Επίσκεψη στο εσωτερικό του Φάρου στον κάβο Δουκάτο με την ευκαιρία του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Φάρων

Με την ευκαιρία του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Φάρων την Κυριακή 20 Αυγούστου 2023, 29 φάροι της χώρας μεταξύ των οποίων και ο Φάρος στο Ακρωτήριο Λευκάτας (κάβο Δουκάτο) ήταν ανοιχτοί, δίνοντας τη δυνατότητα στους πολίτες να ενημερωθούν για τη συμβολή τους στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, στην αξιοποίηση του φαρικού δικτύου ως πολιτιστική κληρονομιά καθώς και για την συνεισφορά των φαροφυλάκων στην λειτουργία του εν λόγω δικτύου.

Ο Φάρος Δουκάτο με Αριθμό Ελληνικού Φαροδείκτη (ΑΕΦ) 0650, δεσπόζει στο νοτιότερο άκρο του νησιού της Λευκάδας στο ακρωτήριο Λευκάτας ή κάβο Δουκάτο ή κάβος της Κυράς. Οι Ιταλοί το ονομάζανε salto di saffo. Η πρόσβαση στον φάρο γίνεται με ασφαλτοστρωμένη οδό μέσω του βασικού οδικού δικτύου και απέχει περί τα 50 χιλ από την πόλη της Λευκάδας. Τα τελευταία 150 μ. πριν τον φάρο είναι χωμάτινα. Ο φάρος είναι κατά το ήμισυ περιφραγμένος με κάγκελο και η αυλή είναι τσιμεντένια και με χώμα. Δεν προτείνεται για μικρά παιδιά χωρίς την απαραίτητη επίβλεψη γιατί στην πίσω πλευρά του υπάρχει απότομος γκρεμός. Οι κοντινότερες παραλίες είναι οι παγκοσμίου φήμης αμμώδεις παραλίες Πόρτο Κατσίκι και Εγκρεμνοί που απέχουν περί τα 7 και 8 χιλ αντίστοιχα. Το κοντινότερο χωριό είναι το Αθάνι που απέχει περί τα 8 χιλ.

ΣΤΙΓΜΑ ΦΑΡΟΥ: 38°56’35.91’’N 20°54’27.75’’E.

Το κτήριο του φάρου, αποτελείται από χώλ, καθιστικό, 2 υπνοδωμάτια, κουζίνα, τουαλέτα, και αποθήκη. Ο στρόγγυλος πύργος του ύψους 15,00 μ. περίπου, στέφεται από μεταλλικό κλωβό και είναι κτισμένος από σκυρόδεμα σε μεταγενέστερη οικοδομική φάση, σε τρεις διαφορετικές περιόδους κατασκευής, στα μέσα της δεκαετίας του 1950.

Ο Φάρος είναι κτισμένος στη θέση όπου ευρίσκετο ο ναός του Απόλλωνα Λευκάτα. «Το βραχώδες τούτο ακρωτήριον αποτελεί από αιώνων το όριον μεταξύ της εσωτερικής ηρέμου θαλάσσης των Οδυσσειακών νήσων και της ταραχώδους εξωτερικής θαλάσσης, η οποία φθάνει ανοικτή μέχρι της Σικελίας. Επί των ανοικτοχρώμων βράχων υψούτο κατά την Αρχαιότητα εις ναός του Λευκάτα Απόλλωνος, του οποίου ελάχιστα υπολείμματα ανεσκάφησαν υφ΄ ημών», αναφέρει στο σύγγραμμά του «Alt-Ithaka: ein Beitrag zur Homer-Frage, Studien und Ausgrabungen auf der Insel Leukas-Ithaka» ο μεγάλος Γερμανός Αρχαιολόγος Βίλχελμ Νταίρπφελντ. Κατάλοιπα του αρχαίου ναού χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του φάρου, ενώ άλλα βρίσκονται σήμερα «ατάκτως ερριμμένα» στο γύρο χώρο. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβουλίο κήρυξε το 2011 ως αρχαιολογικούς χώρους τον απόκρημνο Λευκάτα και την περιοχή της Νηράς με το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου.

Ο Φάρος άρχισε να λειτουργεί το 1890. Κατά την διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου ο φάρος παρέμεινε σβηστός και το 1945, στα πλαίσια ανασυγκρότησης του Φαρικού Δικτύου, επαναλειτούργησε ως επιτηρούμενος. Το 1953 από τον καταστροφικό σεισμό στα Επτάνησα το κτήριο του φάρου έπαθε σοβαρές δομικές βλάβες, κατέρρευσαν τμήματά του και καταστράφηκε ολοσχερώς ο λίθινος πύργος του. Οι εργασίες αποκατάστασης του αν και άρχισαν το 1953 ολοκληρώθηκαν το 1956 ή το 1957 και έγιναν σε τρεις τουλάχιστον οικοδομικές φάσεις. Το 1982 ο φάρος ηλεκτροδοτήθηκε και λειτουργεί μέχρι σήμερα ως επιτηρούμενος από έναν φαροφύλακα.

