Το έργο «Μαρία Πολυδούρη» της Βιβής Κοψιδάς-Βρεττού θα ανεβάσει Οργανισμός Ελληνικού Θεάτρου Αιχμή

Την Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου στο Φουαγιέ του Πνευματικού Κέντρου

Ο Οργανισμός Ελληνικού Θεάτρου Αιχμή παρουσιάζει, υπό την αιγίδα του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Λευκάδας, την Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου στις 9.00 μ.μ. στο Φουαγιέ του Πνευματικού Κέντρου, το έργο «Μαρία Πολυδούρη» της Βιβής Κοψιδά-Βρεττού.

Το έργο θα πρωτοπαρουσιαστεί σε δύο επίσημες πρεμιέρες, στην Πρέβεζα του Καρυωτάκη και στη Λευκάδα, την πατρίδα της συγγραφέως.

«Μάτια μιας περήφανης ψυχής και απόλυτης σε όλα, μάτια που δεν κλείνουν φοβισμένα, μάτια μοιραίας Εκάβης, τα μάτια της». Η Πολυδούρη και ο Καρυωτάκης ανήκουν σε μια νεολαία που θα πιστέψει με πάθος στην κοινωνική δικαιοσύνη και θα στρώσει με τα κορμιά της τους τραγικούς δρόμους της …

Δεν πρόκειται απλώς για μια θεατρική μετάπλαση της ζωής και της εποχής της Μαρίας Πολυδούρη, για την τραγική περιπέτεια του ανολοκλήρωτου έρωτα δύο μεγάλων ποιητών του μεσοπολέμου, της Μαρίας Πολυδούρη (1902-1930) και του Κώστα Καρυωτάκη (1896-1928). Δεν πρόκειται επίσης για μια μεταποιημένη, ελεύθερη σύλληψη, που προσφέρει το υλικό της ολιγόχρονης συνοδοιπορίας τους στη ζωή και στην ποίηση.

Ανήκουν και οι δύο στην ιστορία, μετέχουν και μορφοποιούν την ιστορία, και πλήττονται απ’αυτήν. Ζουν την εποχή τους και κρίνουν αμείλικτα την κοινωνία τους, εκτοξεύουν τη σκέψη τους στην αναπηρία και την ανεπάρκεια αυτής της κοινωνίας να συνομιλήσει με το ποιητικό τους όραμα για τον κόσμο. Σπαράγματα του λόγου τους-ποιητικού και εξομολογητικού- και της πράξης τους, μελαγχολικά αγωνιστικής και απελπισμένα ηρωικής, μέσα στην παρακμιακή ατμόσφαιρα των decadents, αναφαίνουν την αξιοπρέπεια και την τιμιότητα του αγωνιστή ποιητή, που επωμίζεται για λογαριασμό όλων το βάρος της ιστορίας. Γιατί η ποίηση είναι ο άνθρωπος στρατευμένος στην αλήθεια.

Στο έργο «ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ» ακριβώς την ουσία και το περιεχόμενο αυτής της αλήθειας θέλησα να διασώσω. Δεν ήταν μέσα στις προθέσεις μου να δημιουργήσω μιαν άλλη, ευρηματική ίσως, πλασματική «ιστορία» με αφορμή μόνο τη δική τους. Έδωσα ρόλο πρωταγωνιστή στη Μαρία αυτή τη φορά. Και τον άξιζε, τον δικαιούνταν η απίστευτη δύναμή της να ενθουσιάζεται και να υποφέρει. Ν’αγαπά και να απορρίπτει. Να ψηλώνει την αλήθεια της μέχρι ν’ακουστεί. Και να ταπεινώνει το ψέμα μέχρι να το αφανίσει. Να είναι ώριμη μέσα στη μοναδική παιδικότητά της. Να είναι επαναστατημένη κι αγωνιστική και μέσα στην επίθεση της αρρώστιας της. Να είναι παράφορα δοτική και παράφορα συγκρατημένη. Να πορεύεται τολμηρά προς τη ζωή και να κυριεύεται άθελά της απ’το θάνατο-θύμα πικρών καταστάσεων και αντίξοων διαπλοκών τους.

