Λαϊκή ιατρική και παραδοξολογία: Βρικήθρι: «Όταν το πάνε στο σπίτι η νοικοκυρά του σπιτιού κάνει κοπέλες…»
Τα παρακάτω φυτά-βότανα στάλθηκαν πρόσφατα ως δείγματα από το Μεγανήσι, ύστερα από μια τυχαία συζήτηση για τα βότανα.
Το πρώτο περιγράφεται από την αποστολέα ως «Βρικήθρι» με την επισήμανση: «Όταν το πάνε σε σπίτι η νοικοκυρά του σπιτιού κάνει κοπέλες». Αν δεν κάνω λάθος, στο χωριό μου το λέμε Βούκισο και είναι η γνωστή Λαδανιά (Κιστός).
Το δεύτερο που τα φύλλα του μοιάζουν με αυτά της Δρακοντιάς το αναφέρει ως «Χοιραύτι» (τα φύλλα του μοιάζουν με τα αυτιά του χοίρου) με την επισήμανση: «Μην το παραπιάνεις γιατί σε τρώνε τα χέρια σου» και χωρίς να αναφέρει που χρησίμευε. Είναι το γνωστό Αρίσαρο το κοινό (Arisarum vulgare).
Είναι αλήθεια ότι οι παλιοί κάτοικοι των νησιών μας γνώριζαν οι περισσότεροι τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών και τις χρησιμοποιούσαν όταν παρίστατο ανάγκη. Κι όταν απαιτούνταν πιο εξειδικευμένες γνώσεις κατέφευγαν στους λαϊκούς γιατρούς και γιάτρισσες που υπήρχαν σχεδόν σε κάθε χωριό, ενώ η φήμη κάποιων ξεπερνούσε ορισμένες φορές τα στενά όρια των νησιών μας.
Χαρακτηριστική περίπτωση, όντας μετανάστης στη Γερμανία τη δεκαετία του 1980 είχα τύχει να είμαι μπροστά σε συζήτηση με απόδημο Έλληνα, με καταγωγή από την Πάτρα, που έλεγε ότι θα επισκέπτονταν το καλοκαίρι που θα πήγαινε διακοπές τον Φλαούνη (Κώστα Σταύρακα) στη Λευκάδα για ένα πρόβλημα υγείας που αντιμετώπιζε η γυναίκα του.
«Εκατοντάδες βότανα και άλλα υλικά αποτελούσαν τη βάση των γιατροσοφιών και συνταγών, που χρησιμοποιούσαν οι λαϊκοί γιατροί και γιάτρισσες της Λευκάδας, σε συνδυασμό με τα ξόρκια και τις μαγικές τελετουργίες. Ένας ολόκληρος κόσμος λαϊκογιατρών και άλλων «ειδικών» κινούνταν γύρω από το διαρκώς φλέγον αυτό ζήτημα. Μια παραεπιστήμη στύλωνε τις ελπίδες του ανθρώπου για την απαλλαγή του από το βραχνά της αρρώστιας. Μια συγκροτημένη προσπάθεια αιώνων, που το ένα σκέλος της, ο μαγικός λόγος και η μαγική πράξη, αντλούσε τις δυνάμεις του από υπερφυσικές καταστάσεις και πνεύματα. Και σ΄ όλα αυτά η εμπιστοσύνη των ανθρώπων ήταν απεριόριστη», σημειώνει ο Πανταζής Κοντομίχης στον πρόλογο του συγγράμματός του «Η λαϊκή ιατρική στη Λευκάδα» (Εκδόσεις Γρηγόρη, 1985).
Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας παραθέτει και τις γιατροσοφικές συλλογές (κώδικες) έξι γνωστών πρακτικών γιατρών της Λευκάδας: του Νικόλαου Παπαδάτου (Μανάση 1812-1903), του Θεοφύλακτου Κατωπόδη (Πόρος 1830[-31]-1911), του Στάθη Βουκελάτου (Απόλπαινα, πέθανε το 1968), του Άγγελου Σουμίλα (Άγιος Πέτρος 1850-1935), του Παπά-Μανώλη Φουρλάνου (Βουρνικάς) και του Παπά-Χρίστου Ρομποτή (Αθάνι).