Το καλοκαίρι του 1944, μετά την ατυχή για τον ΕΛΑΣ έκβαση της μάχης στο Λαϊνάκι, λόγω της άμεσης επέμβασης των γερμανικών δυνάμεων με το μέρος των «Οπλαρχηγών» της Δεξιάς (Ε.Ο.Ν.Ν. – Ένοπλες Ομάδες Νοτίου Νήσου), στο σημείο αυτό σφαγιάστηκε ένας άγνωστος μέχρι σήμερα αριθμός Κεφαλονιτών ανταρτών του ΕΛΑΣ που είχαν καταφύγει εδώ μετά τη μάχη με την ελπίδα να διαπεραιωθούν στην Κεφαλονιά. Το νησί όμως της Λευκάδας ήταν περικυκλωμένο από Γερμανικές ναυτικές δυνάμεις και δεν μπόρεσε αυτό να γίνει. Σώθηκαν μόνο δύο Θιακοί που ήταν κι αυτοί στο απόσπασμα του Καπετάν Φουρτούνα που είχε διεκπεραιωθεί στη Λευκάδα. Κατόρθωσαν και πέρασαν πάνω σε μία σχεδία στην Ιθάκη.

Ο Κιονιώτης (από το Κιόνι της Ιθάκης) Γιώργος Κουτσουβέλης (Κοντηλάτος) που πήρε μέρος στη μάχη στο Λαϊνάκι (ήταν στην ίδια ομάδα με τον Κολυβιάτη (από τα Κολυβάτα Αλεξάνδρου) Κώστα Κολυβά – Μπερδεμπέ τον οποίο και είχε βοηθήσει μετά τον τραυματισμό του στη μάχη), περιγράφει ως εξής τη διάσωσή του μαζί με τον συμπατριώτη του Πάνο Καλλίνικο:

«… Απελπισμένοι ανεβαίνουμε στο φάρο και με μεγάλη προσπάθεια βγάζουμε ένα κομμάτι από το πάτωμα και την πίσω πόρτα και σιγά σιγά τα πάμε στη θάλασσα. Κυριολεκτικά «σανίς σωτηρίας» που λένε.

Επάνω ανέβηκα εγώ και ο Δημήτρης Δευτεραίος παίρνοντας μαζί μας ένα παγούρι με νερό και μια αδειανή χειροβομβίδα γεμάτη ψάρα για φαγητό. Με λίγες ελπίδες σωτηρίας και σπρώχνοντας τη σχεδία αρχίσαμε να απομακρυνόμαστε από τους άλλους συντρόφους. Ο Πάνος ήταν στον βράχο και χαιρετούσε, όταν ο Μίμης του είπε «μου δίνεις τις αρβύλες σου να καθήσω εγώ έξω και να έρθεις εσύ με το Γιώργο;» Αυτή είναι τύχη φίλε μου! (Οι άλλοι αντάρτες μας απέκλεισαν να είμαστε και οι τρεις Θιακοί στη σχεδία, ώστε να μην ξεχάσουμε αυτούς, κανένας όμως Κεφαλονίτης δεν ήθελε να έρθει κοντά μας). Βγήκε ο Μίμης και ήρθε ο Πάνος μαζί μου, η ώρα θα ήταν περίπου δέκα. Κολυμπώντας και σπρώχνοντας τη σχεδία αρχίσαμε να απομακρυνόμαστε από τη Νηρά, τώρα αφ΄ ενός μεν το αεράκι, αφ΄ ετέρου τα ρεύματα μας απομάκρυναν γρήγορα-γρήγορα από το φανάρι. Δεν είχαμε μιλήσει καθόλου στο διάστημα αυτό του ταξιδιού, το μόνο κοιτούσαμε τα βράχια του Θιακιού και σπρώχναμε τη σχεδία με όσες δυνάμεις μας είχαν απομείνει κολυμπώντας».

«Όταν πλέον πλησιάζαμε προς τα βράχια και βλέποντας τη θάλασσα να σπάζει στους βράχους έκανα μια εκτίμηση αποστάσεως, δεν απείχαμε περισσότερο από 700-800 μέτρα από τη στεριά απέναντι από τις Αφάλες και προς τον Άγιο Γιάννη στην Πούντα», συνεχίζει ο Κουτσουβέλης και προσθέτει ακόμη: «Δεν πέρασαν όμως είκοσι λεπτά όταν είδαμε μια μικρή βάρκα με δύο Γερμανούς από το Φισκάρδο να μας πλησιάζει… Τώρα εάν αφήναμε τη σχεδία ίσως προφταίναμε κολυμπώντας να φτάσουμε στο βράχο μα προτιμήσαμε να μείνουμε να μας πιάσουν οι Γερμανοί και εν ανάγκη να τους μπατάρουμε με τη βάρκα και εάν γλυτώναμε έχει ο Θεός. Πλησιάζοντας, ο ένας που ήταν Αυστριακός -δύο μέτρα άντρας- μας βοήθησε ν΄ ανεβούμε στη βάρκα και μας μίλησε με γλυκό τρόπο, φιλικό, κλείνοντας το μάτι του. Εμείς του είπαμε ότι είμαστε για ψάρεμα και μας βούλιαξε η θάλασσα τη βάρκα, αυτός γέλασε φιλικά… Τελικά μας πήγαν στο Φισκάρδο. Εκεί ο Αυστριακός μας έφερε ψωμί, μαρμελάδα, βούτυρο και τσιγάρα… Επίσης τηλεφώνησε στη διοίκηση στο Αργοστόλι ότι βρήκαν δύο ψαράδες στη θάλασσα και η διοίκηση διέταξε να μας αφήσουν ελεύθερους. Μια βάρκα με οκτώ κουπιά ήταν έτοιμη, μέσα είχε μια κόφα με ζεστό ψωμί και τυρί….και μέσα σε μια ώρα μας είχαν περάσει στην Πόλη του Σταυρού… Είχαμε γλυτώσει».

(Με πληροφορίες από την Υπηρεσία Φάρων – yf.hellenicnavy.gr)