Το Παλιούρι (Παλίουρος ο ακανθώδης ή Paliurus spina-christi)

Το Παλιούρι το είχαμε ακουστά, αλλά μόλις σήμερα το φωτογραφήσαμε για πρώτη φορά. Ο Π.Γ. Γεννάδιος («Λεξικόν Φυτολογικόν», Αθήνα, 1914) περιγράφει το φυτό ως Παλίουρο (Paliurus) της οικογένειας των Ραμνωδών. Το γένος του περιλαμβάνει θάμνους ακανθώδεις και φυλλοβόλους. Όπως γράφει ένα από τα είδη του που απαντά αυτοφυές στην Ελλάδα είναι ο Παλίουρος ο ακανθώδης (Paliurus aculeatus).

Ο συντοπίτης μας γεωπόνος Μπάμπης Λάζαρης στο λεύκωμά του «Η χλωρίδα της Λευκάδας» περιγράφει το είδος αυτό ως Paliurus spina-christi («Αγκάθι του Χριστού»). Το όνομα αυτό προέρχεται από ένα παλαιό θρύλο ότι τα αγκαθωτά κλαδιά του θάμνου χρησιμοποιήθηκαν για να φτιάξουν το ακάνθινο στεφάνι που τοποθετήθηκε στο κεφάλι του Χριστού πριν από τη σταύρωσή του.

Απαντάται σε πολλά μέρη της Ελλάδας με τις κοινές ονομασίες Παλιούρα, Παλούρα, Παλούρι ή Παλιούρι όπως στον τόπο μας. Αναφορά στο φυτό αυτό με τα μυτερά αγκάθια κάνει και ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης στο Τρίτο Άσμα του ποιήματός του «Αθανάσιος Διάκος», ο οποίος γράφει: «Σαράντα χρόνια πολεμώ. Απ΄ την κορφή στα νύχια / μ΄ έγδαρε, με ξεφλούδισε το βόλι, το λεπίδι… / μ΄ έφαγε η γύμνια κ΄ η ερμιά… Έβαψε τα παλιούρια / η ξεσχησμένη φτέρνα μου… Μ΄ έδειρε το χαλάζι…».

Γράφει επίσης ο Γεννάδιος ότι σε πολλά μέρη και ιδίως στη Θεσσαλία «γίνεται μεγάλη χρήσις των ακανθωδών κλάδων του, προς περίφραξιν των αγρών, των κήπων, των χορτοκοπίων, των αλωνίων και των ποιμνιοστασίων». Στο είδος αυτό αναφέρεται ο Παλίουρος του Διοσκουρίδη και του Θεόφραστου για το οποίο λέει ότι φέρει καρπόν «εν λοβώ τινι… καθάπαρ φύλλο, εν ω τρία ή τέτταρα γίνεται (σπέρματα). Χρώνται δ΄ αυτώ προς βήχας οι ιατροί κόπτοντες».

Σύμφωνα με την Βικιπαίδεια το Παλιούρι είναι βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Τα φύλλα καθώς και η ρίζα του Παλίουρου, στο “Περί της των απλών φαρμάκων κράσεως και δυνάμεως Βιβλίον Θ΄, (τόμ. ΧΙΙ, σελ. 93-94) ο Γαληνός τα χρησιμοποιεί για να θεραπεύει τα φύματα, ενώ τον καρπό για να διαλύει τους λίθους της ουροδόχου κύστεως, αντίληψη που διατηρείται μέχρι σήμερα. Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιήθηκε για την μείωση της χοληστερόλης. Στο Ιράν χρησιμοποιείται σήμερα ως διουρητικό και αντιυπερτασικό.

Οι πληροφορίες που δίνονται είναι καθαρά ενδεικτικές και δεν συνίσταται να λαμβάνετε βότανα αλόγιστα χωρίς τη συμβουλή ειδικού.