Πέντε χρόνια Σύμπραξης Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα στο ΓΝ Σαντορίνης…
…ή αλλιώς, συμπεράσματα από το πρώτο Νοσοκομείο ΑΕ
Σαντορίνη: Από τα εγκαίνια του πρώτου Νοσοκομείου ΑΕ που είχε κάνει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ
Της Δήμητρας ΣΤΑΜΑΤΕΛΟΥ,
Μέλος της ΕΓ της ΟΕΝΓΕ
2013: Νυν υπ. Υγείας Θ. Πλεύρης: «Η ενίσχυση με τη μεγαλύτερη παρουσία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στις δομές του ΕΣΥ θα ωφελήσει και την ποιότητα και θα μειώσει το κόστος. Το μέλλον βρίσκεται σε αυτήν τη σύμπραξη».
2016: Αλ. Τσίπρας (τότε πρωθυπουργός): «Στολίδι του Αιγαίου, το καλύτερο εγχείρημα της ΑΕΜΥ που αποτελεί ένα παράδειγμα για το πώς θα μπορούσαν να λειτουργήσουν τα νοσοκομεία. Θα ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα και η ποιότητα των υπηρεσιών του».
2021: Μετά από πέντε χρόνια λειτουργίας ως μία αυτοχρηματοδοτούμενη μονάδα Υγείας, εναρμονισμένη στους κανόνες της «ελεύθερης αγοράς» υπό τη διαχείριση της Ανώνυμης Εταιρείας Μονάδων Υγείας ΑΕ (ΑΕΜΥ ΑΕ), «το στολίδι του Αιγαίου», το Γενικό Νοσοκομείο Σαντορίνης είναι όντως παράδειγμα για τα αποτελέσματα της λειτουργίας των νοσοκομείων ως επιχειρήσεων.
Στη χειρότερη κατάσταση από ποτέ
Πιο συγκεκριμένα, σήμερα το νοσοκομείο βρίσκεται στη χειρότερη κατάσταση από ποτέ, αποψιλωμένο από ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.
Εν μέσω πανδημίας υπηρετεί ένας και μοναδικός παθολόγος με τον βαθμό του διευθυντή, για πνευμονολόγο ούτε λόγος, αριθμεί ελάχιστες άλλες ειδικότητες, ενώ λειτουργεί ταυτόχρονα και ως εμβολιαστικό κέντρο. Από «το καλύτερο εγχείρημα της ΑΕΜΥ» έχουν περάσει και φύγει δεκάδες γιατροί, αλλά και λοιπό προσωπικό, είτε επειδή απολύθηκαν μετά τη λήξη των συμβάσεών τους, είτε επειδή παραιτήθηκαν λόγω της εντατικοποίησης, του αυξημένου κόστους ζωής, των ακριβών ενοικίων.
Το νοσοκομείο βέβαια ήταν από την αρχή υποστελεχωμένο, ακόμα και σε σχέση με το απαρχαιωμένο οργανόγραμμά του. Το ένα και μοναδικό Κέντρο Υγείας του νησιού έκλεισε, για να εξοικονομηθεί προσωπικό για τη στελέχωση του νέου νοσοκομείου, στερώντας από τον λαό της Σαντορίνης πολύτιμες υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.
Το αποτέλεσμα είναι εξοντωτική υπερεφημέρευση και επικίνδυνη προχειρότητα (π.χ. να περιθάλπουν ασθενείς COVID γιατροί άσχετων ειδικοτήτων), ενώ οι εργαζόμενοι έρχονται αντιμέτωποι με απειλές και συκοφάντηση σε όποιον λέει την αλήθεια για την κατάσταση.
