Σχόλιο στην ανάρτηση για την παρουσίαση του βιβλίου «Βόνιτσα – ο λαϊκός της πολιτισμός» της Δέσπως Καλέζου

Αξιότιμε κε Γεωργάκη, θάλεγα ότι η τοποθέτηση που κάνατε στην παρουσίαση του εξαιρετικού βιωματικού βιβλίου της κας Καλέζου, οι πτυχές που σας συγκίνησαν, οι ανθεκτικές σας λέξεις-τα ακήρατα νοήματα που αντιμάχονται την παγωνιά των καιρών, (όλα απόρροια της διαχρονικής σας ενασχόλησης με την κοινωνία του τόπου σας και της κατασταλαγμένης άποψης και κατάρτισής σας), έγιναν αφορμή για μια ανάδευση σκέψεων. ..εστιασμένων στον όρο Παράδοση… τι μου παραδόθηκε … τι θα παραδώσω. (Έπαιξε ρόλο κι εκείνη η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων με τους δυο δρόμους που πάντα με έβαζαν στη διαδικασία της επιλογής)….

Τη λέξη παράδοση λοιπόν πάντα τη συνδέω με την παραλαβή. Θυμήθηκα ύστερα τη μητέρα μου που έλεγε «εμείς έτσι τα βρήκαμε, έτσι θα τα παραδώσουμε». Δε μπορώ να συμφωνήσω απόλυτα μ΄ αυτό γιατί οι κοινωνίες έχουν αλλάξει και πολλά έχουν αναθεωρηθεί (πχ η θέση – παρουσία – αντίληψη της γυναίκας κ.λ.π.).

Έρχομαι να συμφωνήσω σε όσα καταθέσατε για την παράδοσή μας και στο γεγονός ότι οφείλουμε, να προσδιορίσουμε την παράδοση όχι ως αντικείμενο ή «άυλη» κληρονομιά αλλά να την δούμε μέσα από το χωροχρόνο μας. Να προσπαθήσουμε να αρπάξουμε και να αδράξουμε το ήθος, το βίωμα, τις αξίες και τις αρχές των στοιχείων της και να εμποτίσουμε με αυτά τα στοιχεία της σημερινής μας ζωής. Παράδοση σημαίνει συνέχεια πνευματική. Είναι το νήμα της καλοσύνης, της αγάπης και της αλληλεγγύης που ενώνει τα περασμένα με τα τωρινά και τα μελλούμενα. Είναι οι πολύτιμες μνήμες μας που γίνονται βιώματα ξανά και ξανά. Σαν μια σκυταλοδρομία από γενιά σε γενιά με ό,τι καλύτερο έχει να προσφέρει ο καθένας μας στους γύρω του.

Να αλλάξει το σκεύος αλλά το περιεχόμενο να παραμείνει το ίδιο. Όπως πολύ χαρακτηριστικά κάποια ακαδημαϊκός είπε, δεν έχει σημασία να μεταφέρω στο παρόν το δρεπάνι ως μουσειακό αντικείμενο ή αυτούσιο τον σχετικό χορό του, χωρίς να υποδηλώνω την αξία του καμάτου, του κόπου και του πόνου της βιοπάλης, δεν έχει σημασία να αναπαλαιώνω ένα παλιό καναπέ, χωρίς να εννοώ την αξία της φιλοξενίας και του σεβασμού και στη λεπτότητα, καλαισθησία, έμπνευση κάθε δημιουργίας ακόμα και ενός επίπλου καθημερινής χρήσης.

Θαρρώ λοιπόν πως πρέπει να επιλέγουμε αυτά που συνυπάρχουνε και ζουν μαζί με μας και τον καιρό μας. Και μες από τις άπειρες και διαφορετικές επιλογές, ίσως βρεθεί το αληθινό μας εκμαγείο, που θα προσφέρει στους απόγονους μας, σαφήνεια, μέτρο και περισυλλογή, ακόμα κι όταν εμείς θα έχουμε γίνει ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Επιτρέψτε μου και το ακόλουθο προς ενίσχυση των ανωτέρω:

Ο Κώστας Μπουμπουρής – Αστυν. Δ/ντής ε.α. – Συγγραφέας (k.boubouris@yahoo.gr) βιογράφος του αείμνηστου Κώστα Μπαλάφα (1920-2011), που δεν ήταν μόνο απ’ τους κορυφαίους φωτογράφους του 20ου αιώνα, φωτογράφος του κοινωνικού προβληματισμού και της Εθνικής Αντίστασης, αλλά και ένας ουμανιστής που άφησε έντονα τα σημάδια στο διάβα του στην τελευταία “συνέντευξη” που του έδωσε κατέγραψε απλές σκέψεις και θερμά του λόγια για την ανάγκη διατήρησης της παράδοσης και του λαϊκού μας πολιτισμού, αποσπασματικά, κάπως έτσι:

