Ο Δίσκος της Φαιστού: Το αρχαιότερο έντυπο κείμενο του κόσμου

Τα ιδεογράμματα και συλλαβογράμματα στις δύο πλευρές του δίσκου της Φαιστού δεν έχουν χαραχθεί με γραφίδα στην πήλινη επιφάνεια αλλά τυπώθηκαν με κινητά στοιχεία πάνω στο φρέσκο πηλό. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκαν χυτές ή ξύλινες σφραγίδες. Πρόκειται λοιπόν για το αρχαιότερο έντυπο στον κόσμο, για το αρχαιότερο ως ώρας τυπογραφικό δείγμα που έχει ανεβρεθεί. Αυτό όμως το μυστηριώδες έντυπο κρατά εδώ και εκατό περίπου χρόνια επτασφράγιστο το μυστικό του όσον αφορά το δημιουργό του, τη χρήση του και το περιεχόμενό του. Οι κοπιαστικές προσπάθειες πολλών ειδημόνων, αλλά και φιλόδοξων ερασιτεχνών του είδους, που ζήλεψαν τη δόξα του Μίκαελ Βέντρις ο οποίος κατόρθωσε το 1952 να αποκρυπτογραφήσει τη γραμμική γραφή Β, δεν έχουν φέρει έως ώρας κάποιο ικανοποιητικό και επιστημονικά αποδεκτό αποτέλεσμα. Υποτιθέμενες αναγνώσεις του δίσκου της Φαιστού έχουν προταθεί πολλές και με το χρόνο προβάλλονται όλο και περισσότερες. Χρήζουν όμως όλες αποδείξεως.

Λεπτομέρεια από το Δίσκο της Φαιστού

Οι πρώτες επιγραφές με τη λεγόμενη Γραμμική γραφή ανακαλύφτηκαν από τον Άρθουρ Έβανς (Arthur Evans) το 1900 στην Κνωσό της Κρήτης. Ονόμασε τη γραφή έτσι επειδή τα σύμβολά της αποτελούνται από γραμμές χαραγμένες πάνω σε μια επιφάνεια (από γραμμικά σχήματα) και όχι από σφήνες όπως στη σφηνοειδή γραφή ή από εικόνες όπως στην αιγυπτιακή γραφή. Είδε ότι οι επιγραφές έφεραν δύο διαφορετικές γραφές, τη «Γραμμική γραφή κλάσεως Β», όπως την ονόμασε, που χρονολογείται μεταξύ των ετών 1250 έως 1450 π.Χ. και τη «Γραμμική γραφή κλάσεως Α» που χρονολογείται μεταξύ των ετών 1450 έως 1750 π.Χ.

Λεπτομέρεια από το Δίσκο της Φαιστού

Η Γραμμική Α αποτελείται όπως και η Γραμμική Β από συλλαβογράμματα, δηλαδή χαρακτήρες με συγκεκριμένη συλλαβική φωνητική αξία και ιδεογράμματα (ή λογογράμματα), δηλαδή χαρακτήρες που αντιπροσωπεύουν αντικείμενα. Αρκετά συλλαβογράμματα και ιδεογράμματα είναι κοινά και έτσι εικάζεται ότι από τη Γραμμική Α προήλθε η Γραμμική Β. Ο Έβανς πίστευε ότι οι γραφές αυτές δεν είναι ελληνικές και τις ονόμασε «μινωικές». Έπρεπε να περάσουν πάνω από πενήντα χρόνια για να αποκρυπτογραφήσει τελικά ο Άγγλος Μίκαελ Βέντρις το 1952 τη Γραμμική Β και να αποδείξει ότι πρόκειται για ελληνική γραφή. Η Γραμμική Α, που φέρει και ο δίσκος της Φαιστού, δεν κατέστη δυνατόν να αποκρυπτογραφηθεί μέχρι σήμερα. Αν αποδειχτεί ότι η Γραμμική Α είναι ελληνική τότε αποδεικνύεται και ότι οι Έλληνες ήταν αυτόχθονες και όχι ετερόχθονες σύμφωνα με την ισχύουσα σήμερα θεωρία για την ινδοευρωπαϊκή τους προέλευση.

Πηγή:
Γραμμική Α – Βικιπαίδεια
Γραμμική Β – Βικιπαίδεια
Δίσκος της Φαιστού – Βικιπαίδεια
Εφημερίδα «Ριζοσπάστης» – Πολιτισμός
Alte Schriften
Die Entdeckung der Hierarchie der Zeichen auf dem Diskus von Phaistos