Η κυβέρνηση της ΝΔ δεν έχει πάρει κανένα μέτρο για τη στελέχωση του νοσοκομείου με μόνιμο προσωπικό, δεν εξασφάλισε φτηνή στέγη για τους γιατρούς και τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Ειδικά τα δύο χρόνια από την έναρξη της πανδημίας που οι ελλείψεις και τα κενά έχουν κάνει την καθημερινότητα ακόμα πιο τραγική για εργαζόμενους και ασθενείς, εξακολουθεί να απορρίπτει κάθε πρόταση για ουσιαστική ενίσχυση του νοσοκομείου και των περιφερειακών ιατρείων του νησιού και να εφαρμόζει την ίδια πολιτική της ανακύκλωσης και των μετακινήσεων, του στυψίματος του αποδεκατισμένου προσωπικού.
Πανσπερμία εργασιακών σχέσεων στο «υπόδειγμα» των ΣΔΙΤ
Οι συμβάσεις εργασίας είναι κι αυτές αντίστοιχες των μειωμένων μισθολογικών, εργασιακών και επιστημονικών δικαιωμάτων που επιβάλλει η λειτουργία των νοσοκομείων ως αυτοχρηματοδοτούμενων μονάδων. Για παράδειγμα, υπάρχει η πρωτοτυπία οι γιατροί να προσλαμβάνονται μέσω ΑΕΜΥ όχι ως επιμελητής Β, Α ή διευθυντής αλλά ως ΠΕ (Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης), για να κοστίζουν λιγότερο. Ταυτόχρονα, υπάρχει μία πανσπερμία εργασιακών σχέσεων. Μόνιμοι ΕΣΥ, αγροτικοί, αορίστου χρόνου, ορισμένου χρόνου, με μπλοκάκι παροχής υπηρεσιών, συμβάσεις ιδιωτών με καθεστώς «covid». Το προσωπικό αντιμετωπίζεται πότε ως Ιδιωτικού Δικαίου (επιδόματα που δεν παίρνουν) και πότε ως Δημοσίου (Δώρα που δεν παίρνουν), όπως συμφέρει κάθε φορά την εταιρεία. Παρά τα συνεχή αιτήματα και τις επανειλημμένες παρεμβάσεις των εργαζομένων, η διοίκηση της ΑΕΜΥ αλλά και το υπουργείο Υγείας δεν έχουν λύσει το πρόβλημα της «διττής φύσης» των εργαζομένων του νοσοκομείου Σαντορίνης.
Η λειτουργία, λοιπόν, του νοσοκομείου με όρους ΣΔΙΤ δεν το στελέχωσε με το αναγκαίο προσωπικό. Δεν βελτίωσε όμως ούτε την ποιότητα και αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών Υγείας και παρά τα μεγάλα λόγια που έχουν ακουστεί κατά καιρούς ο λαός του νησιού δεν έχει πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες Υγείας.
Στέλνει και πελατεία στους ιδιώτες
Θυμίζουμε ότι η Σαντορίνη έχει περίπου 20.000 μόνιμους κατοίκους, στους οποίους προστίθενται την τουριστική περίοδο 15.000 – 20.000 εργαζόμενοι σε όλο το φάσμα των επιχειρήσεων του Τουρισμού (ξενοδοχεία, εστιατόρια, εμπόριο, γραφεία, υπηρεσίες Τουρισμού κ.λπ.) και φυσικά πάνω από 100.000 τουρίστες.
Αφενός, από το νοσοκομείο λείπουν βασικές ιατρικές ειδικότητες για να καλυφθούν οι ανάγκες υγείας τόσων χιλιάδων ανθρώπων, από τα επείγοντα περιστατικά που μπορεί να αφορούν οτιδήποτε, μέχρι την τακτική παρακολούθηση του πληθυσμού του νησιού, ασθενών με χρόνια νοσήματα που αναγκάζονται να ταξιδεύουν είτε σε άλλο νησί είτε στην Αθήνα. Αφετέρου, δεν υπάρχει όλος ο απαραίτητος εξοπλισμός για διαγνωστικές, αιματολογικές ή ακτινολογικές εξετάσεις. Για παράδειγμα, απλές ορμονολογικές εξετάσεις, όπως έλεγχος λειτουργίας θυρεοειδούς, δεν υπάρχει δυνατότητα να γίνουν στο νοσοκομείο και αναγκαστικά στρέφονται σε ιδιωτικά ιατρεία. Λόγω αυτών των ελλείψεων, η αναμονή στα ραντεβού του νοσοκομείου ακόμα και για μια απλή εξέταση αίματος μπορεί να φθάνει και τον έναν μήνα.
