66 χρόνια από την εκτέλεση του Ν. Πλουμπίδη: «Τιμή μου εγώ πάνω απ΄ όλα έχω την τιμή του Κόμματος»
Σαν σήμερα, στις 14 Αυγούστου 1954, στις 5.25 τα χαράματα, στην Αγία Μαρίνα στο Δαφνί, ο Νίκος Πλουμπίδης έπεσε νεκρός από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος. «Εξετελέσθη ζητωκραυγάζων υπέρ του ΚΚΕ», έγραψαν την επόμενη μέρα οι εφημερίδες της εποχής, «αντιμετωπίζοντας με απόλυτον ψυχραιμίαν τας σφαίρας του αποσπάσματος… Δεν εδέχθη ούτε να κοινωνήση ούτε να του δέσουν τους οφθαλμούς του».
Ο Ν. Πλουμπίδης γεννήθηκε στο χωριό Λαγκάδια της Αρκαδίας στις 31 Δεκέμβρη 1902, από φτωχή αγροτική οικογένεια. Κατάφερε με πολλές στερήσεις να τελειώσει το Διδασκαλείο Πύργου, τον Ιούλη του 1924, και τον ίδιο χρόνο διορίστηκε δάσκαλος σε χωριό της Ελασσόνας.
Το 1926 έγινε μέλος του ΚΚΕ. Υπήρξε μέλος της αντιπροσωπείας του ΚΚΕ στο 7ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, το 1935, ενώ κατά το 6ο Συνέδριο του Κόμματος, το Δεκέμβρη του ίδιου έτους, αναδείχθηκε αναπληρωματικό μέλος της Κεντρικής του Επιτροπής. Τον Ιούνη του 1938, σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, εξελέγη μέλος του ΠΓ της ΚΕ, αναλαμβάνοντας την καθοδήγηση του Γραφείου Περιοχής Μακεδονίας – Θράκης.
Το μνημείο στον τόπο της εκτέλεσης
Την περίοδο της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης υπήρξε Γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ, ενώ στη συνέχεια διετέλεσε και πρώτος καθοδηγητής της Οργάνωσης Προστασίας Λαϊκού Αγώνα (ΟΠΛΑ). Είχε σημαντικό ρόλο στη μεγάλη διαδήλωση στις 5 Μάρτη 1943 ενάντια στην επιστράτευση.
Στο 7ο Συνέδριο του Κόμματος, το 1945, αναδείχθηκε και πάλι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής. Στη διάρκεια του Εμφυλίου παρέμεινε στην Αθήνα, ενώ από την άνοιξη του 1949 ανέλαβε υπεύθυνος του παράνομου κομματικού κλιμακίου στην Ελλάδα.
Πιάστηκε στις 25 Νοέμβρη του 1952 κι έμεινε στη φυλακή έως την έναρξη της δίκης, στις 24 Ιούλη 1953. Μαζί του δικάζονταν ερήμην και οι Ν. Ζαχαριάδης, Γ. Ιωαννίδης, Β. Μπαρτζιώτας, Μ. Πορφυρογένης, Π. Ρούσος, Λ. Στρίγγος, Μ. Βλαντάς, Γ. Βοντίτσιος – Γούσιας κ.ά., με βασική κατηγορία την «παράβαση» του ΑΝ 375 της μεταξικής δικτατορίας περί κατασκοπείας. Η δίκη ολοκληρώθηκε στις 3 Αυγούστου 1953 με τον Πλουμπίδη και την καθοδήγηση του ΚΚΕ να καταδικάζονται δύο φορές σε θάνατο.
Στις 25/7/1952 το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στηριζόμενο σε μεγάλο βαθμό και σε πληροφορίες στελεχών από την Ελλάδα, καθώς και στην πρωτοβουλία του Πλουμπίδη να δημοσιοποιήσει επιστολή με την οποία αναλάμβανε την ευθύνη του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ, ενώ υπεύθυνος ήταν ο Μπελογιάννης, βγάζει Απόφαση «για τον Νίκο Πλουμπίδη (Μπάρμπα)», με την οποία τον διαγράφει, χρησιμοποιώντας ιδιαίτερα σκληρούς, άδικους και απαράδεκτους χαρακτηρισμούς (προδότης, χαφιές κ.λπ.).
Χαρακτηρισμένος άδικα από την ηγεσία του Κόμματος ως πράκτορας, όχι μόνο δεν αποκήρυξε αλλά και υπεράσπισε το ΚΚΕ. «Εκείνοι που με αγαπούν και με σέβονται οφείλουν να πειθαρχήσουν στο Κόμμα, να διαφυλάξουν την ενότητά του και να έχουν εμπιστοσύνη στην ηγεσία του (…) Τιμή μου εγώ πάνω απ΄ όλα έχω την τιμή του Κόμματος», είναι τα συγκλονιστικά λόγια που συνοψίζουν την παρακαταθήκη που άφησε. Διατηρώντας την εμπιστοσύνη του, μέσα σε τόσο δύσκολες συνθήκες, εκτίμησε πως «το Κόμμα όταν θα ελέγξει τα πράγματα θα αναγνωρίσει τα λάθη του και θα αποκαταστήσει την αλήθεια». Πράγματι, το ΚΚΕ αποκατέστησε πλήρως τον Νίκο Πλουμπίδη από το 1958 με Απόφαση Ολομέλειας της ΚΕ, ενώ στο Δοκίμιο Ιστορίας του Κόμματος για την περίοδο 1949 – 1968 τονίζεται πως «η απόφαση του ΠΓ για τον Πλουμπίδη ήταν άδικη».