“…Έχουμε υποχρέωση να περισώσουμε πράγματα με ποιότητα, που κάθε μέρα αφανίζονται από την πλημμύρα των ξενόφερτων στοιχείων, που μας κάνουν να μοιάζουμε ξένοι στον ίδιο μας τον τόπο. Από αμέλεια και άγνοια αφήσαμε και καταστράφηκε ο λαϊκός μας πολιτισμός και ορφάνεψε η γενιά μας από την παράδοσή της. Παράδοση δεν είναι μια κούφια λέξη στο στόμα των φραγκοδιδασκάλων. Πολλές λέξεις στη γλώσσα μας με νόημα και σημασία έχασαν την πρωταρχική τους έννοια από τη συχνή δημοκοπική τους μεταχείριση. Παράδοση είναι το καταστάλαγμα της λαϊκής σοφίας και γνώσης από μελέτη και παρατήρηση αιώνων.

Δεν πρόκειται να αναβιώσουμε την παράδοση. Δεν γυρίζουν πίσω οι καιροί. Έχουμε όμως το χρέος να τη διαφυλάξουμε, ως κάτι πολύτιμο, ιερό και άγιο για τις επόμενες γενιές, οι οποίες θα είναι απληροφόρητες για τη ζωή και το έργο των προγόνων τους. Πρέπει να δημιουργήσουμε μια παρακαταθήκη αξιών, ώστε κάθε φορά που χάνουμε το δρόμο μας, να αντλούμε από το θησαυρό της στοιχεία γνήσια και άφθαρτα, για να χαράξουμε τη δική μας πολιτισμική πορεία.

Ο Κόντογλου έλεγε, οι παλιοί θαλασσινοί για να βρίσκουν το δρόμο τους, ακολουθούσαν το άστρο της τραμουντάνας (τον πολικό αστέρα) και οι λαοί, για να ξέρουν που πηγαίνουν, ακολουθούν την παράδοση. Η παράδοση μοιάζει με το ένστικτο των ταξιδιάρικων πουλιών, που βρίσκουν αλάνθαστα το δρόμο τους, φτάνοντας ημερολογιακά στον προορισμό τους, ταξιδεύοντας μερόνυχτα στα καταπέλαγα του ουρανού. Για να μη χαθούμε, ακουμπούμε στην παράδοση, γιατί είναι δένδρο ζωής με βαθιές ρίζες και καθιερωμένες αξίες.

Μελετώντας το λαϊκό μας πολιτισμό, δεν αναζητούμε προγονικά λείψανα σε άδειους τάφους. Την ιστορία του έθνους μας τιμούμε, τη δόξα του τόπου και του λαού μας. Είναι ανάγκη εθνική να μεταδώσουμε στις επόμενες γενιές στοιχεία από τη ζωή του λαού μας διαμέσου των αιώνων, για να ξέρουν πως ορισμένα πολύτιμα αγαθά που απολαμβάνουν και νομίζουν πως αυτοδίκαια τους ανήκουν, για τους προγόνους είχαν μεγάλο κόστος σε καταστροφές, πόνο, δάκρυα και αίμα!

Πρέπει, λοιπόν, να διατηρήσουμε την παράδοσή μας ως εθνική παρακαταθήκη και τις ποιότητες του λαού μας, που στο πέρασμα του χρόνου θεμελίωσαν αξίες και γεφύρωσαν πολιτισμούς σ’ αυτό το σταυροδρόμι της γής των περαστικών και των επιδρομών, της μοίρας και της ιστορίας που λέγεται Ελλάδα”.

Αυτά κι άλλα πολλά απ’ τον Κώστα Μπαλάφα, ο οποίος δεν ήταν απλά περαστικός, πέρασε για να μείνει…και θα μείνει σίγουρα!.

Βέβαια το θέμα πολιτισμός, παράδοση, ήθη έθιμα, φολκόρ κ.λ.π θέλουν πολύ κουβέντα, καθώς οι εκφράσεις έχουν μπερδευτεί και με τις ερμηνείες που δίνονται νομίζεις πως ακροβατείς πάνω σε ακαθόριστες κατευθύνσεις.

(Τα στοιχεία του σχολιαστή είναι στη διάθεση της σελίδας)