Δήλωση του Γραμματέα Μεταναστευτικής Πολιτικής της ΝΔ κ. Θεόδωρου Σολδάτου, για την κατάργηση του Ι.ΜΕ.ΠΟ. και η ομιλία του στην εκδήλωση της Γραμματείας Κοινωνικής Συνοχής της ΝΔ για την Παγκόσμια Ημέρα της Οικογένειας

η συνοχή των οικογενειών των μεταναστών, εντάσσεται αναμφίβολα σε ένα συνολικότερο πλαίσιο αποτελεσματικής και αυτόνομης λειτουργίας του οικογενειακού θεσμού.

Σε χώρες της Ευρώπης, όπου η ετερογένεια της συνύπαρξης μεταναστευτικών κοινοτήτων αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα, η μεταναστευτική πολιτική είναι επείγουσα προτεραιότητα.

Στην πατρίδα μας, το Ευρωπαϊκό πλαίσιο και η εμπειρία αυτών των χωρών, αγνοείται.

Πολύ δε περισσότερο η οικογενειακή συνοχή των μεταναστευτικών οικογενειών, η οποία εκτιμώ ότι ως θέμα δεν έχει προβληματίσει την πολιτεία ιδιαίτερα.

Αυτή μου η εκτίμηση προκύπτει από το γεγονός ότι η πολιτική εξουσία, δεν έχει προχωρήσει στο σχεδιασμό μιας ρεαλιστικής μεταναστευτικής πολιτικής, που να επιδιώκει τη διαμόρφωση μιας σταθερής κοινότητας ανθρώπων, με συνείδηση ότι αποτελεί ένα ενιαίο και αλληλέγγυο σύνολο, με κοινά υλικά και πνευματικά συμφέροντα.

Λείπει δηλαδή το γενικότερο πλαίσιο, που θα μπορούσε να ενισχύσει την αποτελεσματική λειτουργία της μεταναστευτικής οικογένειας. Και τα βασικά γνωρίσματα αυτού του πλαισίου κατά τη γνώμη μου, πρέπει να στοχεύουν στην ένταξη των ενηλίκων μεταναστών στον κοινωνικό ιστό και τις αξίες της χώρας μας αφενός, αλλά και στην παράλληλη επιδίωξη της ενσωμάτωσης των ανηλίκων μεταναστών στο σώμα και τον πολιτισμό της χώρας μας αφετέρου.

Η ένταξη των ενηλίκων μεταναστών, αφορά στην αποδοχή και παραδοχή εκ μέρους τους, των βασικών κανόνων του πολιτικού, οικονομικού, κοινωνικού και πολιτισμικού πλαισίου της χώρας υποδοχής, όπως άλλωστε ισχύει και για τους πολίτες του αυτόχθονος πληθυσμού.

Η ενσωμάτωση των ανηλίκων μεταναστών, είναι διαδικασία σύνθετη και μακροχρόνια, ωστόσο πολύ πιο αποτελεσματική όπως έχει καταδείξει η ευρωπαϊκή εμπειρία, σε σχέση με την απλή συνύπαρξη, στο πλαίσιο μίας πολυπολιτισμικής κοινωνίας.

Καθοριστική σε αυτό το σημείο είναι η συμβολή του εκπαιδευτικού συστήματος, ως τμήματος ενός εγχώριου – ευρωπαϊκού πολιτισμικού πλαισίου, που στοχεύει στην προώθηση της ένταξης και της ενσωμάτωσης των μεταναστών, στο σώμα και στις πολιτιστικές αξίες της ελληνικής κοινωνίας.

Όπως χαρακτηριστικά τόνισε προσφάτως, ο πρόεδρός μας ο Αντώνης Σαμαράς, η ενσωμάτωση όλων των παιδιών στην «ημετέρα παιδεία», είναι η ελληνική συμβολή, είναι η προβολή της Ελλάδος, στον παγκόσμιο πολιτισμό.

Η πολιτιστική ενσωμάτωση, είναι η καλύτερη ασπίδα στο ρατσισμό, στην ξενοφοβία, στην αναπαραγωγή των διακρίσεων και των γκέτο.

Ο διακεκριμένος καθηγητής ψυχολογίας Herbert Goldenberg στο California State University, ορίζει την οικογένεια ως ένα οργανισμό κοινωνικής συμβίωσης, που θέτει κανόνες και προσδιορίζει ρόλους για τα μέλη της, έχει οργανωμένη δομή, έχει διαμορφώσει ανοικτές και καλυμμένες μορφές επικοινωνίας και έχει επεξεργασθεί τρόπους επίλυσης προβλημάτων. Η σχέση ανάμεσα στα μέλη αυτού του μικρόκοσμου είναι βαθιά και πολυεπίπεδη και βασίζεται στην κοινή ιστορία, στις κοινές αντιλήψεις και αρχές γύρω από τον κόσμο, καθώς επίσης και σε μια κοινή αίσθηση σκοπού. Μέσα σε αυτό το σύστημα, τα άτομα δένονται με συναισθηματικούς δεσμούς, στενούς, αμοιβαίους και δυνατούς, των οποίων η ένταση μπορεί να κυμαίνεται ανάλογα με τον χρόνο, αλλά σίγουρα δεν απουσιάζουν.

