Η Οδύσσεια ενός κινηματογραφιστή – Μέρος 4ο

Η «Οδύσσεια ενός κινηματογραφιστή» είναι η ιστορία του μπάρμπα-Λία του Λάζαρη και του γιου του Θοδωρή, συνεργάτη και συνοδοιπόρου του μπάρμπα-Λία και συγγραφέα του παρόντος πονήματος, που περιέχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, αλλά και πολλές αναφορές στην δύσκολη, ιδιαίτερα για την Αριστερά, εποχή εκείνη.

Ο μπάρμπα-Λίας και ο γιος του ήταν οι πρώτοι πλανόδιοι κινηματογραφιστές στην ύπαιθρο, και όχι μόνο, της Λευκάδας.

Συνέχεια από το 3ο Μέρος

1963: Αρχές του Γενάρη έχει πια λήξει η αναβολή μου και επιστρέφω στο στρατό για το υπόλοιπο της θητείας μου. Είχα ειδοποιηθεί να παρουσιαστώ στο Κέντρο Διερχομένων, στο Σταθμό Λαρίσης, στην Αθήνα. Με την μεσολάβηση κάποιας γνωστής που υπηρετούσε στο ΓΕΣ μετατίθεμαι στα Γιάννενα, στο νεοσύστατο στρατόπεδο στο Πέραμα.

Ένας φίλος μου, ο Φώντας Στραγαλινός, Λευκαδίτης, γραμματέας τότε του Ειρηνοδικείου της Βόνιτσας, μίλησε για μένα σ΄ έναν γνωστό του ταγματάρχη, τον Κώστα Κουλούρη, από τη Λευκίμμη της Κέρκυρας. Ο ταγματάρχης ήταν υπεύθυνος στο γραφείο Δημοσίων Σχέσεων της 8ης Μεραρχίας, στην οποία υπαγόταν και η μονάδα μου. Παράλληλα ήταν συγχωριανός κι φίλος με τον διοικητή της μονάδας μου Πακτίτη Κωνσταντίνο. Σημειωτέον εγώ στο στρατόπεδο ήμουν τεχνίτης – οικοδόμος, απαραίτητος επομένως. Έτσι με τη μεσολάβηση του ταγματάρχη ο Διοικητής με αντιμετώπιζε με συμπάθεια και μου έδινε τακτικά άδειες. Η ψυχαγωγία μου στα Γιάννενα ήταν ο κινηματογράφος, η σχέση μου με τον οποίο έγινε πλέον «ερωτική». Υπήρχαν και Κυριακές που παρακολουθούσα και τέσσερις και πέντε ταινίες· από τις δώδεκα το μεσημέρι, όταν άρχιζε η λειτουργία των κινηματογράφων, μέχρι το τέλος της, στις δώδεκα το βράδυ… Φυσικά τακτικές και οι άδειες μου για την Λευκάδα. Κάποιοι μάλιστα συγχωριανοί μου χαριτολογώντας μου έλεγαν: «Ρε, ρουφιάνος είσαι και παίρνεις κάθε μέρα άδεια;»

Έτσι με τις άδειες μου δίνονυαν η ευκαιρία να βοηθάω τον ταλαίπωρο τον πατέρα μου, που γύριζε με τη μηχανή στα χωριά.

Ο μπάρμπα-Λίας με τη μηχανή του

Παραμονές εκλογών του 1963 ήμουν αποσπασμένος στο Διοικητήριο της Μεραρχίας. Ακριβώς μπροστά από το κτήριο του Διοικητηρίου, στην κεντρική πλατεία, γίνονταν οι συγκεντρώσεις των κομμάτων.

Τη βραδιά της προεκλογικής συγκέντρωσης της ΕΔΑ, με κεντρικό ομιλητή τον αείμνηστο γιατρό και βουλευτή Σκοπούλη¹, εγώ ήμουν επιφυλακή στο Διοικητήριο, μήπως συμβούν «παρατράγουδα». Φυσικά τα συνθήματα δονούσαν ολόκληρη την περιοχή. Ειδικά με το σύνθημα «Ο Λαμπράκης ζει» -είχε προηγηθεί η δολοφονία του- συγκλονίστηκα. Ένιωθα σαν λιοντάρι στο κλουβί. Την ίδια βραδιά ακολούθησε η προεκλογική συγκέντρωση της ΕΡΕ, με ομιλητή τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, από το ξενοδοχείο Ακροπόλ. Από το ύφος του φαινόταν ότι βρισκόταν υπό κατάρρευση. Όπως μάθαμε αργότερα, είχαν προηγηθεί οι ομιλίες του στο Μεσολόγγι, στο Αγρίνιο, στην Αμφιλοχία και στην Άρτα, για να καταλήξει αργά το βράδυ στα Γιάννενα· και στις προηγουμενες πόλεις η αποδοχή που γνώρισε ήταν ψυχρή. Έξυπνος, λοιπόν, πολιτικός καθώς ήταν διέβλεπε ότι ερχόταν το τέλος του. Σημειωτέον, ως γνωστό, αμέσως μετά τα αποτελέσματα των εκλογών «έφυγε νύχτα» με το ψευδώνυμο Τριαναταφυλλίδης.