(Αναδημοσίευση από Ριζοσπάστη, 14 Αυγούστου 2020)
Αν αποκαταστάθηκε ο Νίκος Ζαχαριάδης τότε εξ ορισμού εξοβελίστηκε ο Νίκος Πλουμπίδης.
Αντίθετα η αποκατάσταση του Πλουμπίδη δεν υπονοεί τον εξοβελισμό του Ζαχαριάδη.
Ο μεν Ζαχαριάδης ώς ο ηγέτης του κκε κατηγόρησε τον Πλουμπίδη ώς χαφιέ και πουλημένο τομάρι που τρώει τα λύτρα της προδοσίας , ενώ ο Πλουμπίδης δεν κατηγόρησε το κόμμα άρα και την ηγεσία του.
Υπάρχουν λογικά ιστορικά αδιέξοδα.
Αυτόπτης μάρτυς της εκτέλεσης του Πλουμπίδη την 14/8/54 στην κατηφόρα του δρόμου μετά το Δαφνί Αττικής, επιβεβαίωσε ότι δεν δέχτηκε να του κλείσουν τα μάτια.
Για το εκτελεστικό απόσπασμα και τους συμμετέχοντες δεν έγινε οοτέ γνωστό τίποτα.Κάοοια εοοχή την δεκαετία του 1980 έλαχε προφορική αναφορά ότι στοβεκτελεστικό απόσπασμα συμμετείχαν και ποινικοί κρατούμενοι επί μειώσεως της ποινής. Αλλά αυτό δεν επαληθεύτηκε ώς σήμερα.
Αναφορές στην ΔΝΣΗ Ιστορίας Στρατού δεν φαίνεται να υπάρχουν, ούτε και απ τα κιτλαοια της τότε αστυνομίας ή χωροφυλακής. Κάποιος μίλησε για τύπους τουαοοσπάσματος που μετά βρέθηκαν ώς μικρομαγαζάτορα ψιλικών στό κέντρο της Αθήνας σε συγκεκριμένο σημείο οδό και αριθμό. Και μάλιστα η υπόδειξη έγινε επισταμένως. Άλλη αναφορά λέει για οδηγό φορτηγών στην Βόρεια Ελλάδα οου το 1954 υπηρετούσε την στρατιωτική του θητεία και πήρε -του δώσανε- δίπλωμα σο τον στρατό για φορτηγά. Γιατί καιωτα διπλώματα οδήγησης που χορηγούσε ο στρατός τα χρόνια εκείνα σποτελούσαν ένα εφόδιο ειδίκευσης επαγγελματικής ζωής για ένα νέο στρατιώτη , και για τα επόμενα χρόνια που η μεταφορική αυτοκίνηση εντεινόνταν.
Ανηψιός Πλουμπίδης από ξάδελφο του Νίκου Πλουμπίδη -όπως με δυσκολία ανέφερε- και σε κάπως προχωρημένη ηλικία ζούσε στην πρωτεύουσα και απέφευγε να αναφέρει σχετικά με την συγγενειά του φανερά επιφυλακτικός ακόμα και την δεκαετία του 2000 , όχι από άρνηση αλλά από εγγεγραμένο ανακλαστικό φόβο της τότε νεανικής του ηλικίας. Υπήρξε ψυχίατρος που ανέφερε ότι αντιμετώπισε ασθενή σε κλινική με την αφ υψηλού υπόδειξη ότι ήταν στο εκτελεστικό απόσπασμα του Πλουμπίδη.Και τελικά -καθ ομολογία του Ιατρού- η υγεία του απεκαταστάθη πλήρως και σύντομα.
Η τεκμηρίωση βάσει γραπτών πηγών-τότε δεν υπήρχαν τα ηλεκτρονικά αποτυπώματα-πολλών θεμάτων της μικρότερης αλλά υπαρκτής ιστορίας είναι δύσκολη.Και ασφαλώς θέλει προσοχή για νσ μην αρχίσειωτο φαινόμενο της αποδομητικής ανθρωπολογίας και κοινωνιολογίας.
Επί επταετίσς γκρεμίστηκε και κομματιάστηκε το γλυπτό μνημείο της εκτέλεσης Πλουμπίδη στο ρέμα παρακάτω απ το Δαφνί , έργο του Αιτωλοακαρνάνα σπουδαίου γλύπτη Καπράλου.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να δούν τα έργα του Καπράκου στην γλυπτοθήκη στο Γουδή – Κατεχάκη Ατικής. Να προσέξουν κύρια τα μπρούτζινα αγάλματα του Μόραλη και του ίδιου του γλύπτη Καπράλου.
Το μνημείο Πλουμπίδη κάπως επανατοποθετήθηκε ότι έμεινε.
Για την ιστορική εκ των υστέρων εκτίμηση , η αποκλεισμένη από το 1918 αριστερά και διωκόμενη ώς το 1974 , ήταν ευεπίφορη σε λάθη. Και τα έκαμε κατά καιρούς, αλλά ήταν και αποκλεισμένη και διωκόμενη και ίμως με περισσότερο ιδεολογικό πάθος απ ότι χρειαζόνταν. Αντίστοιχο πάθος κρατικής και ταμειακής κυριαρχίας είχε η Δεξιά και .. μπαμ και μπούμ εκατέρωθεν οι κουμπουριές. Φυτεύονταν σφαίρες βόλια ( ντούμ -ντούμ πολλές φορές) στις καρδιές.