Σύμφωνα ωστόσο με τον David Reiss, καθηγητή κοινωνικής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο George Washington, αλλά και με άλλους επιστήμονες, οι οικογένειες κοινωνιολογικά, διακρίνονται σε τρεις τύπους:

1. Στις ανοικτές οικογένειες, των οποίων τα μέλη επικοινωνούν με άλλα μέλη ή με άλλες οικογένειες, χωρίς αυτό να αποτελεί απειλή για την οικογενειακή τους συνοχή. Οικογένειες δηλαδή με συνοχή και αυτοπεποίθηση.
2. Στις οικογένειες των οποίων τα μέλη λειτουργούν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο και οι στόχοι ή οι σκοποί του κάθε μέλους, ορίζονται ανεξάρτητα από τους σκοπούς και τους στόχους των άλλων μελών. Οικογένειες δηλαδή χωρίς συνοχή.
3. Στις κλειστές οικογένειες, όπου η επικοινωνία και η διακίνηση ιδεών και πληροφοριών με άλλα άτομα ή οικογένειες, θεωρείται απειλή για την συνοχή και την λειτουργικότητα της οικογένειας.

Είναι προφανές, ότι η πλειονότητα των οικογενειών των μεταναστών εντάσσεται στον τρίτο τύπο, αυτόν των κλειστών οικογενειών, λόγω της αναποτελεσματικής ένταξης και ενσωμάτωσης των μεταναστών, στο κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο της χώρας υποδοχής. Η ανάπτυξη δικτύων αλληλεπίδρασης με τη χώρα υποδοχής, η εκμάθηση της γλώσσας και του νομικού και πολιτικού πολιτισμού της, μπορούν να συνδράμουν τόσο στην ομαλή ενσωμάτωση των οικογενειών των μεταναστών στο νέο πλαίσιο, όσο και στη διατήρηση της συνοχής τους. Και αυτό, γιατί θα αποφευχθεί η αποδυνάμωση της οικογένειας, ως πλαισίου αναφοράς των νέων κυρίως ατόμων.

Στον τομέα της εκπαίδευσης, τα αποτελέσματα των επιστημονικών ερευνών, επιβεβαιώνουν τη θετική συνάφεια που έχει η κοινωνικοοικονομική στάθμη με τη σχολική επίδοση. Επίσης δείχνουν να επαληθεύουν την άποψη, ότι παιδιά τα οποία προέρχονται από οικογένειες με υψηλή συνοχή, τείνουν να πετυχαίνουν στο σχολείο σε μεγαλύτερο βαθμό, συγκριτικά με παιδιά που προέρχονται από οικογένειες μέτριας ή χαμηλής συνοχής.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα λ.χ. «Εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης σε εργαζόμενους Μετανάστες», εκπαιδεύει ενήλικες εργαζόμενους μετανάστες στην ελληνική γλώσσα και τους εισάγει στον ελληνικό πολιτισμό και τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Όσον αφορά τις συζύγους Ελλήνων υπηκόων, το πρόγραμμα συμβάλλει στην ομαλότερη ένταξή τους στην ελληνική πραγματικότητα και στη συνοχή της οικογένειας.

Για τους μετανάστες που επιλέγουν να ριζώσουν στη χώρα μας και να ενταχθούν στην κοινωνία μας, ένα Εθνικό Πρόγραμμα Ένταξης και Ενσωμάτωσης, είναι δυνατόν να συστηματοποιήσει όλα τα προγενέστερα επιμέρους προγράμματα ή προσπάθειες ένταξης, και παράλληλα να προχωρήσει στην υποβολή προτάσεων για την παραπέρα ανάπτυξή τους.

Το Εθνικό Πρόγραμμα Ένταξης και Ενσωμάτωσης που προτείνω, είναι δυνατόν να επικεντρωθεί σε πέντε διακριτούς τομείς:

1. Στην εκμάθηση ενός βασικού επιπέδου ελληνικής γλώσσας, από τους ενήλικες μετανάστες, όπως προανέφερα.
2. Στην παροχή εφοδίων για την προσχολική και τη σχολική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση ξεχωριστά, δηλαδή με επί μέρους προγράμματα,- Για παιδιά μεταναστών προσχολικής ηλικίας, στα οποία τα παιδιά θα μαθαίνουν την ελληνική γλώσσα και θα αποκτούν μία αρχική εξοικείωση με το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και τον ελληνικό πολιτισμό.
   – Για μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, στα οποία θα προσφέρεται διδακτική στήριξη και ενισχυτική διδασκαλία, για την αντιμετώπιση επιμέρους δυσκολιών που ανακύπτουν με μαθήματα του ελληνικού σχολείου.
   – Για έφηβους και νέους αλλοδαπούς, τα οποία θα αφορούν στον επαγγελματικό προσανατολισμό και στην επαγγελματική κατάρτιση.
3. Στην παροχή επαγγελματικών προσόντων και δεξιοτήτων.
4. Στις συμβουλευτικές υπηρεσίες για ζητήματα πρόνοιας, απασχόλησης, ασφάλισης, εκπαίδευσης και κοινωνικού χαρακτήρα υπηρεσίες γενικότερα.
5. Στην προώθηση της ένταξης των μεταναστών, στο κυρίαρχο πλαίσιο και τις πολιτιστικές αξίες της ελληνικής κοινωνίας.