Αυτούς τους εσωτερικούς κραδασμούς της σκέψης και της ψυχής της, τις ψυχικές και συναισθηματικές της μεταπτώσεις ήθελα προπάντων να χαρτογραφήσω, στα σημεία που τέμνονται με πρόσωπα και καταστάσεις της ζωής της, της μοίρας της. Έτσι, μια σπαρακτική γεωγραφία ψυχικών «γεγονότων», που συναντώνται με γεγονότα-σταθμούς της ζωής της (κι αυτά με γεγονότα της ιστορίας) – αυτό είναι τελικά το έργο «ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ».

Ένα πυκνό ελεγείο, γραμμένο με την αυθεντική φωνή της ηρωίδας, με θραύσματα από δικά της κείμενα και αισθαντικές εξομολογήσεις σ’επιστολές και στα ημερολόγιά της, καθώς η ίδια ήξερε να πράττει την ομορφιά, να μεταμορφώνει την ποίηση σε ηθική, υπερβαίνοντας με τόλμη ό,τι η εποχή της ήταν ανάπηρη να δεχτεί και να κατανοήσει. Γι’αυτό η Μαρία Πολυδούρη έμεινε ακίνητη μέσα στο κάδρο της αδούλωτης εφηβείας της. Κι ήταν αυτό το διαρκέστερο και γνησιότερο ποίημά της.

Πιστεύω πως το έργο αυτό -με την εμπνευσμένη κι έντιμη σκηνοθετική δουλειά του Γιάννη Νικολαΐδη, τη μοναδική ερμηνεία της Φωτεινής Φιλοσόφου και την αυστηρή, δωρική ερμηνεία του Νίκου Γιάννακα, καθώς και με τη συμβολή των άλλων σημαντικών συντελεστών της παράστασης -, θα δώσει το ήθος και την ουσία της υπέρτατης τιμιότητας που εκπροσωπούν οι πρωταγωνιστές του.

Βιβή Κοψιδά-Βρεττού

Ἀγαπητοί φίλοι!

Ἴσως τό γράμμα αὐτό νά μήν διαβαστεῖ ποτέ, ἀπό κανέναν, ἀλλά στ᾿ ἀλήθεια δέ μέ νοιάζει. Ἴσως μέχρι νά φτάσει στά χέρια σας νἄχω πειά ὁλότελα ξεχαστῆ ἀπ᾿ ὅλους. Ἀλλά, οὔτε δά κι᾿ αὐτό τό τελευταῖο μέ νοιάζει. Ἐξάλλου, δέν ἔχω καί πολλά νά σᾶς πῶ, θέλω μόνο νά σᾶς θυμίσω ὅτι κάποτε ὑπῆρξα. Κάποτε ὑπῆρξα κι᾿ ἤμουν καί ζωή καί θάνατος μαζί. Καί ζωή καί Χάρος ἤμουν!

Ἔζησα, τὁμολογῶ, μιά ζωή δηλητηριασμένη, γι᾿ αὐτό θαρρῶ ἀποφάσισα νά τήν ἐγκαταλείψω. Ἐκεῖνο πού γιά τούς ἄλλους ἤτανε ζωή, γιά μένα θάνατος ἦταν. Γεννιόμουνα καί πέθαινα κάθε μέρα, ὥρα καί στιγμή. Ζοῦσα μέ τό θάνατο, ζοῦσα γιά νά πεθάνω, μά τουλάχιστον δέ ζοῦσα νεκρή ὅπως οἱ γύρω μου, τά μικρά ἀστεῖα ἀνθρωπάκια πού λέγαν πώς μ᾿ ἀγάπησαν, κι᾿ ἂς μήν μπόρεσαν ποτέ, κι᾿ ἂς μήν τόλμησαν ποτέ νά διαβάσουν τήν ψυχή ποὔκρυβε περίσσιο φῶς καί σκοτάδι μέσα της. Κατά βάθος μέ φοβόντουσαν καί δέν ἀργοῦσαν νά τραποῦν εἰς ἄτακτον φυγήν. Δέν ἄντεχαν νά μέ κοιτοῦν κατάμματα, μήν τύχει καί τούς κλέψω τήν ψυχή τους(…)

