Λευκάδα: Η σταχτοπούτα του Ιονίου (Μέρος 3ο)

Της κ. Ντιάνας ΑΝΤΩΝΑΚΑΤΟΥ*

(Συνέχεια από το Μέρος 2ο)

Από τα δυτικά, οι απότομες πλαγιές ως πάνω -ποίημα των Λευκαδίτικων χεριών- ξεδιπλώνουν τους αμπελώνες τους: βαθύχρωμο το κρασί τους, άλλοτε έδινε το χρώμα του στο γαλλικό.

Στ΄ ανατολικά οι ελαιώνες, βενετσιάνικο ρίζωμα ως ψηλά γύρω από την πόλη, ως την Αγία Μαύρα, το μόνο επίπεδο Κάστρο της Επτανήσου, πάνω στη Στεριά κτισμένο. Στις επάλξεις του αντιλάλησαν όλες οι περιπέτειες των κατακτητών: Βενετοί, Φράγκοι, Τόκοι, Τούρκοι (1479-1684) δυό αιώνες μαύρη μοίρα του νησιού, η πιο ακριβοπληρωμένη, η μόνη τούρκικη Κατοχή διαρκείας στα Επτάνησα («Κοιλάδα Πειρατών» ήταν τότε τ΄ όνομα του νησιού) και πάλι Βενετοί ως το 1797, Γάλλοι κι΄ Άγγλοι. Πόσοι αντίλαλοι, πόσες μνήμες πάνω από το φαγωμένο λιοντάρι της πύλης!

Πουθενά όμως, σ΄ όλη την Επτάνησο, οι αντίλαλοι της σύγχρονης καθημερινής ζωής, δεν είναι πιο ζωηροί, πιο αισιόδοξοι. Το αρχοντολόϊ της Λευκάδας πνίγηκε στο αψί χωριάτικο αίμα που κατάκτησε την πόλη κι΄ έγινε αστικός πληθυσμός. Τα τζάκια κυκλώθηκαν από τα χωριάτικα παραγώνια. Εργατικό το μελίσσι των αγροτικών χεριών, κομμάτι-κομμάτι διαφέντεψε το δίκηο του της γης και της ζωής. Δεν είναι παράξενο που είναι η λιγώτερο συντηρητική από τις αδελφές της στις κάλπες. Κι΄ ας διατηρή περισσότερο σαν θεματοφύλακας έθιμα, αργαλειό, στολή, ήθη και χαρακτήρα. Τ΄ άλλα νησιά δεν λησμόνησαν ακόμη τ΄ αρχοκρατήματά τους.

Η Λευκάδα δεν αρχοντοπιάνεται, σαν τη Κέρκυρα και τη Ζάκυνθο, δεν πελαγοδρομεί για μεγάλες περιπέτειες, σαν τη Κεφαλονιά και την Ιθάκη, δεν ησυχάζει σαν τους Παξούς, δεν αποδημεί σαν τα Κύθηρα. Πονάει τη γη ο χωρικός μας, κι΄ αν δεν του φτάνει, φεύγει κι΄ έρχεται. Ο αστικός κόσμος της προοδεύει στα γράμματα, τις επιστήμες με επίδοση ανάλογη προς την καλλιέργεια και την παράδοση του νησιού στις τέχνες και τα γράμματα. Στο σύνολό της πρόσχαρη, καταδεκτική, λαϊκή, μπόλιασε στην Επτανησιακή ιστορία της την Ρουμελιώτικη ψυχοσύνθεση, σε ένα ρωμαλέο κράμα.

Ίσως τη βοήθησε το διπλό της αίμα να έχει τόσο κέφι ζωής.

Κάθε καλοκαίρι τον Αύγουστο, ξεχειλίζει από τον τόπο και μεταδίδεται σε χιλιάδες ξένους.

