεχίσει κι όταν ακόμη μαθαίνει την προδοσία του Ορλώφ. Γνωστό το τέλος του… γδάρθηκε ζωντανός στον Χάνδακα (Ηράκλειο). Άφησε όμως σπορά, καλή, που δεν θα αργούσε να γεννήσει νέες εξεγέρσεις.
| «Μολών Λαβέ» εφώναξε ο Δάσκαλος ο Γιάννης στ” αποσταλμένους του Ραγιά απ” τση Σούδας το λιμάνι. «Ελευθεριά ή θάνατος» λεν και τα παλικάρια και κάνανε επανάσταση σαν άγρια λιοντάρια. Οι βρύσες γύρω τρίγυρα μαυρίζουν σαν τα δάση Από τρεις τόπους ξεκινούν εις τα Σφακιά να πάσι. Αρχίζει ο πρώτος πόλεμος εις το Βελί τση Κράπης πέφτουσι Τούρκοι αρίθμητοι κι ο μέγας Τζιρατζάπης. Πέφτουν και δέκα Σφακιανοί περίσσια λαβωμένοι, Μα από τσι Τούρκους πούναι εκειά κιανείς δεν απομένει…. |
