«Μωρή τρελή Αμυγδαλιά π΄ ανθίζεις το Γενάρη»…
Ως Αμυγδαλή (Amygdalus), πρότυπο γένος της οικογένειας των Αμυγαλοειδών που περιλαμβάνει θάμνους και δέντρα, περιγράφει το δέντρο αυτό ο Π.Γ. Γεννάδιος («Λεξικόν Φυτολογικόν», Αθήνα, 1914).
Όπως γράφει, το γνωστότερο και χρησιμότερο είδος είναι η Αμυγδαλή η κοινή (Amygdalus communis), δέντρο και μερικές φορές θάμνος, ιθαγενές της Ασίας και της Ελλάδας όπου ονομάζεται κοινώς Αμυγδαλιά. Στην Ανατολή είναι μερικές φορές γνωστή με το όνομα Αθασία, που είναι παραφθορά του ονόματος της Θασίας Αμυγδαλής που τιμούσαν οι αρχαίοι. Η αμυγδαλιά καλλιεργείται από παλιά για τον καρπό της, τα αμύγδαλα ή αθάσια κοινώς ονομαζόμενα, που οι αρχαίοι τα έλεγαν και αυτοί αμύγδαλα αλλά και αμυγδάλαι, αμυγδαλίδες, μούκηροι ή μύκηροι. Όπως και παλιά τα αμύγδαλα τρώγονται και σήμερα ωμά ή ξηρά. Πριν από την πήξη της ψίχας ονομάζονται κοινώς τσάγαλα.
Η αμυγδαλιά ανθίζει και βλασταίνει πολύ νωρίς -«προανθεί δε των φύλλων και πρωϊβλαστεί» όπως παρατηρεί ο Θεόφραστος-, είναι ο προάγγελος της άνοιξης, αλλά η ιδιότητά της αυτή προξενεί μερικές φορές την καταστροφή του καρπού της από τους όψιμους παγετούς, γι΄ αυτό και λέγεται «Μωρή τρελή Αμυγδαλιά π΄ ανθίζεις το Γενάρη».
Τα αμύγδαλα διακρίνονται από παλιά σε απαλά και σκληρά, γλυκά και πικρά. Τα γλυκά αμύγδαλα καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες για την κατασκευή κομφέτων και διαφόρων γλυκισμάτων. Από τα γλυκά αμύγδαλα γίνεται επίσης το δροσιστικό ποτό που είναι κοινώς γνωστό με το όνομα σουμάδα -λέγεται αραιά και πού θιάσιον- και το οποίον οι Βυζαντινοί ονόμαζαν θασόρροφον (δηλαδή ρόφημα εκ θασίων αμυγδάλων – Κοραής).
Η ψίχα των αμυγδάλων περιέχει 25-40% εύγευστο παχύ λάδι (το αμυγδαλέλαιο), το οποίο λαμβάνεται από την έκθλιψη, συνήθως των πικρών αμυγδάλων, και χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική και ιδίως στην φαρμακοποιία και την μυρεψία. Μετά από τη λήψη του ελαίου τα υπολείμματα των πικρών αμυγδάλων είναι δηλητηριώδη και γι΄ αυτό δεν χρησιμοποιούνται ως τροφή για τα ζώα, είναι όμως χρήσιμα για τη λήψη του λεγόμενου πικραμυγδαλελαίου, μιας δηλητηριώδους ουσίας (εξαιτίας του υδροκυανικού οξέως που περιέχει) που χρησιμοποιείται στη μυρεψία και την σαπωνοποιία.