Οι χιλιάδες εργαζόμενοι στον Τουρισμό σε κάθε γωνιά του νησιού είναι πρακτικά αποκλεισμένοι από υπηρεσίες Υγείας, αφού πέραν της μεγάλης αναμονής για ραντεβού, τα περιφερειακά ιατρεία λειτουργούν μόνο για συνταγογράφηση και τελικά όποιος χρειάζεται άμεση πρόσβαση θα αναγκαστεί να στραφεί σε ιδιωτικά ιατρεία. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε εργαζόμενη στον Τουρισμό «χάνουμε 37 ευρώ μεροκάματο για να δώσουμε στον γιατρό 60».
Ειδικά για τα επείγοντα περιστατικά, πολύ σοβαρό είναι το θέμα των αεροδιακομιδών, αφού πολλές φορές λόγω καθυστερήσεων, αναμονών ή έλλειψης μέσου, αναγκάζονται να δίνουν υπέρογκα ποσά (έως και 4.000 ευρώ) σε ιδιωτική εταιρεία αεροδιακομιδών.
Δεν πρόκειται για την εξαίρεση αλλά για τον κανόνα της ιδιωτικοποίησης
Τι δεν πήγε καλά με το «στολίδι του νησιού»; Είναι αλήθεια ότι «όλα είχαν ξεκινήσει τόσο καλά» και τώρα είναι σε τροχιά απαξίωσης;
Το νοσοκομείο – επιχείρηση είχε από την αρχή σκοπό να διατηρήσει τις τραγικές ελλείψεις σε μόνιμο προσωπικό για να μην κοστίζουν στην εταιρεία, να γενικεύσει τις ελαστικές εργασιακές σχέσεις ομηρίας και ανακύκλωσης της ανεργίας, με φτηνούς, εξουθενωμένους, περιπλανώμενους υγειονομικούς για να μπαλώνουν τρύπες. Να λειτουργήσει ως αυτοχρηματοδοτούμενη επιχείρηση με ακόμα μεγαλύτερη μείωση της κρατικής χρηματοδότησης και με έσοδα από την οικονομική αφαίμαξη των ασθενών, από τη λειτουργία του ως επιχείρησης.
Οι ιδιωτικές εταιρείες, τα ιδιωτικά διαγνωστικά, οι ιδιωτικές κλινικές επενδύουν για το κέρδος. Από αυτό καθορίζεται ποιες και πόσες υπηρεσίες θα παρέχουν. Όταν θέλουν ή εκτιμούν ότι κάτι δεν τους συμφέρει, το σταματούν. Από το management και τον υπολογισμό των εσόδων εξαρτώνται οι υγειονομικές υπηρεσίες που θα παρέχονται.
Αυτό το καθεστώς θα γενικευτεί με το αντιδραστικό σχέδιο που η κυβέρνηση της ΝΔ βαφτίζει «νέο ΕΣΥ», που περιλαμβάνει τη γενίκευση των ΣΔΙΤ και τη στελέχωση και λειτουργία των νοσοκομείων με ίδια έσοδα.
