Σήμερα στην Πάτρα η παρουσίαση της νέας ποιητικής συλλογής του Σπύρου Βρεττού

Ο Δικηγορικός Σύλλογος Πατρών και το Βιβλιοπωλείο «Πολύεδρο» πραγματοποιούν σήμερα Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2012 στις 20.30 στην αίθουσα διαλέξεων του Δικηγορικού Συλλόγου Πατρών, στην οδό Φιλοποίμενος 24, 3ος όροφος, εκδήλωση για την παρουσίαση της νέας ποιητικής συλλογής του Σπύρου Βρεττού, με τίτλο «Τα δεδομένα» (ISBN: 9789603368342, Σελίδες: 53, Ημ. Έκδοσης: 10/10/2012) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη.

Στην εκδήλωση θα μιλήσει η Αν. Καθηγήτρια Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, Κατερίνα Κωστίου και ο ποιητής Γιώργος Μπλάνας.

Ο Σπύρος Λ. Βρεττός γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1960. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα. Ζει και εργάζεται ως δικηγόρος στην Πάτρα. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

Έχει εκδώσει 9 ποιητικά βιβλία: Ως Αζτέκοι στις Αζόρες (Πλέθρον 1985), Σε μαύρο πλου (Αχαϊκές εκδόσεις 1988), Ακίνητα μάτια (Διάττων 1992), Τραγωδία (Καστανιώτης 1995), Ανιστόρητο (Καστανιώτης 1999), Πράξη απλή (Γαβριηλίδης 2003), Συνέβη (Γαβριηλίδης 2007), Τα σχέδια της ποίησης, από μιαν άνωση της γλώσσας (12 ποιήματα με 15 σχέδια της Αλεξάνδρας Ζώη, Πολύεδρο 2009), Τα δεδομένα (Γαβριηλίδης 2012).

Έχει εκδώσει τις μελέτες: Εισαγωγή στην ιστορία του Καραγκιόζη της Πάτρας (Δήμος Πατρέων 1998), Κώστας Καρυωτάκης, το εγκώμιο της φυγής (Γαβριηλίδης 2006).

Μεταφράσεις της ποίησής του: Οι πέντε πρώτες ποιητικές του συλλογές έχουν μεταφραστεί από τον Φίλιπ Ραμπ στα αγγλικά και έχουν εκδοθεί σε ένα τόμο (Collected Poems, Shoestring Press 2000), ενώ θεματική ανθολογία ποιημάτων του (με άξονα την Ιστορία) εκδόθηκε στην Ιταλία σε μετάφραση Μάσσιμο Κατσούλο (Il postscriptum della storia, Αtelier 2005). Το Ανιστόρητο μεταφρασμένο στα σερβικά από τον Μόμα Ράντιτς, δημοσιεύτηκε κατά μεγάλο μέρος σε λογοτεχνικό περιοδικό της Σερβίας (2008). Ποιήματά του έχουν επίσης μεταφραστεί σε διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες και συμπεριληφθεί σε ξένες ανθολογίες και περιοδικά (Ιταλία, Γαλλία, Αγγλία, Σουηδία, Σερβία, Η.Π.Α.), στον τόμο «Ποιητές της Πάτρας στις γλώσσες της Ευρώπης» (Πολύεδρο 2006) και στον τόμο Αntologia di lirici greci (Simone 2009, σε επιμέλεια Μάσσιμο Κατσούλο – για τους μαθητές Λυκείου της Ιταλίας). Πρόσφατα (2012), ποίησή του μπήκε ως θέμα στον Διαβαλκανικό φοιτητικό διαγωνισμό μετάφρασης λογοτεχνικών κειμένων από τα ελληνικά στα βουλγαρικά, που προκήρυξαν πέντε πανεπιστήμια των Βαλκανίων.

Στην ενότητα ποιημάτων «Μήδεια» (από τη συλλογή Συνέβη) βασίστηκε η παράσταση χοροθεάτρου της Μάρως Γαλάνη «Μήδεια από την αρχή» (Λιθογραφείον 2008).

Περιγραφή του νέου ποιητικού βιβλίου «Τα δεδομένα»

Η Εύα του είπε: Για ποιου θεού τη χάρη ούτε ματιά δεν έριξα έξω από τον παράδεισο που νόμιζα πως υπάρχει; Εντάξει. Το δέντρο εκείνο στην αυλή το φύτεψες για μένα. Κι ούτε μου απαγόρευσες τον ίσκιο του. Κι ήσουν εσύ το φύλλωμα όταν αυτό δεν είχε.