Αριστερά στη φωτογραφία: Ο αείμνηστος γιατρός και βουλευτής της ΕΔΑ Νίκος Σκοπούλης

Ανήμερα των εκλογών πρωί πρωί επέστρεψα στο Πέραμα, στη μονάδα μου. Αμέως ο Διοικητής καλεί το τάγμα και μας λέει με αυστηρό τόνο: «Θα σας δοθεί ένα ψηφοδέλτιο μπλε, όπου είναι γραμμένα όλα τα κόμματα. Μπορείτε να επιλέξετε όποιο κόμμα θέλετε, αλλά μακριά από το δεύτερο κι από το προτελευταίο». Το δεύτερο ήταν η ΕΔΑ και το προτελευταίο το Σοσιαλιστικό, με επικεφαλής τον Ηλία Μπρεδήμα²…

Έπειτα από την ανακοίνωση ο Διοικητής με καλεί να φωνάξω τους συντρόφους μου· ήμαστε τέσσερις δηλωμένοι – χαρακτηρισμένοι αριστεροί, ο Τσιτσάς από την Καρδίτσα (ο μπάρμπας του υπηρετούσε δικαστικός στη Λευκάδα), δύο Πειραιώτες (ο ένας ήταν και οδηγός του τζιπ του Διοικητή) και η αφεντιά μου. Μας λέει λοιπόν, ο Διοικητής: «Θα πάμε να ψηφίσουμε μαζί σ΄ ένα χωριό δίπλα από το στρατόπεδο». Εμείς του αντιτείνουμε ότι θα πάμε με το λόχο, με το τάγμα. Ο Διοικητής επιμένει, και επιβιβαζόμαστε στο τζιπ του. Καθ΄ οδόν μας προτείνει «συμβουλευτικά, για το καλό μας» να ψηφίσουμε ΕΡΕ. Εγώ του λέω: «Κύριε Διοικητή, στο όνομα της Δημοκρατίας, στην οποία πιστεύουμε εσείς και εμείς, η μειοψηφία πρέπει να υπακούει στη πλειοψηφία. Εμείς οι τέσσερις θα ψηφίσουμε ΕΔΑ· κι εσείς λοιπόν πρέπει να κάνετε το ίδιο!». «Μπα, γα….ώ την Παναγία σου, λες να με καταφέρεις και εμένα να ψηφίσω ΕΔΑ;» απαντά ο Διοικητής.

Λίγες μέρες μετά τις εκλογές ζητάω σαρανταοκτάωρη άδεια και την παίρνω· άλλωστε, είπαμε, με συμπαθεί ο Διοικητής λόγω της προσφοράς μου στη μονάδα. Την άδεια μου όμως την παραβιάζω είκοσι μέρες· μετά τη δέκατη έκτη μέρα της παραβίασης κηρύσσεσαι λιποτάκτης και περνάς Στρατοδικείο. Στο διάστημα αυτό είχα συναντήσει στον Ρίο -γυρίζαμε, πατέρας και γιος, με τη μηχανή στο Ξηρόμερο- συνάδελφο φαντάρο, στον ίδιο λόχο, και του είπα, ψέματα φυσικά, ότι πάω τη μητέρα μου βαριά άρρωστη στην Αθήνα, και να ειδοποιήσει για το γεγονός τον Διοικητή μου· όπερ και εγένετο. Μια μέρα μετά τη συνάντηση με τον συνάδελφο φαντάρο με καλεί ο Ανυθυπασπιστής στην Κατούνα και μου λέει: «Γιατί παραβίασες την άδεια σου; Έχω την εντολή να σε πάω στη μονάδα σου δεμένο!». Εγώ του απαντώ: «Πάμε στη Λευκάδα να πάρω τα στρατιωτικά μου». Και ο Ανθυπασπιστής μου απαντά: «Έχε χάρη που συμπαθώ τον φουκαρά τον πατέρα σου. Σήκω φύγε, και ούτε με είδες, ούτε σε είδα!».