ΣΥΡΙΖΑ: Πάντα υπέρ της επιχειρηματικής δράσης στην Υγεία
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι «αθώα του αίματος» και πρέπει να βγουν συμπεράσματα. Πώς θα βελτίωνε τη ζωή των ασθενών και των υγειονομικών η ΣΔΙΤ στο νοσοκομείο Σαντορίνης και το βάθεμα της εμπορευματοποίησης; Δεν το ήξεραν αυτό εκεί στον ΣΥΡΙΖΑ όταν εγκαινίαζαν με πανηγύρια το νέο νοσοκομείο και το εκχωρούσαν στην ΑΕΜΥ; Δεν ήταν ο τότε υφυπουργός Υγείας που λίγες μέρες μετά τα εγκαίνια γνωστοποιούσε ότι χειρούργησε ο ίδιος στο καινούριο νοσοκομείο που «επιτέλους άνοιξε»; Δεν ήξεραν με τι καθεστώς το ανοίγουν; Πώς καταλήγουν τώρα να καταγγέλλουν τις «συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην Υγεία» και να ρωτάνε «εάν προτίθεται (η κυβέρνηση) να αντιμετωπίσει θετικά το καθολικό πλέον αίτημα, για ένταξη του ΓΝ Θήρας στο ΕΣΥ», και «εάν προτίθεται, σε συνεργασία και με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, να διερευνήσει λύσεις αντιμετώπισης του στεγαστικού προβλήματος του προσωπικού…».
Τώρα έγινε αίτημα του λαού να ενταχθεί το ΓΝΘ στο ΕΣΥ; Το 2016 δεν ήταν αίτημα; Τους θυμίζουμε επίσης ότι η συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση που προτείνουν έχει ήδη ξεκινήσει βήμα βήμα από όλες τις κυβερνήσεις και αφορά τη βαθύτερη εμπλοκή της στην ανάπτυξη και λειτουργία της ΠΦΥ, φυσικά με όρους ανταποδοτικότητας των υπηρεσιών. Αντί το κράτος να τα εξασφαλίσει, θα εξαρτάται η λειτουργία του νοσοκομείου, η στελέχωσή του με προσωπικό από τους πόρους της Τοπικής Διοίκησης που πάλι προέρχονται από την αφαίμαξη των δημοτών.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν πάντα υπέρ της επιχειρηματικής δράσης στην Υγεία, υπέρ του δημόσιου αλλά εμπορευματοποιημένου συστήματος Υγείας, στο οποίο οι ασθενείς πληρώνουν είτε απευθείας, είτε μέσω των ασφαλιστικών ταμείων για όλο και περισσότερες εξετάσεις, θεραπείες, φάρμακα κ.λπ. Δεν υπερασπίζονται την εργασιακή σχέση της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Διατήρησε και εμπλούτισε τους νόμους για τη λειτουργία των νοσοκομείων με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, με τους κάθε λογής ιδιώτες να αλωνίζουν. Τα απογευματινά ιατρεία, τα έσοδα των νοσοκομείων που προέρχονται από την επιχειρηματική δραστηριότητα, όχι μόνο δεν καταργήθηκαν επί ημερών του, αλλά εγκαινίασε και νέες μορφές.
Πάλη για υγεία καθολικό κοινωνικό δικαίωμα
Δεν θα μπορούσε βέβαια να είναι διαφορετικά, αφού όλα αυτά αποτελούν πολιτική της ΕΕ. Όπως παντού, έτσι και στην Υγεία, τα μέτρα τους έχουν σχεδιαστεί αρκετά χρόνια πριν, αποτελούν κατευθύνσεις της πολιτικής της ΕΕ, είναι στρατηγικού χαρακτήρα για το κεφάλαιο, διότι αποτελούν προϋπόθεση για την ανταγωνιστικότητα και την κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων.