Πολλοί λέγαν ὅτι ζοῦσα μεσ᾿ στό κεφάλι μου. Κάτι ἔπρεπε νά ποῦν κι᾿ αὐτοί… Πῶς ἄλλως θά μέ κατέτασσαν σέ συγκεκριμένη κατηγορία ἀνθρώπων; Ἄνθρωποι, ἀνθρωπάκια! Ἡ ζωή ἕνα τεράστιο ψέμα πού ἄλλοι τό ἀγαπᾶνε κι᾿ ἄλλοι – οἱ λίγοι – προσπαθοῦν νά τό κάνουν ἀληθινή ζωή. Ἐσεῖς, ἀγαπητοί ἄγνωστοί μου φίλοι, πῶς ζεῖτε; Ζεῖτε; Μιά φάρσα, αὐτό ἦταν ἡ δικιά μου ζωή. Κανείς δέν τήν κατάλαβε. Γεννήθηκα χωρίς νά τό θέλω, ἔζησα στό περίπου, καί σκηνοθέτησα τό θάνατό μου. Κι᾿ ὅμως ἀγαποῦσα τή ζωή, ἀλλά πάντα αὐτή μοὔπαιρνε ὅ,τι ἄλλο ἀγαποῦσα(…) Ἤμουνα σάν παράσιτο, σάν μαῦρο ξωτικό πού ἔχασε τό δρόμο κι᾿ ἀντί νά ταξιδέψει στόν ὀνειροκόσμο του, ξέπεσε σέ τούτη δῶ τή γῆ. Μάλιστα, κάποια φορά, κάποιος μέ ρώτησε κρυφά ἂν εἶμαι χήρα σάν φοροῦσα μαῦρα βαρειά. Ἐγέλασα. Ἀλήθεια ἦταν! ἂν μάντεψε τήν ψυχή μου, καλά τήν ὠνόμασε χήρα…

(…)Ἔζησα ἀνάμεσα σέ μιά γενειά ἡττημένη. Κάποιοι ἀπό μας κάναν τόν πόνο στίχο, τήν ὀργή τραγούδι, ἀλλά κανείς δέν τόλμησε… – οὔτ᾿ ἀπό μᾶς οὔτ᾿ ἀπ᾿ τούς ἄλλους – δέν τόλμησε νά ξεφύγει ἀπ᾿ τό χαραγμένο μονοπάτι, δέν τόλμησε νά πεῖ ὅ,τι στ᾿ ἀλήθεια σκεφτότανε, δέν τόλμησε νά κάνει ὅ,τι στ᾿ ἀλήθεια ἤθελε νά κάνει. Οἱ περισσότεροι ἦταν – εἴμασταν – δειλοί πού ᾿ψαχναν ἁπλά ναύρουν τήν αὐτοεπιβεβαίωσή τους. Κάτι νέοι σκυθρωποί κι᾿ ἀνάπηροι. Ὀλίγοι γέροι μέ κακόβουλο ὕφος. Κάτι δεσποινίδες σαλατολόγοι καί ὑπερφίαλοι… Ἀπόκληροι τής ἀντίληψης… Κι᾿ ὅμως ἀνάμεσα σ᾿ αὐτούς ἦταν καί ὁ Κ., ὁ μόνος πού θά μποροῦσε ποτέ νά μέ καταλάβει, ἀλλά οὔτε καί κεῖνος τόλμησε(…) Τὄχε ἡ ἐποή, κανείς δέν ἦταν ὁ ἑαυτός του! Γι᾿ αὐτό θαρρῶ καί ἔζησα τόσο μόνη, κι᾿ ἂς εἶχα πάντοτε κάποιους νά μέ συντροφεύουν, ἀδέλφια μου σένα πόνο πού δέ θά μποροῦσαν ποτέ νά συλλάβουν. Ἔκαναν τά πάντα γιά μέ, ἀλλά ἡ ἀγάπη τους ἦταν μιά θυσία πού ποτέ δέν δέχτηκα μέ εὐμένεια κι᾿ οἱ ἀνησυχίες τους χειροπέδες γιά μένα. “Πόσο εἶνε ἀστεία ἡ ζωή μά καί πόσο ἀστειότεροι εἴμαστε μεῖς πού τήν ἀνεχόμαστε τέτοια”, ἔγραψα, θυμᾶμαι, κάποτε στό ἡμερολόγιό μου…

