Παλιά πέτρινα σπίτια στο χωριό Κολυβάτα

Το χωριό Κολυβάτα, χτισμένο σε μια απάνεμη λαγκαδιά στους πρόποδες του δάσους των Σκάρων, είναι ένα παραδοσιακό χωριό, που έχει διατηρήσει την αυθεντικότητά του όσον αφορά στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική των αγροτικών σπιτιών του νησιού της Λευκάδας. Τα παλιά σπίτια είναι όλα χτισμένα με πέτρα και φέρουν όλα ανεξαιρέτως κεραμοσκεπή. Πολλά απ” αυτά είναι δίπατα (διώροφα) και άλλα μονώροφα. Στα δίπατα σπίτια το κατώγι χρησίμευε ως αποθήκη για τα διάφορα γεωργοκτηνοτροφικά προϊόντα: λάδι, κρασί, τυρί, μαλλί, δημητριακά κλπ. Χρησίμευε επίσης ως σταύλος για τα μεταφορικά ζώα, που δεν έλειπαν από κανένα σπίτι, και για την αποθήκευση του σανού, του αχύρου καθώς και διαφόρων ζωοτροφών. Στον πάνω όροφο ήταν τα υπνοδωμάτια, το σαλόνι και η κουζίνα που βρίσκονταν ενίοτε και στο κατώγι ή στην αυλή. Η επικοινωνία γινόταν εσωτερικά με ξύλινη σκάλα το λεγόμενο καταρράχτη. Υπήρχε επίσης πολλές φορές και εξωτερική πέτρινη σκάλα. Στην κορυφή του κεφαλόσκαλου σχηματιζόταν ο λεγόμενος πόντζος (εξώστης) και από κάτω δημιουργούνταν ένας θόλος που οδηγούσε στο κατώγι. Όλα τα σπίτια είχαν τους βοηθητικούς τους χώρους, όπως το φούρνο και το αχούρι για τα ζώα, που βρισκόταν στον κήπο ή την αυλή.

Πόρτες και παράθυρα ήταν σχεδόν πάντα ξύλινα και δίφυλλα. Ως αντισεισμική στήριξη χρησίμευαν χοντρές ξύλινες κολώνες που τοποθετούνταν γύρω στους τοίχους. Έτσι μπορούσε να κρατηθεί το σπίτι, ακόμα και αν έπεφτε μέρος των εξωτερικών τοίχων από έναν ισχυρό σεισμό. Οι εξώπορτες στο κατώγι ήταν συνήθως ημικυκλικές – τοξωτές. Το ανώφλι τους αποτελούνταν από δύο, τρεις ή περισσότερες λαξευμένες πέτρες σε σχήμα τόξου. Στηρίζονταν δεξιά και αριστερά με περισσότερες πελεκητές ευθύγραμμες πέτρες. Οι πόρτες στον πάνω όροφο ήταν σχεδόν πάντα ευθύγραμμες. Το ανώφλι τους ήταν μια μονοκόμματη ευθύγραμμη πέτρα ή καμιά φορά και πολύ γερό ξύλο. Δεξιά, αριστερά, καθώς και στο κατώφλι, έφεραν ευθύγραμμες πελεκητές πέτρες. Συνήθως το ανώφλι της πόρτας του πάνω ορόφου ήταν διακοσμημένο με διάφορα ανάγλυφα σχέδια και έφερε την ημερομηνία ανέγερσης του σπιτιού. Τα ανάγλυφα σύμβολα είχαν κυρίως προστατευτικό ρόλο, λειτουργούσαν ως φυλακτά. Ήταν όμως και οι ανάγλυφες «υπογραφές» των Ηπειρωτών μαστόρων που έχτισαν τα σπίτια. Τα περισσότερα σπίτια έχουν χτιστεί στα μέσα προς το τέλος του 19ου αιώνα, σύμφωνα με τις ημερομηνίες ανέγερσης που σώζονται. Τότε φαίνεται λόγω της αμπελοκαλλιέργειας και της παραγωγής κρασιού, που είχε μεγάλη ζήτηση στις ευρωπαϊκές αγορές μετά την καταστροφή από φυλλοξήρα των αμπελώνων της Γαλλίας, άρχισε ο Λευκαδίτης αγρότης να αποκτά την οικονομική δυνατότητα για την κατασκευή αυτού του είδους των σπιτιών. Το χωριό βέβαια πρέπει να έχει χτισθεί αρκετό καιρό πριν από τα μέσα του 19ου αιώνα. Φαίνεται όμως ότι δεν ήταν συνηθισμένο να αναγράφεται τότε στα σπίτια η ημερομηνία ανέγερσής τους ή ότι τα σπίτια ήταν τόσο φτωχικά που δεν άφηναν επιλογές για λαξευμένες πέτρες στα ανώφλια τους.

[Κάντε διπλό κλικ στις φωτογραφίες για να μεγεθύνουν]