Η δράση των σωματείων και φορέων του νησιού, με συνεχή διεκδίκηση, πίεση, πρωτοβουλίες, κινητοποιήσεις, είναι η μόνη που μπορεί να εξασφαλίσει την προστασία της υγείας και της ζωής τους. Οι εργαζόμενοι, οι αυτοαπασχολούμενοι, οι συνταξιούχοι, οι άνεργοι και οι υγειονομικοί όλων των ειδικοτήτων και εργασιακών σχέσεων μπορούν να διεκδικήσουν ένα αποκλειστικά δημόσιο νοσοκομείο, με πλήρη χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό, με μόνιμο προσωπικό και παροχή δωρεάν υπηρεσιών Υγείας για όλους. Να παλέψουν για κατάργηση κάθε είδους πληρωμής για εξετάσεις, αναγκαίες θεραπείες, επεμβάσεις, νοσηλεία. Να συζητήσουν τους όρους και προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες η υγεία θα γίνει καθολικό κοινωνικό δικαίωμα που θα παρέχεται σε όλους δωρεάν, χωρίς διακρίσεις και θα πάψει να αποτελεί ακριβοπληρωμένο εμπόρευμα.
(Αναδημοσίευση από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 11-12 Δεκέμβρη 2021)
Χωρίς πολά χρήματα να διαθέσουν , οι πολίτες υγεία στην Ελλάδα δεν έχουν.
Κάθε λογής πείραμα που γίνεται και έγινε προοδευτικά μεταπολεμικά περί φροντίδας και συστήματος υγείας στην Ελλάδα καταλήγει στην αύξηση των δαπανών απ τους πολίτες σε χρήμα, για αντιμετώπιση των θεμάτων υγείας.
Και καλά είναι και οι πολίτες να το χωνεύουν και οι κυβερνήσεις . Αν αυτό είναι κοινωνικά ορθό είναι άλλο θέμα.
Και βέβαια μέσα σε αυτό το καθεστώς, της ουσιαστικά υπερυροφοδότησης με χρήμα του θέματος της υγείας των πολιτών, το να εξαπολύονται κορώνες και τσιτάτα για την δήθεν αύξηση της ζωής του μέσου όρου μεταπολεμικά , κλπ κλπ περίεργα περί βελτιώσεως των συνθηκών υγείας , αν δεν γίνευαι αναφορά και στο ποσοστό του ΑΕΠ που διατέθηκε σωρρευτικά, δεν μπορεί να εξαχθούν συμπεράσματα. Υγεία των πολιτών ώς μέριμνα συνολικά του κράτους, των ιδιωτών και κάθε εμπλεκόμενου από θέση θεραπευτή, χωρίς να γίνεται αναφορά στο κόστος αυτής της μέριμνας, είναι κουβέντες αεράτες και δή στατιστικοποιημένες. Μόνο που ο λογαριασμός φτάνει κάθε φορά στο τέλος.
Σε δυσχερέστερη θέση πολιτών βρέθηκαν στην Ελλάδα οι τακτικά εργαζόμενοι- αυτοί που χρόνια πλήρωναν με οποιονδήποτε τρόπο τις ασφαλιστικές των δεσμεύσεις – είτε ώς μισθωτοί είτε ώς εποαγγελματίες ( αυτές ήταν οι κατηγορίες εισφοράς στον κλάδφο υγείας)- και στο τέλος βρίσκονταν κάθε φορά να εκταμιεύουν όλο και περισσότερα πρόσθετα για την αντιμετώπιση θεμάτων υγείας.
Και απ αυτές τις εισφορές που κατέβαλαν χρόνια οι συνεπείς ασφαλισμένοι , στηριζόνταν και το όλο σύστημα δαπανών των με κάθε τρόπο μη καταβαλόντων ή καταβαλόντων μειωμένες έως ελάχιστες ασφαλιστικές εισφορές. Και όλο αυτό το σύμπτωμα υπερ της δήθεν υγείας των πολιτών μαζικά, μόνο που το εκμεταλευόνταν όσοι δεν κατέβαλαν τίποτα ή ελάχιστα. Για αυτούς όποιο επίπεδο υγείας και να αντιμετώπιζαν ώς παροχή υπηρεσιών , ήταν αρκετό και ικανό αφού ανταποδοτικά δεν είχαν πληρώσει ή είχαν πληρώσει ελάχιστα.