Καταλυτικής βέβαια σημασίας, προς την κατεύθυνση της διατήρησης της συνοχής των οικογενειών των μεταναστών, είναι η αποτελεσματική τήρηση της αρχής της οικογενειακής επανένωσης. Η αρχή της οικογενειακής επανένωσης, η οποία προβλέπεται από το ευρωπαϊκό δίκαιο, θα πρέπει να προσεγγίζεται κατά τρόπο λειτουργικό, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις ανάγκες, αλλά και τις αντοχές της κοινωνίας της χώρας υποδοχής, όπως φυσικά και τα δικαιώματα των ίδιων των μεταναστών.

Στην Ελλάδα η οικογενειακή συνένωση των αλλοδαπών είχε αρχικά προβλεφθεί με τον Ν. 2910/2001 (άρθρο 28), ενώ οι σχετικές διατάξεις έτυχαν περαιτέρω επεξεργασίας με την ενσωμάτωση της Κοινοτικής Οδηγίας στην εθνική νομοθεσία. Ως μέλη της οικογένειας, στα οποία είναι δυνατόν να εφαρμοστεί η αρχή της οικογενειακής επανένωσης, νοείται ο/η σύζυγος όπως και τα ανήλικα κάτω των δεκαοκτώ (18) ετών άγαμα τέκνα. Δεν επιτρέπεται η είσοδος δευτέρου συζύγου και των τέκνων του, σε περίπτωση πολυγαμίας.

Η αρμονική συνύπαρξη γηγενών και μεταναστών και η διασφάλιση της κοινωνικής ενσωμάτωσης των μεταναστών, προϋποθέτει σε μεγάλο βαθμό τη νομική κατοχύρωση της οικογενειακής τους συνοχής, καθ’ όλη τη διάρκεια της νόμιμης παραμονής και συμβίωσής τους στις χώρες υποδοχής.

Και βεβαίως η οικονομική αυτοτέλεια της οικογένειας των μεταναστών, η συμμετοχή στην οικονομική ζωή της χώρας, συμβάλλει τόσο στη διατήρηση της συνοχής της οικογένειας όσο και στην ομαλή ενσωμάτωση στον κοινωνικό ιστό και στην αποτελεσματική καταπολέμηση αρνητικών φαινομένων ρατσισμού και κοινωνικών διακρίσεων σε βάρος των μεταναστών.

Κυρίες και κύριοι,

το 2010 έχει θεσπιστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ως Ευρωπαϊκό Έτος για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού των ευπαθών ομάδων. Η Γραμματεία Μεταναστευτικής Πολιτικής έχει καταρτίσει πρόγραμμα ενεργειών σχετικό με τους παραπάνω στόχους και επεξεργάζεται προτάσεις και δράσεις, οι οποίες θα συμβάλουν στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, ιδίως καθώς αφορούν στο πιο προβαλλόμενο θέμα των επερχόμενων ετών, τη μεγαλύτερη πρόκληση για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, το μεταναστευτικό.

Σημειώνουμε, ότι για την εκπλήρωση αυτού του σκοπού στη χώρα μας, χρειαζόμαστε ένα άρτια μελετημένο, ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο θεσμικών παρεμβάσεων, το οποίο θα αντιμετωπίζει με επιτυχία τα προβλήματα της συνοχής, όχι μόνο της οικογένειας των μεταναστών, αλλά και της ελληνικής οικογένειας.

Προς την κατεύθυνση αυτή, οφείλουμε να δημιουργήσουμε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο δράσης και κυβερνητικού σχεδιασμού, το οποίο θα αφορά τη συνοχή της οικογένειας. Καθοριστική, πιστεύουμε, θα είναι η συμβολή της Γραμματείας Κοινωνικής Συνοχής στην επίτευξη αυτού του στόχου.

Ειδικά για τους μετανάστες εκείνους που επιλέγουν τη δημιουργική τους ενσωμάτωση στην πατρίδα μας, οφείλουμε να αναδείξουμε το σύστημα αξιών που πρεσβεύει η χώρα μας, τον καθημερινό και απλό ανθρωπισμό, για τον οποίο διακρίνονταν πάντοτε οι Έλληνες.

– Να μεριμνήσουμε για τις συνθήκες ένταξης των μεταναστών στο σύστημα εκπαίδευσης, καθώς επίσης και στην αγορά εργασίας, ώστε να διατηρηθεί η συνοχή της οικογένειάς τους.
– Να συνεργαστούμε ενεργά με τους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, την Εκκλησία, τους φορείς της πολιτείας για το μεταναστευτικό ζήτημα και τους φορείς των μεταναστών.
– Να ενισχύσουμε την αλληλεγγύη σε τοπικό επίπεδο, μεταξύ των δικτύων των μεταναστών και του επίσημου κράτους.