Φραγκοσυκιά (Οπουντία η ινδική συκή)

Η φραγκοσυκιά (επιστ. Οπουντία η ινδική συκή, Opuntia ficus-indica) είναι κακτοειδές φυτό, πολύκλαδο, το οποίο μπορεί να φτάσει μέχρι ύψος 3-5 μέτρων. Δεν έχει κορμό και αποτελείται από σαρκώδη επίπεδα τμήματα («φύλλα») με μορφή ελλειπτικού δίσκου, ενωμένα μεταξύ τους.

Ο καρπός της φραγκοσυκιάς είναι το φραγκόσυκο, ο οποίος είναι ένα από κίτρινο (πριν ωριμάσει πλήρως) προς ροδοκόκκινο (όταν ωριμάσει) φρούτο με μικρά αγκαθάκια, σαν χνούδι, στην επιφάνειά του. Τα φραγκόσυκα αναπτύσσονται περιμετρικά στην άκρη των επίπεδων τμημάτων της φραγκοσυκιάς και έχουν βάρος 150-400 γραμμάρια. Τα άνθη της είναι κίτρινα, χωρίς μίσχο.

Το φραγκόσυκο καταναλώνεται ως φρούτο αλλά πριν το φάει κανείς θα πρέπει να το καθαρίσει προσεκτικά γιατί είναι γεμάτο μικροσκοπικά αγκάθια. Για το καθάρισμα, τα πιάνουμε με πιρούνι, τα βάζουμε πάνω σε ξύλο ή πιάτο, κόβουμε τις άκρες με το μαχαίρι, τα χαράζουμε και τα… ξετυλίγουμε. Έτοιμο, χωρίς φλούδα. Το τρώμε. Νοστιμότατο. Υπάρχουν τρεις ποικιλίες: τα πράσινο/κίτρινα, ελαφρώς ξινά, τα πορτοκαλί ή κόκκινα που είναι τα πιο γλυκά και ζουμερά και τα μωβ που είναι πιο μικρά και με περισσότερες ίνες.

Επίσης, τρώγονται και τα φύλλα της φραγκοσυκιάς. Σε μεγάλα κομμάτια και αφού τους ξύσουν τα αγκάθια ψητά στα κάρβουνα, ή κομμένα κομματάκια, σωταρισμένα με φρέσκο κρεμμύδι, ντομάτα και κόλιαντρο για σαλάτα.

Το φυτό χρησιμοποιείται συχνά ως φυτοφράκτης. Φράκτες από φραγκοσυκιές μπορούν να λειτουργήσουν αποτρεπτικά στην εξάπλωση δασικών πυρκαγιών διότι ο σαρκώδης κορμός περιέχει νερό και καίγεται δύσκολα

Η πατρίδα της φραγκοσυκιάς είναι η Κεντρική Αμερική – Μεξικό. Εισήχθη στην Ευρώπη και στη συνέχεια σε όλο τον κόσμο από τους θαλασσοπόρους οι οποίοι επέστρεψαν από την ανακάλυψη της Αμερικής κατά τον 15ο-16ο αιώνα. Η πρώτη περιγραφή του έγινε το 1535 από τον Ισπανό Gonçalo Hernández de Oviedo y Valdés στην «Ιστορία των Ανατολικών Ινδιών».

Mary Emily Eaton (1873-1961) Daniel Schweich for the filtred image. – From The Cactaceae (1919-1923) by Britton et Rose, Vol. I, Plate XXXIV (Βικιπαίδεια)

Η φραγκοσυκιά δεν είναι φυτό του παλαιού κόσμου· γεννήθηκε στο Μεξικό, και είναι, μπορούμε να πούμε, το εθνικό φυτό του Μεξικού, τόσο που απεικονίζεται στη σημαία τους. Σύμφωνα με τον μύθο, οι θεοί είπαν στους Αζτέκους να χτίσουν την πρωτεύουσά τους εκεί που θα δουν έναν αετό να σκοτώνει ένα φίδι, καθισμένος πάνω σε μια φραγκοσυκιά (νοπάλ τη λένε) έτυχε να είναι πάνω σ’ ένα βράχο σ’ ένα νησί μέσα σε λίμνη (αν προσέξετε τον θυρεό της σημαίας, τα δείχνει όλα αυτά) κι εκεί χτίσαν το Τενοχτιτλάν, που βρίσκω πως θα πει «φραγκόσυκο πάνω στο βράχο» (στη γλώσσα Ναχουάτλ, το φραγκόσυκο λέγεται νόχτλι), που σήμερα είναι η πόλη του Μεξικού. Τρισχιλιετές είναι δηλαδή και το φραγκόσυκο, αλλά αλλού.

Το οικόσημο του Μεξικού απεικονίζει ένα Μεξικανικό χρυσαετό, σκαρφαλωμένο επάνω σε ένα κάκτο Opuntia, κρατώντας ένα κροταλία (Βικιπαίδεια)

Μεξικάνικο λοιπόν δέντρο (κάκτος, δηλαδή) η φραγκοσυκιά, κι ας δένει τόσο αρμονικά με το μεσογειακό τοπίο ώστε να μην προδίδει την εξωτικότητά της (όπως άλλωστε κι η ντομάτα, για να μη μιλήσουμε για το κλαρίνο). Μόνο το όνομα, φραγκόσυκο, δηλώνει πως «αυτό το σύκο ήρθε απ’ αλλού». Και όχι μόνο στα ελληνικά· και σ’ άλλες γλώσσες, το όνομα του φραγκόσυκου δηλώνει ένα «ξενόφερτο σύκο».

(Πηγή για το κείμενο: agrocapital.gr).