Αμέσως εγώ κατεβαίνω με ταξί στο Λουτράκι Αιτωλοακαρνανίας, απ΄ όπου παίρνω το λεωφορείο του ΚΤΕΛ για Λευκάδα. Φτάνοντας στη Λευκάδα, επειδή ήμουν καταζητούμενος από την Αστυνομία, αναγκάζομαι να ανεβαίνω στα Λαζαράτα με τα πόδια από τους Καρυώτες. Βλέποντάς με οι ξαδέλφες μου φωνάζουν στη μάνα μου: «Συχαρίκια να μας δώσεις»· ήλθε ο Θοδωράκης!». Εγώ τους λέω: «Μι μιλάτε, γιατί είμαι παράνομος!»

Την επόμενη, ήταν Κυριακή, φορτώνομαι μια νταμιτζάνα κρασί και βγαίνω έξω από το χωριό, στον Καταποτήρα, για να επιβιβαστώ στο λεωφορείο για Λευκάδα. Δεν πέρασα από τη στάση στα Λαζαράτα, φοβούμενος την Αστυνομία. Φτάνοντας στην πόλη, τρέχω στο σπίτι του Νιόνιου του Καλατζή, και πάμε στο μαγαζί του να μου δώσει σαλάμι. Με μεγάλες περιπέτειες, έπειτα από συνεχή ωτοστόπ -λεφτά δεν υπήρχαν- φτάνω στα Γιάννενα και πάω κατευθείαν στο σπίτι του ταγματάρχη του Κουλούρη με το κρασί και το σαλάμι. «Τι γίνεται βρε η μάνα σου;», μου λέει βλέποντάς με ο ταγματάρχης. «Καλύτερα πάει», του απαντώ. Ο καημένος, σύμφωνα με την ενημέρωση που είχε από τον συνάδελφο φαντάρο, πίστευε ότι η μάνα μου ήταν άρρωστη· και βέβαια δεν ήξερε ότι ήμουν παράνομος. Εγώ ευθαρσώς του λέω: «Η μάνα μου καλά είναι· εγώ δεν είμαι καλά, είμαι παράνομος· παραβίασα την άδεια μου είκοσι μέρες. Ψέματα σου παράγγειλα για τη μάνα μου». «Τι λες, ρε μασκαρά;», λέει έξαλλος ο ταγματάρχης. «Κύριε ταγματάρχα, είχε μεγάλη ανάγκη ο πατέρας μου με τον κινηματογράφο και τον ακολουθούσα στα χωριά». Και φυσικά η δήλωσή μου αυτή ήταν και η αλήθεια! Άλλωστε ο πατέρας μου είχε νοικιάσει και μια μηχανή και την εγκατέστησε μόνιμα στην Κατούνα, όπου έπαιζε τρεις φορές την εβδομάδα. Χρειαζόταν λοιπόν βοήθεια.
________________________
¹ Ο Νίκος Σκοπούλης (1907-1990) ήταν Έλληνας γιατρός, αντιστασιακός και πολιτικός. Ξεκίνησε προπολεμικά απ’ το χωριό του, την Πεδινή Ιωαννίνων και αργότερα πρόσφερε τις υπηρεσίες του σε όλη την Ήπειρο. Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση με το ΕΑΜ, δικάστηκε, φυλακίστηκε εξορίστηκε και εξελέγη δύο φορές βουλευτής (1958, 1964) με την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά. Η Χούντα των Συνταγματαρχών τον εξόρισε στη Γυάρο και στη Λέρο.
² Ο Ηλίας Μπρεδήμας (1905-1973) ήταν Έλληνας δημοσιογράφος και πολιτικός, ο οποίος υπηρέτησε ως βουλευτής με την Αριστερά. Πολιτεύτηκε για πρώτη φορά το 1950 με το Κόμμα του Γεωργίου Παπανδρέου. Στις εκλογές του 1956 εξελέγη βουλευτής Αθηνών με την Δημοκρατική Ένωση και δύο χρόνια αργότερα (1958) επανεξελέγη στην Α΄ Αθηνών με την ΕΔΑ. Για τελευταία φορά εξελέγη βουλευτής στις εκλογές του 1961 με το ΠΑΜΕ στην Α΄ Αθηνών.