Όμως, δεν θα σου πω πως με αγάπησες. Δεν θα σου πω πως ασφαλώς και πως με αρνήθηκες. Φαντάζουν και τα δύο δύσκολα πολύ να τα παλέψω. Μα θα σου πω για τον παράδεισο που έφτιαξες κι ήταν απ” την αρχή χωρίς νερά και δίχως δέντρα.

Μια πρόσφατη συνέντευξη του Σπύρου Λ. Βρεττού στην Κρίστυ Κουνινιώτη που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ»:

Αφ” ης στιγμής ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα της ποίησης -στα μικράτα του- ήταν αναπόφευκτο να ενδώσει στα θέλγητρά της. Η μακροχρόνια σχέση του μαζί της πρόσθεσε, πρόσφατα, στο έργο του ακόμα μια ποιητική συλλογή. Με αφορμή «Τα Δεδομένα» του, ο συμπολίτης Σπύρος Λ. Βρεττός μιλάει στην «ΠτΚ» για την εποχή μας, κριτικάρει το βόλεμά μας σε καταστάσεις ακραίες, προτάσσει την ομορφιά και την αισθητική ως αντίσταση «μέσα σε πτώσεις και φωτιές». Επίσης, αναφέρεται στους μέτριους παραδείσους των σημερινών σχέσεων, αγωνιά για τον αντίκτυπο της κρίσης στους νέους, ενώ, αποδεικνύοντας τη χιουμοριστική του πλευρά, σχολιάζει έως και το χρωματολόγιο της Ανγκελα Μέρκελ.

Πότε πρωτονιώσατε την ανάγκη να εκφραστείτε μέσω της ποίησης;

Ήταν πολύ παλιά. Από το τέλος του Δημοτικού. Τότε δηλαδή μιμήθηκα ένα δημοτικό τραγούδι για την Αγιά Σοφιά, έγραψα κάτι ανάλογο δικό μου και αυτή θεωρώ ότι ήταν η αρχή. Αυτό θυμάμαι σαν αρχή. Οπότε μετά, στα χρόνια του Γυμνασίου, άρχισε να γίνεται κάτι πιο τακτικό για μένα, εκδηλώθηκε εντονότερα στα επόμενα χρόνια, μέχρι που βγήκε το πρώτο μου βιβλίο στα 25 μου. Το ’85.

Έπαιξε και ρόλο η ενασχόληση του πατέρα σας με τα γράμματα;

Θεωρώ πως σίγουρα έπαιξε ρόλο, όταν μεγαλώνεις σε ένα σπίτι όπου υπάρχουν βιβλία, όπου ο πατέρας γράφει κι αυτός τα δικά του πράγματα, και τα συναναστρέφεσαι, και τα ακούς, και τα διαβάζεις. Να σημειώσω ότι όταν μιμήθηκα το δημοτικό τραγούδι για την Αγιά Σοφιά κι έγραψα κάτι δικό μου, είχα δάσκαλο εκείνη τη στιγμή τον πατέρα μου στο Δημοτικό για ένα δίμηνο, πριν έρθει ο δάσκαλος που είχα τον υπόλοιπο καιρό. Σ” αυτό το μεταίχμιο, ήταν που έγραψα και το ποίημα. Σίγουρα, λοιπόν, έπαιξε ρόλο.

Πρόσφατα κυκλοφόρησε η νέα σας συλλογή «Τα δεδομένα». Πώς προέκυψε ο τίτλος; Δεν υπάρχει ομότιτλο ποίημα στη συλλογή.

Οχι, ομότιτλο ποίημα δεν υπάρχει. Και η λέξη «δεδομένα» απαντάται μόνο σε ένα ποίημα, στον «Μονόλογο του καπετάνιου». Θεωρώ ότι είναι ένας τίτλος που χωράει λίγο-πολύ όλα τα ποιήματα, αλλά πιο πολύ με την ειρωνική έννοια. Δηλαδή «υπάρχουν δεδομένα; Ποια είναι αυτά; Για ποια δεδομένα μιλάμε; Εχει δεδομένα η εποχή μας; Με την έννοια, έχει αξίες; Εχει σταθερές; Κι από την άλλη μεριά, βέβαια, είναι και τα λεγόμενα προσωπικά δεδομένα, αλλά με την έννοια όχι αυτή που γνωρίζουμε ως προσωπικό δεδομένο απαραβίαστο κ.τ.λ, αλλά με την ψυχολογία του κάθε ανθρώπου, του κάθε ποιητικού υποκειμένου που υπάρχει μέσα στο βιβλίο. Ετσι, λοιπόν, θεωρώ ότι τα δεδομένα και υπάρχουν και δεν υπάρχουν.