Για γέλια είναι οι υπερπολλαπλάσιες δαπάνες που καταβάλονται στην Ελλάδα σε κάθε στάδιο απ τους πολίτες, σχετικά με τις αμοιβές που καταβάλλονται ακόμη και για πρωτοβάθμια φροντίδα σε άλλες ευρωπαικές χώρες, και όχ στην βάση των εισοδημάτων αλλά σε απόλυτα μεγέθη αμοιβών ιατρικού παραιατρικού νοσηλευτικού προσωπικού.
Πλέον τα συστήματα ασφαλίσεως των πολιτών σε όλη την Ευρώπη και την ΗΠΑ και αλλαχού, συνδυαστικά με τις ιδιωτικές ασφαλίσεις παρέχουν για τους εργαζόμενους υπηρεσίες υγείας σε κάθε στάδιο εξώκοσμες για τα Ελληνικά δεδομένα. Και κεί λειτουργεί το κίνητρο της εργασίας που θα εξασφαλίζει και ικανότερες παροχές υγείας , μέσω τακτικής ασφάλισης. Αντίθετα με την Ελλάδα που όλο διοικητικά και ιατροφιλοσοφικά δήθεν τερτίπια αντιμετωοπίζουν οι πολίτες , είτε σε νοσοκομεία, είτε σε κλινικές, είτε σε ιδιωτικές επισκέψεις.
Ευρώ 16,00 είχε η επίσκεψη σε παιδίατρο στο Παρίσι , και 22,00 αν ο παιδίατρος ήταν καθηγητής , με απόδειξη για να υπάρχει το ιατρικό ιστορικό του παιδιού. Στην Ελλάδα την ίδια εποχή η αόριστη αντίστοιχη επίσκεψη στην πρωτεύουσα ήταν 60-120 ευρω και περί αποδείξεως ήταν θέμα… άστα βράστα.
Θέμα βέβαια στην Ελλάδα θεσμίσεως της αναγκαιότητας του ιστορικού υγείας κάθε πολίτη δεν υπήρξε ποτέ.
Χωρίς πολλά χρήματα να διαθέσουν οι έλληνες πολίτες δεν έχουν την δυνατότητα παροχών υγείας.. κράτος ιδιώτες λειτουργούν συμπληρωματικά πρός την κατεύθυνση της αυτοτροφοδοτήσεως του συστήματος υγείας μεγενθυτικά με απαιτούμενους πόρους διάθεσης απ τους πολίτες.
Το σύστημα υγείας στην Ελλάδα είναι σύστημα με βαθιές αξεπέραστες ρίζες στην μεταπολεμική αυταρχικότητα και στην επαγγελματική οικειοποίηση των όσων απαιτούνται για την φροντίδα υγείας των πολιτών.
Το σύστημα το έφκιαξαν πρώτα οι μεταφοιτητές ή πρωτόλειοι επαγγελματίες ιατροί που με διακρατικές συμφωνίες την δεκαετία του 1950 και ώς το 1965 έφευγαν για ταχύριθμη εκπαίδευση στις ΗΠΑ ( προπολεμικά ήταν κύρια η Γερμανική τάση ώς σπουδή ) και γυρνώντας προσάρμοζαν τις ανάγκες υγείας του πληθυσμού στις δικές τους ωφελιμότητες.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο δημιουργήθηκε και η διάσταση επαγγελματικών όρων ιατρός και μεγαλογιατρός. Που μεγαλογιατρός σήμαινε και ταυτόχρονα και καθηγητικό κατεστημένο. Δηλαδή ιατρός και καθηγητής γιατρός.
