100 Χρόνια Ριζοσπάστης: 15/12/1944: 15 Ήρωες Ευέλπιδες

Μόλις τώρα ήρθε σε φως η ηρωική πράξη 15 μαθητών της Σχολής Ευελπίδων. Οταν αι δυνάμεις του ΕΛΑΣ πολιόρκησαν τη Σχολή και άρχισαν την επίθεση, 15 Ευέλπιδες που βρίσκονταν μέσα αρνήθηκαν να πολεμήσουν κατά του λαού. Ο επικεφαλής λοχαγός τους έστησε μπρος στα πολυβόλα και τους απείλησε με εκτέλεση, αν δεν δεχτούν να πολεμήσουν. Οι ήρωες Ευέλπιδες αρνήθηκαν και πάλι. Ο Χίτης λοχαγός τους εξετέλεσε. Αλλά ο Ελληνικός λαός δε θα ξεχάσει τα ηρωικά αυτά παιδιά, που σε μια τόσο κρίσιμη για το έθνος στιγμή έκαμαν το καθήκον τους.

* * *

Κατά τη διάρκεια της ταξικής σύγκρουσης του Δεκέμβρη του 1944 και των μαχών που δόθηκαν στην Αθήνα και τον Πειραιά, αναδείχθηκαν όλες οι αρετές της μαζικής λαϊκής οργάνωσης: Η αυτενέργεια, η συλλογικότητα, η αλληλεγγύη και η πολιτική επαγρύπνηση, μαζί με την αυτοθυσία σ΄ έναν αγώνα που δόθηκε με πρωταγωνιστή την εργατική τάξη και το Κόμμα της, το ΚΚΕ.

Στις 33 μέρες του Δεκέμβρη, το ΚΚΕ, το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ έγραψαν λαμπρές σελίδες. Ο ηρωισμός, η αυτοθυσία έφτασαν στο επίπεδο που χαρακτηρίζει κάθε μαχόμενο λαϊκό κίνημα που έχει το δίκιο με το μέρος του. Μαζί και δίπλα στον ένοπλο αγώνα, το ΕΑΜ και το ΚΚΕ χρησιμοποίησαν και όλες τις άλλες μορφές πάλης (απεργίες, διαδηλώσεις, συλλαλητήρια). Δίπλα στο κύριο μέτωπο του ΕΛΑΣ, η εργατική τάξη και ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά έστηναν οδοφράγματα, έκαναν σαμποτάζ, άνοιγαν αντιαρματικές τάφρους, μετέφεραν τραυματίες και τρόφιμα. Πολεμούσαν τον αντίπαλο τετράγωνο – τετράγωνο, σπίτι – σπίτι.

Ένα τμήμα αυτού του μεγάλου αγώνα ήταν και η θυσία των δεκαπέντε μαθητών της Σχολής Ευελπίδων που έκανε γνωστή ο «Ριζοσπάστης» στις 15 Δεκέμβρη 1944. Την ίδια μέρα, ο Λόχος Κοκκινιάς και ο 3ος Λόχος Αθήνας του ΕΛΑΣ κατέλαβαν το κτήριο της Γενικής Ασφάλειας (στη γωνία των οδών Πατησίων και Στουρνάρη), ενώ ισχυρές βρετανικές επιθέσεις στον συνοικισμό Κουντουριώτη και στο κέντρο του Πειραιά ανατράπηκαν, με βαριές απώλειες για τον εχθρό.

Ωστόσο, ο συσχετισμός δυνάμεων μεταβαλλόταν με ραγδαίους ρυθμούς σε βάρος του ΕΛΑΣ. Νέα βρετανικά στρατεύματα αποβιβάζονταν και προωθούνταν συνεχώς προς το κέντρο, ενώ οι απαραίτητες και πολυαναμενόμενες ενισχύσεις του ΕΛΑΣ παρέμεναν ενταγμένες στις επιχειρήσεις κατά του Ζέρβα και του Τσαούς Αντών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στη «Μάχη της Αθήνας» πήρε – με τον τρόπο του – μέρος και ο «Ριζοσπάστης».

Στις 3 Δεκέμβρη 1944, η αστική τάξη της χώρας και οι Βρετανοί σύμμαχοί της αιματοκύλησαν τη λαοθάλασσα που συγκεντρώθηκε στο Σύνταγμα για να διαδηλώσει ενάντια στον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ.

Από την επόμενη μέρα ο «Ριζοσπάστης» μίκρυνε το σχήμα του και έγινε μονοσέλιδος (από δισέλιδος), προφανώς για να τοιχοκολλείται. Η έκδοσή του, επομένως, πήρε πολεμικό χαρακτήρα.

Ο άφθαστος ηρωισμός όμως, που έφτανε μέχρι και τη θυσία της ίδιας της ζωής, οι μικρές και οι μεγάλες νίκες δεν επαρκούσαν για να νικήσουν οι λαϊκές δυνάμεις τον Δεκέμβρη του 1944. Τα βαθύτερα αίτια πίσω από τους παράγοντες που συντέλεσαν στην αρνητική έκβαση του Δεκέμβρη (τα οποία είχαν αντανάκλαση και στο στρατιωτικό επίπεδο) απέρρεαν από τη στρατηγική κατεύθυνση της «ομαλής δημοκρατικής εξέλιξης». Το ΚΚΕ τον Δεκέμβρη του 1944 δεν εξασφάλισε προϋποθέσεις κατάκτησης της εργατικής εξουσίας και αντίστοιχο σχέδιο, ακριβώς επειδή δεν θεωρούσε τον Δεκέμβρη πάλη για την κατάληψη της εξουσίας. Αντίθετα, ακόμα και στη διάρκεια των μαχών παρέμενε ο στόχος για κυβέρνηση εθνικής ενότητας και ομαλή δημοκρατική εξέλιξη.

Όπως σημειώνεται και στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ:

«Η σύγκρουση του Δεκέμβρη ήταν αναπόφευκτη. Η στάση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ να μην υποχωρήσουν στην αξίωση της ντόπιας αστικής τάξης και των διεθνών συμμάχων της για τον αφοπλισμό του λαϊκού κινήματος ήταν επιβεβλημένη. Η υποχώρηση θα σήμαινε απόλυτη πολιτική και ηθική απαξίωση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, θα τσάκιζε το εργατικό – λαϊκό κίνημα. Ωστόσο, η μάχη είχε περισσότερο αμυντικό χαρακτήρα απέναντι στην αστική επιθετικότητα και την πίεση για συμβιβασμό».

Βλ. περισσότερα:

Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ (Επιμ.), Δεκέμβρης του ΄44. Κρίσιμη ταξική σύγκρουση, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2015.

Δοκίμιο Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ 1939 – 1949, τόμ. Β1, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 396 – 437.

Πηγή: 902.gr