«Αυτό λοιπόν δεν έγινε γιατί ήτανε να γίνει/μα κάποιοι το θελήσαν./Το πράξαν πριν την ώρα του/για ν” αποδείξουν πως είναι άτομα ιστορικά/και ικανά πολύ/με πλήρη γνώση. /Πως ό,τι προφητεύουν,/δεν προλαβαίνουν να το πουν,/γίνεται κιόλας./Αλλά κι εμείς,/που μας αρέσουνε τοπία παρακμής,/την ύπαρξή μας δικαιώνουμε μες στην καταστροφή/και θέλουμε ερείπια μέσα απ” αυτά να γεννηθούμε,/ωραία το δεχθήκαμε το γεγονός./Δεν το αμφισβητήσαμε καθόλου./Πήραν φωτιά τα λόγια μας και είχαμε να λέμε./Μας βόλεψε για λίγο». Απόσπασμα από «Το γεγονός που βόλεψε τις ιδέες μας». Βόλεμα και παθητική αποδοχή έχουν γίνει δεύτερο δέρμα μας στην εποχή μας;

Οπωσδήποτε υπάρχει αυτό. Και δεν είναι τυχαίο που προέταξα αυτό το ποίημα στη συλλογή. Νομίζω ότι αυτή η στάση αφορά πλέον τον καθένα μας, σ” όποια μεριά κι αν τοποθετείται πολιτικά και κοινωνικά. Και δεν είναι μόνο οι άνθρωποι των άκρων, δηλαδή να δούμε ότι αυτοί που πράξανε το γεγονός πριν την ώρα του, αποδείχτηκαν άτομα ιστορικά και προφητικά, ότι δηλαδή δεν πρόλαβαν να πουν κάτι, το έπραξαν, δημιουργήθηκε και το εκβιάσανε να γίνει. Δεν είναι μόνο οι άνθρωποι των άκρων, θα μπορούσε να είναι και ο καθένας μας. Από την άλλη μεριά, όλοι οι υπόλοιποι – ενώ ξέρουμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε και δεν ήταν ατόφιο γεγονός, πραγματικό, αυθύπαρκτο, αλλά εκβιάστηκε για να γίνει από κάποιους ή κάποιες ομάδες- το αποδεχόμαστε, το κάνουμε μέρος μας σαν να συμπράξαμε στη δημιουργία του γιατί λίγο-πολύ έχουμε εθιστεί στο να νιώθουμε καλά μέσα σε τοπία παρακμής και καταστροφής. Σαν να θέλουμε μέσα από αυτά να βγούμε και να ξαναγεννηθούμε, γιατί δεν αντέχουμε το συνηθισμένο, δεν αντέχουμε το φυσιολογικό λίγο-πολύ. Δηλαδή ψαχνόμαστε, πολλές φορές, μέσα από καταστάσεις ακραίες. Δικαιωνόμαστε μέσα από αυτές. Ή χάνουμε ένα κομμάτι του εαυτού μας, ένα κομμάτι της ύπαρξής μας όταν είμαστε έξω από καταστροφικά γεγονότα. Βρίσκουμε τον εαυτό μας ακόμα και μέσα στο μπάχαλο.

Αυτό θα μπορούσε να συνδεθεί και με το περί αλληγορίας της ομορφιάς ποίημά σας; Μέσα σ” αυτό το μπάχαλο που λέτε, έννοιες σαν την ομορφιά, κινδυνεύουν να εκλείψουν…

