Βατράχιο (Ranunculus): Ανθίζει αυτή την εποχή και γεμίζει τα χωράφια με το ζεστό κίτρινο χρώμα του

Ανθίζει την εποχή αυτή και γεμίζει με κιτρινοπράσινα χαλιά τα χωράφια προμηνύοντας τον ερχομό της Άνοιξης.

Ως Βατράχιον (Ranunculus) της τάξης των Βατραχιωδών, το γένος του οποίου περιλαμβάνει πάνω από 160 είδη περιγράφει το φυτό αυτό ο Π.Γ. Γεννάδιος («Λεξικόν Φυτολογικόν», Αθήνα, 1914). Όπως γράφει, είναι φυτά ποώδη, ετήσια και πολυετή, μερικά δε υδροχαρή και πολλά κοσμητικά, όπως τα Ρανούγκολα, Νεράγκουλα ή Νεραγκούλες των κηπουρών. Όλα σχεδόν τα είδη είναι δηλητηριώδη σε χλωρή κατάσταση και αβλαβή όταν ξηραθούν.

Τα είδη της ελληνικής χλωρίδας είναι 42 μεταξύ των οποίων α) Βατράχιον το ακιδωτόν (Ranunculus murulatus) το κοινό Αβδελόχορτο που είναι πιθανά το τρίτο Βατράχιο που περιγράφει ο Διοσκουρίδης, β) Βατράχιον το αρουραίον (Ranunculus arvensis), που είναι πολύ οχληρό ζιζάνιο, γ) Βατράχιον το ένυδρον (Ranunculus aquatilis), το κατά Διοσκουρίδη τέταρτο Βατράχιο, δ) Βατράχιον το κομβόριζον (Ranunculus bullatus), που είναι πολύ κοινό στην Κύπρο όπου ονομάζεται Προβατάρης, γιατί τα άνομβρα χρόνια κατά την επικρατούσα ξηρασία το τρώνε λόγω έλλειψης άλλων χόρτων τα πρόβατα, ιδίως τα αρνιά, και προσβάλλονται από εντερικές διαταράξεις που αποβαίνουν καμιά φορά και θανατηφόρες, ε) Βατράχιον το χνοώδες (Ranunculus lanuginosus) το κοινώς Σπουρδοκοκύλα.

Το του Διοσκουρίδη έτερον Βατράχιον «ο πλείστον εν Σαρδηνία γεννώμενον» είναι το Βατράχιον το ολέθριον (Ranunculus sceleratus), που οι Λατίνοι συγγραφείς το αναφέρουν ως Herba sardonica. Είναι ιθαγενές φυτό της Δυτ. Ευρώπης και παρότι είναι πολύ δηλητηριώδες μαζεύεται ως λάχανο γιατί όταν μαγειρευτεί αποβάλλει την τοξική του ιδιότητα. Στο φυτό αυτό αναφέρεται το κατά τον Παυσανία εν Σαρδώ φυόμενο και θανατηφόρο βότανο για το οποίο γράφει: «η πόα δε η ολέθριος σελίνω μεν εστιν εμφερής, τοις φαγούσι δε γελώσιν επιγίνεσθαι την τελευτήν λέγουσι. Επί τούτω δε Όμηρος τε και οι έπειτα άνθρωποι τον επ΄ ουδενί υγιεί σαρδώνιον γέλωτα ονομάζουσι».

(… ὁ δ᾽ ἀλεύατ᾽ Ὀδυσσεύς
ἦκα παρακλίνας κεφαλήν, μείδησε δέ θυμῷ
σαρδάνιον μάλα τοῖον…

… Μά ξέφυγε ὁ Δυσσέας
γυρνώντας τό κεφάλι του, καί μέσα του μέ πίκρα
γελώντας…)

Επίσης, πολύ δηλητηριώδες είδος είναι όπως αναφέρει ο Γεννάδιος το είδος Βατράχιον το φθοροποιόν (Ranunculus Thora), που είναι ιθαγενές φυτό των Άλπεων και των Πυρηναίων. Με το χυμό του φυτικού ιστού του λέγεται ότι έβαφαν τα βέλη τους οι Γαλάτες.

Από τα πολλά κοσμητικά φυτά το πιο συνηθισμένο είδος είναι το Βατράχιον το ασιατικόν (Ranunculus asiaticus), ιθαγενές της Ανατολής που απαντάται με πολλές διαφορές. Είναι επίσης αυτοφυές είδος της Κρήτης και της Κύπρου, όπου ονομάζεται κοινά Αγριοσέλινο.