Εκείνοι που δεν θα δεχθούν αυτή την προσφορά της χαράς, που θα σταματήσουν στις μικρές αδυναμίες της πολιτείας – στην έκθετη ατέλεια του αποχετευτικού της συστήματος λόγω χαμηλότερης απ΄ τη θάλασσα στάθμης της, στην ιδιότυπη μυρωδιά των στατικών νερών της, στην ταπεινή μορφή των ξύλινων -λόγω σεισμών- σπιτιών της, ακόμη και στην άπνοιά της είναι οι μικρόλογοι, οι ιδιότροποι, οι απαιτητικοί, οι χωρίς ευαισθησία τουρίστες, που απαιτούν παράδεισο κομφόρ, κι΄ ας μη τα ζουν στο σπίτι τους.

Η Λευκάδα δεν διακρίνεται τώρα για την πολυτέλεια, τα μεγάλα ξενοδοχεία της.

Όμως όλα εκεί μιλούν με την καρδιά τους. Κουκλίστικες οι πλατείες – σαν σκηνικά τα σπίτια τις κυκλώνουν χρωματισμένα με τα παράθυρά τους φορτωμένα χαμόγελα και καλωσόρισμα. Οι Εκκλησιές Επτανησιακές, Άγιος Σπυρίδωνας, Παντοκράτορας, Άγιος Νικόλαος, Άγιος Μηνάς, Παναγία των Ξένων, ζεστές βασιλικές με σκαλιστά τέμπλα, αξιόλογες εικόνες: δροσερό λιγόωρο ησυχαστήριο για τον περαστικό. Τα μαγαζιά της, μικρά, φτωχά, βράζουν ωστόσο από κίνηση – τα χωριά που κατεβαίνουν κι΄ οι ξένοι. Τα εστιατόριά της ολοπρόθυμα και φθηνα, σπιτικό το μαγείρεμά τους και η εξυπηρέτησή τους φιλοξενία. Πασίχαρο σκηνικό η μικρή πολιτεία, τον Αύγουστο ομορφαίνει για να δεχθή ένα δυσβάστακτο φορτίο, λόγου, τέχνης, επίλεκτων επισκεπτών, ξένων συγκροτημάτων, με απλή φυσικότητα.

Πολλά καλοκαίρια παρακολουθήσαμε μ΄ αγάπη αυτήν την γιορτινή ώρα της Λευκάδας, γέννημα μιας συγκινητικής προσπάθειας. Φίλος ο εμπνευστής και δημιουργός της. Μα όταν ζήσαμε από κοντά την συμμετοχή του κάθε Λευκαδίτη, νιώσαμε πως μόνο εκεί μπορούσε να φυτρώση η ιδέα. Παράδοση η φιλαρμονική, οι Σύλλογοι των Τεχνών, τροφή ο χορός και ο σεβασμός στον ομιλητή, μια αγωγή που δεν έχει άλλο κοινό. Ασκήθηκαν είναι η αλήθεια. Αλλά είναι ευγενικοί από ιδιοσυγκρασία και σ΄ ότι δεν τους αρέσει πάλι ευγενικοί – ψυχρότερο χειροκρότημα. Ολόθερμοι στον ενθουσιασμό για το θέαμα που θ΄ αγαπήσουν.

Ανεκτικοί. Ανοίγουν με το χαμόγελο και τα νυχτικά τους το παράθυρο, στις 3 η ώρα την νύχτα, ξυπνημένοι από τη βουή του πανηγυριού που συνεχίζεται: παρέλαση από όλες τις φυλές και το Ισραήλ μαζί, με φυσαρμόνικες και χορό, που κατηφορίζει για την παραλία. (Την ίδια εποχή σ΄ άλλα Επτάνησα η ζωή σταματάει στις ένδεκα και μισή. Κι΄ άδεια της αστυνομίας χρειάζεται για ένα γλεντάκι σπιτικό).

Πολλά γράφτηκαν για το Φεστιβάλ της Λευκάδας. Μόνον όσοι έζησαν τις πασίχαρες μέρες του, που αντηχούσαν απ΄ τα τραγούδια μιας ωραίας νειότης -απ΄ το χάραμα ως τις 8.30 το βράδυ, τότε που άνοιγε η αυλαία για το πρόγραμμα- αυτοί μπορεί να ένοιωσαν την συγκινητική πραγματικότητα της συνολικής χαράς. Μόνον όσοι χειροκρότησαν αυτό το πρόγραμμα και συμμετείχαν στο νυχτερινό πανηγύρι, ένοιωσαν την ωραιότητα ενός κεφιού, έξω απ΄ τον σνομπισμό οποιασδήποτε Ύδρας.