Ναι, βέβαια, οι έννοιες σαν την ομορφιά, σαν την αισθητική λίγο-πολύ. Η ομορφιά είναι η έννοια της αισθητικής, η οποία δεν πρέπει να λείπει σε καμία περίπτωση, γιατί η κρίση που βιώνουμε δεν είναι μόνο οικονομική, κι αυτό το έχουν πει βέβαια, όλοι. Είναι μια κρίση πολιτική, κοινωνική, είναι και μια κρίση αισθητική, θα έλεγα. Και πρέπει η ομορφιά και η αισθητική να είναι μια αντίσταση μέσα σε όλα αυτά τα πράγματα. Μια αντίσταση πραγματική. Από εκεί, πολλές φορές, ξεκινάνε πολλά θετικά. Το να βλέπεις την ομορφιά, να αναγνωρίζεις την ομορφιά και η ομορφιά να αντέχει, να πορεύεται μέσα στην κρίση, μέσα στις πτώσεις και τις φωτιές, όπως λέει το ποίημα. Παράλληλα, όμως, δεν αφήνω να εννοηθεί ότι η ομορφιά είναι μόνο η ομορφιά. Είναι δηλαδή μια όμορφη γυναίκα, που πορεύεται μέσα στο ποίημα και αντέχει, ενώ γύρω της πέφτουν τα αγάλματα, πέφτουν τα σύμβολα, κατακρημνίζεται ο κόσμος. Εχω αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να είναι και κάτι άλλο. Δηλαδή οτιδήποτε μπορεί να αντισταθεί. Οποιαδήποτε ψυχική δύναμη μπορεί να σε βγάλει έξω από την κρίση. Εξω από την καταστροφή. Είναι συναφή, λοιπόν, τα δύο ποιήματα, έχεις δίκιο.

Ο ΜΕΤΡΙΟΣ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΚΑΙ Ο «ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ»

«Εύα» και ο μέτριος παράδεισος. Πείτε μας γι” αυτό σας το ποίημα.

Σ” αυτό το ποίημα μένω πιο πολύ στην προσωπική, ερωτική σχέση ενός άντρα και μιας γυναίκας, χρησιμοποιώντας την Εύα ως αρχετυπική γυναικεία φιγούρα, αλλά ιδωμένη από τη σημερινή σκοπιά μέσα από μία σχέση που δεν έχει πολλά να της δώσει, οπωσδήποτε έχει να της προσφέρει κάποια πράγματα, και μένει σ” αυτήν λίγο-πολύ εγκλωβισμένη, αλλά λίγο-πολύ και με τη θέλησή της. Το ερωτικό στοιχείο είναι πολύ έντονο, ώστε να την κρατήσει στη σχέση, αλλά όχι μόνο αυτό. Νομίζω ότι οι στίχοι που λέει η Εύα προς τον άντρα «δεν θα σου πω πως με αγάπησες./Δεν θα σου πω ασφαλώς και πως με αρνήθηκες/φαντάζουν και τα δύο δύσκολα πολύ να τα παλέψω», είναι χαρακτηριστικοί μέσα στο ποίημα και δείχνουν αυτό το μεταίχμιο στο οποίο κινείται ο σημερινός άνθρωπος.

Για την κρίση και τον αντίκτυπό της στη ζωή μας πώς νιώθετε;

Η κρίση μπορώ να πω με έχει βάλει σε μια διαρκή αγωνία. Για το πόσα ακόμα πράγματα θα αναγκαστούμε να υποστούμε. Εδώ μου έρχεται στο μυαλό η φράση «Θεέ μου, μη μου δώσεις τόσα όσα μπορώ να αντέξω». Αυτό είναι κάτι που θα μπορούσε να πει ο κάθε Ελληνας διότι εκεί που νομίζουμε ότι τα μέτρα που παίρνονται τελειώνουν, προκύπτουν νέα και δείχνουμε όλοι εμείς να τα αντέχουμε -δηλαδή όχι να τα αντέχουμε πραγματικά- απλώς να τα δεχόμαστε, χωρίς να αντιδρούμε. Δεν ξέρω πόσο θα κρατήσει αυτό, εγώ βλέπω μπροστά μου, σύμφωνα με αυτά που ακούω και διαβάζω, μια δεκαετία πάρα πολύ άσχημη, ιδίως για τους ανθρώπους που ήδη υποφέρουν, που είναι άνεργοι, τους νέους που δεν πρόκειται να ορθοποδήσουν μόνοι τους όλα αυτά τα χρόνια που μας περιμένουν… Φοβάμαι για το μέλλον, όχι το δικό μου, περισσότερο για το μέλλον των νέων ανθρώπων. Ενα ποίημά μου έχει μια χρονολογία «2020». Δεν έχω ξαναβάλει χρονολογία μελλοντική σε ποίημα και δεν το έκανα τυχαία. Κάπου εκεί υπολογίζω το τέλος της κρίσης για την Ελλάδα. Αυτό που μέσα στο ποίημα το λέω «Μεγάλο Πόλεμο».

-Συμπληρωματικά με την ποίηση, καταγίνεται με εικαστικές δημιουργίες, κι αυτή του η αγάπη για τα εικαστικά έχει γίνει και ποιητικό θέμα. Σε τούτο το βιβλίο, η γλυπτική κρατά σημαντικό ρόλο, εξ ου και τα αγάλματα, σαν γλυπτό στοιχείο αλλά και σαν σύμβολο, κάνουν την εμφάνισή τους σε πολλά ποιήματα.

-Αν η ποίησή του ήταν πίνακας ζωγραφικής, ποια χρώματα θα κυριαρχούσαν; «Το εξώφυλλο του νέου μου βιβλίου με αποδίδει λίγο, αυτή η εξπρεσιονιστική ένταση που υπάρχει στο εξώφυλλο με τα κόκκινα, τα κίτρινα, τα πράσινα. Κάποτε, όταν είχα βγάλει το βιβλίο »Ακίνητα μάτια», έλεγα πως το χρώμα που κυριαρχεί στα ποιήματα είναι το κίτρινο. Μετά άλλαξα χρωματολόγιο. Πιστεύω ότι οι ποιητικές μου συλλογές δεν είναι σαν τα χρωματολόγια της κυρίας Μέρκελ, δηλαδή ένα κοστούμι γυναικείο σε όλες τις αποχρώσεις. Θέλω να ελπίζω ότι η ποίησή μου δεν ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Εχει πολλές αποχρώσεις ταυτόχρονα κάθε συλλογή μου» απαντά με χιούμορ.

-Εχει ζηλέψει διάφορες ικανότητες σε άλλους ανθρώπους. «Δημιουργίες άλλων ποιητών, κινηματογραφικές ταινίες, γενικώς έργα τέχνης. Με την έννοια ότι μου αρέσουν πάρα πολύ, ότι θα ήθελα να είμαι εκεί κοντά σ” αυτές τις δημιουργίες. Εχω ζηλέψει, όμως, κι ανθρώπους του καθημερινού μόχθου, που ασχολούνται με τη γη, με τα δέντρα, με τα φυτά. Εχω ζηλέψει ακόμα και τις πέτρες τις ίδιες όταν τις βλέπω να γίνονται γλυπτά από μόνες τους» εξηγεί.

ΜΕΤΑΞΥ ΕΛΛΗΝΩΝ

Μου απαριθμείς σε άψογη αλφαβητική σειρά
(στην οποία με τόση τάξη
την εποχή της δύναμής σου ταξινόμησες)
τα γεγονότα και τις πράξεις σου εκείνες
που σε έκαναν, όπως πιστεύεις, ισχυρό.

Πόσο πολύ όμως προδίδεσαι
όταν ξανάρχεσαι από μόνος σου
και δευτερολογείς πάνω στα ίδια,
όταν στον κάθε μου αντίλογο και μορφασμό
πετάς και μι’ άλλη δικαιολογία
για τις σπουδαίες σου τις πράξεις.
Πόση ανασφάλεια αγαπητέ
μέσα στην τόση δύναμή σου!

Κι αφού το είδες πως δεν έπιασαν σ’ εμένα αυτά,
μου προσποιείσαι τώρα κάποια παρακμή
που τάχα θα περάσει
κι ότι δεν τρέχει τίποτα
κι ότι θα μπεις ξανά μες στην ακμή
με όλη την ορμή σου,
αντί να το δεχτείς πως έχεις βυθιστεί
και μ’ ό,τι ελάχιστο σού έμεινε
να δώσεις μια και ν’ ανεβείς για την ανάσα.

Τι άλλο να σου προτείνω
καθώς ο ήλιος έγειρε συμβολικά
και το σκοτάδι δίχως σύμβολα μας πλησιάζει;

Βίωσε έστω την όποια παρακμή σαν κάποιο τέλος
κι εγώ χωρίς τη δύναμη στη φόρα να σε βγάλω
(ίσως γιατί κι εγώ ανάλογα έχω πράξει)
θα κάνω πως δεν είδα
πως δεν ξέρω.

Από την ποιητική συλλογή: Τα δεδομένα, Εκδόσεις Γαβριηλίδη, 2012

Πηγή: n-tomaras.blogspot.gr