Μά, ἀπό τότε ἔχουν πειά περάσει χρόνια. Πόσα, δέν ξεύρω, ἀφοῦ ὁ χρόνος δέν ἔχει πειά γιά μέ καμμία σημασία. Τώρα, εἶμαι κάπου ἀλλοῦ καί ζῶ – ἂν τούτη δῶ ἡ κατάσταση θεωρεῖται ζωή – μέσ᾿ ἀπ᾿ τίς ἀναμνήσεις μου. Ξεφυλλίζω τά τετράδια τοῦ μυαλοῦ καί κυττάζω πίσω. Ὅλα ζητάω τά χαμένα, τίς μικρές στιγμές, τόν ἀγαπημένο… Γυρνῶ τό βλέμμα καί τόν κυττάζω πάντα στό δρόμο ποὺ ἀφήσαμε. Εἶνε μακρύς, σκοτεινός, γεμάτος δυσκολίες καί φρίκη… εἶνε τόσο μακρύς, τόσο δύσκολος… κι᾿ ὅμως – θεέ συγχώρεσέ με – θά τόν ἔπερνα μέ τήν καρδιά γεμάτη δάκρυα καί μεταμέλεια… Μέ τήν καρδιά δεμένη μέ τά σίδερα τῆς ἁμαρτίας θά ξεκινοῦσα νά σ᾿ εὕρω μοναδική κι᾿ ἀξέχαστή μου ἀγάπη… Δέ θέλω τίποτε ἄλλο, μόνο νὰ φτάσω, νά σταθῶ κοντά σου τόσο πού φτάνει γιά νά ἰδῶ… νά ἰδῶ τό πρῶτο βλέμμα σου ἐκεῖνο πού μοῦ ᾿ριχνες σάν ἔφτανα(… ) Εἶνε τόσο μεγάλος ὁ καϋμός καί εἴμεθα τόσο μικροί ἕνας-ἕνας ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι πού τόν ἀποτελοῦμεν…

Τά λόγια αὐτά ἴσως νἀκούγονται σάν παραλήρημα ἑνός ἑτοιμοθανάτου, μά, ἀλοί, δέν μπορῶ νά πεθάνω ἀφοῦ εἶμαι ἀπό χρόνια πειά νεκρή. Ὅσο ζοῦσα, ὅσο ἔζησα, ἤμουνα παιδί. Ἤμουνα ἕνα παιδί ἄμυαλο, μπορῶ νά τό παραδέχωμαι ἀλλά καί ποιό παιδί δέν εἶνε ἄμυαλο; Ἕνα παιδί εἶμαι ἀκόμη… Ἕνα παιδί πού γράφει σέ σᾶς, τούς ἄγνωστούς του φίλους, γιά νά τούς πεῖ: νά μείνετε πάντα παιδιά(…)

Αὐτό εἶναι τό γράμμα μου στόν κόσμο πού ποτέ δέν ἔγραψε σέ μένα, ὅπως λέει κι᾿ ἡ καλή μου φίλη.

Μέ ἀγάπη

Μαρίκα Πολυδούρη