Τα χαράματα, το τραγούδι της χαράς σ΄ όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες. Τα όργανα να το διπλογυρίζουν, τονίζοντάς το κι΄ αντικρυστά οι πρωτοχορευτές να το ζυγιάζουν στα τσακίσματά τους, στην πιο αυθόρμητη άμιλλα των χορών του τόπου τους. Και το τραγούδι να το παίρνουν όλοι γύρω. Κι΄ η νύχτα χωρίς τέλος να χαιρετάη έτσι μαι μέρα χωρίς αρχή, ένα εικοσιτετράωρο ιδανικής συμβίωσης – δεκατέσσαρες σημαίες να κυματίζουν πάνω από την ακίνητη μεταξωτή σημαία – θάλασσα της Λευκάδας.

Ο πανηγυρισμός εφέτος ήταν αφιερωμένος στην Ένωση. Κάθε χρόνο βρίσκεται ωστόσο πάντα η τιμητική αφορμή. Τόσο η ανάγκη της χαράς, του καλού και του ωραίου, σ΄ αυτό το νησί, το άγνωστο πριν λίγα χρόνια, το παραγνωρισμένο κι΄ απ΄ τα αδέλφια του. Αυτήν την σταχτοπούτα του Ιονίου, την Λευκάδα, που δεν την λογάριαζαν καλά – καλά για Ιόνιο νησί, κι΄ έγινε τώρα ο πιο ζωντανός παλμός του.

Εμείς οι άλλοι Επτανήσιοι χαιρετούμε με συγκίνηση τον πόθο της να μεταφέρη, αυτή πρώτη, ένα πυρσό νέας ζωής, ένα σάλπισμα νέας ορμής πάνω απ΄ τα φθαρμένα οικόσημα και τις επάλξεις ενός παρελθόντος στείρου κι΄ άχρηστου πια.

Σημείωση:
Το άρθρο μας στάλθηκε από την γνωστή εικονογράφο πολλών παιδικών βιβλίων (Δες εδώ), μέλους της ΕΔΣΤΕ-FIJET, και μεταφράστρια του Λευκάδιου Χερν κα Τέτη Σώλου, η οποία διατηρεί, μεταξύ άλλων, στο διαδίκτυο το αξιόλογο site «Hellas Special». Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», του Πάνου Κόκκα, στο φύλλο της Τρίτης 23 Σεπτεμβρίου του 1964. Το χρονογράφημα είναι ένας διθύραμβος για το νησί μας, αν και κάποιες πτυχές που περιγράφονται έχουν χαθεί πια ανεπίστρεφτα. Στο τελευταίο μέρος που δημοσιεύουμε περιγράφονται επίσης οι παλιές καλές στιγμές του Λευκαδίτικου Φεστιβάλ.

*Η Ντιάνα Αντωνακάτου γεννήθηκε στην Κεφαλονιά. Σπούδασε στην Αθήνα, στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών ζωγραφική και χαρακτική. Είχε δασκάλους τον Παρθένη, τον Κεφαλληνό, τον Πρεβελάκη. Πήρε δίπλωμα ζωγραφικής και θεωρητικών μαθημάτων το 1949. Έγραψε χρονογραφήματα καθημερινά στον ανεξάρτητο Τύπο, ρεπορτάζ καλλιτεχνικό και κριτικά σημειώματα, καθώς και στις εφημερίδες «Νίκη» και αλλού. Όπως επίσης επί σειρά ετών στα περιοδικά «Ηώς», «Ελληνικά Θέματα», «Αρχιτεκτονική», «Πολιτικά Θέματα», παρακολουθώντας από κοντά το εικαστικό γίγνεσθαι, μέσα στο φαινόμενο των κοινωνικών εξελίξεων. Απεβίωσε σε ηλικία 92 ετών, την Παρασκευή 7 Οκτωβρίου 2011. (Ένα αναλυτικό βιογραφικό της ζωγράφου και συγγραφέως μπορείτε να δείτε εδώ).

Διαβάστε ακόμη: