Το εικόνισμα (εικονοστάσιο) των Τριών Ιεραρχών στη Νικιάνα Λευκάδας

Ένα ακόμη από τα παλιά εικονίσματα (εικονοστάσια) που σώζονται μέχρι σήμερα και κοσμούν κυρίως την λευκαδίτικη ενδοχώρα. Το καθένα απ΄ αυτά είναι μοναδικό, όχι σαν αυτά τα νέα κι άχαρα, που θαρρείς κι έχουν βγει όλα από το ίδιο καλούπι. Στο κέντρο αυτή τη φορά της Νικιάνας.

Όπως γράφει ο Κάρολος Τριβιζάς («Εικονοστάσια στο ελληνικό τοπίο», Εκδόσεις Καλέντης, Αθήνα 2005, ISBN: 9602191600) «Είναι απ΄ τις πιο χαρακτηριστικές κατασκευές στην Ελληνική ύπαιθρο αλλά και στις πόλεις. Τα χιλιάδες εικονοστάσια στους Ελληνικούς δρόμους εντάσσονται απόλυτα στο φυσικό περιβάλλον όσο ελάχιστες άλλες ανθρώπινες κατασκευές. Η απίστευτη ποικιλία τους προσθέτει ένα μοναδικό στοιχείο, που, πέρα απ’ τον εξοικειωμένο με την ύπαρξή τους Έλληνα, εντυπωσιάζει κυρίως τον ξένο περιηγητή και συνδέεται αναπόσπαστα στη μνήμη του με τις μοναδικές εικόνες της Ελληνικής φύσης».

Κατασκευάστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1950 στον προαύλιο χώρο του Δημοτικού Σχολείου της Νικιάνας, που λειτουργεί σήμερα ως παιδικός σταθμός. Σε μια εποχή που δεν είχε γίνει ακόμη ο διπλανός ενοριακός ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και η Νικιάνα ήταν ένας οικισμός με λίγα σπίτια.

Το σχολείο όμως τον επισκέπτονταν πολλοί μαθητές αφού κατά την περίοδο της συγκομιδής της ελιάς ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων των ορεινών οικισμών της Κοινότητας Αλεξάνδρου μετακόμιζε προσωρινά στη Νικιάνα όπου βρισκόταν τα λιοστάσια και έμενε σε πρόχειρες κατασκευές (αχούρια).

Είναι αφιερωμένο στους Τρεις Ιεράρχες. Με το όνομα αυτό αναφέρονται τρεις άγιοι και Θεολόγοι της Ορθόδοξης Χριστιανικής Θρησκείας, προστάτες των γραμμάτων και των μαθητών, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Βασίλειος ο Μέγας και ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός ή Θεολόγος.

Το εικόνισμα κατασκεύασε ο Κολυβιάτης Δήμος Βρεττός με εντολή του σχολικού συμβουλίου. Αξίζει με την ευκαιρία αυτή να αναφερθεί ότι ο χώρος που είχε κτισθεί το Δημοτικό Σχολείο Νικιάνας και η εκκλησία του χωριού αργότερα (αρχές δεκαετίας του 1970) ήταν δωρεά του Βασιλείου Σούνδια.

Όπως επισημαίνει η συντοπίτισσά μας κα Έφη Γαζή, ιστορικός-συγγραφέας και Αναπληρώτρια Καθηγήτρια της Ιστορίας στο Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, στο βιβλίο της «Ο δεύτερος βίος των Τριών Ιεραρχών. Μια γενεαλογία του «ελληνοχριστιανικού πολιτισμού»» (Νεφέλη, Αθήνα 2004), η αυτονόμηση της Εορτής από το Εκκλησιαστικό πλαίσιο και η θεσμοθέτησή της ως σχολικής εκδήλωσης δεν αναφέρεται πριν από τον 19ο αιώνα, ενώ αυτής προηγείται η τέλεση μνημοσύνου την ημέρα της εορτής των Τριών Ιεραρχών, για τους χορηγούς σχολείων στη συνοικία Σταυροδρόμι της Κωνσταντινούπολης από τον Πατριάρχη Καλλίνικο Ε΄ το 1805.

Στον επίλογο του βιβλίου της γράφει επίσης η συγγραφέας: «Η αυτόνομη εκπαιδευτική εορτή των Τριών Ιεραρχών είναι προϊόν των εκπαιδευτικών μηχανισμών του νεοελληνικού κράτους. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών ανέλαβε ηγετικό ρόλο σ΄ αυτήν τη διαδικασία, ενώ τη σκυτάλη παρέλαβαν οι υπόλοιπες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ο κύκλος έκλεισε με την καθιέρωση της εορτής στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, όταν μια ιδιότυπη «οικουμενική» ελληνορθοδοξία έκανε την εμφάνισή της στην Κωνσταντινούπολη».