Η ενιοποίηση και ομογενοποίηση όμως των παροχών υγείας σε ένα ελάχιστο – κοινό – επίπεδο , πώς μπορούσε να λειτουργήσει μς βάση την κοινωνική και προτεινόμενη ώς γνωσιακή ( δεν ήταν κατ ανάγκη ) διάσταση των όρων της λειτουργικής μέσα στο ιατρικό επάγγελμα. Η αποσπασματικότητα του συστήματος ήταν εξασφαλισμένη, και έτσι εξηγείται και η απουσία δομών για το ιστορικό υγείας του κάθε πολίτη. Διότι σε περίπτωση που ο πολίτης ένοιωθε ότι ήθελε καλύτερη πληροφόρηση για την υγεία του κατέφευγε στον καθηγητή μεγαλογιατρό… και αφού χρόνια το ιστορικό του είτε το είχε παραμελήσει είτε δεν είχε οργανωθεί απ τον πρωτοβάθμιο θεράποντα ιατρόμε ευθύνη του κράτους. Αλλά το κράτος δεν έκανε τίποτα άλλο παρά να νομοθετεί τα όσα η ομάδες των εισηγητών μεγαλογιατρών καθηγητών και πανεπιστημιακών και επαγγελματικών λόμπυ κλινικαρχών και φαρμακοβιομηχανιών ώς λόμπυ του πρότειναν, ώς προωθημένη τεχνογνωσία.
Και στην Ελλάδα χρειάζεται τεράστια επιφύλαξη πλέον για το είδους επίπεδο παροχών υγείας υπάρχουν πρός τους πολίτες και σχετικά με το κόστος αυτών των παροχών. Δεδομένου ότι χωρίς αναφορά στο μέσο κόστος – αυτό που παραγάγει και την συνολική δαπάνη κράτους και πολιτών που κατευθλύνεται πρός την υγεία- δεν μπορεί να γίνει και στατιστική αναφορά ποιότητας και ποσότητας και συγκρισιμότητας σχετικά με άλλες χώρες.
Τελευταία εξελίσεται το φαινόμενο αποδυναμωτικό της ποιότητας προσφοράς υπηρεσιών υγείας της μετανάστευσης των νέων ιατρών στο εξωτερικό ( υπάρχει πληθωρισμός στο επάγγελμα και στην φοίτηση στην πανεπιστημιακότητα) την ένταξή τους σε νοσοκομεία και με αποδοχές καλύτερες απ την Ελλάδα, αλλά δυσκολότερους έως τραχείς όρους εργασίας, αλλά και σε λίγο χρ΄νο βλέπουν οι ίδιοι οι μεταναστεύσαντες ιατροί ότι τα ποσά αμοιβής που αποκτούν στο εξωτερικό μπορούν να τα εξασφαλίσουν και στην Ελλάδα. Διότι οι αμοιβές στο εξωτερικό δεν είναι πέρα και έξω από κρατικές νομοθετικές κοινωνικές ισοδυναμίες αμοιβών ρυθμίσεις. Και δεν είναι οι χώρες του εξωτερικού χώρες που σκορπάνε χρήματα αν αυτά δεν είναι προγραμματισμένα ανταποδοτικά ιδιαίτερα στο θέμα ασφάλισξης και υγείας, που ισχύει το δόγμα » απεριόριστες ανάγκες υπό το περιορισμένο των πόρων σε κάθε στιγμή της ιστορίας ». Με σκεπτικισμό πλέον θα πρέπει και οι Έλληνες πολίτες να αντιμετωπίζουν το όλο σύστημα υγείας της χώρας, με τις πληθωριστικές διεργασίες επαγγελματιών του χώρου και πληθωρισμού δαπανών ιδιωτικών και δημοσίων ( αυξάνεται ολοέν η ιδιωτική των πολιτών δαπάνη ). Και επί πλέον με πρόσθετο σκεπτικισμό για το θέμα των τίτλων εργασίας των επαγγελματιών του χώρου ( ιατρικών και πέριξ επαγγελμάτων) για τις θέσεις που κατέκτησαν στο εξωτερικό.