Θυμάται κανείς αν υπήρχαν ποδόμακτρα στα σπίτια της παλιάς πόλης της Λευκάδας;

Με αφορμή πρόσφατη ανάρτησή μας για τις παλιές ξύλινες πόρτες με τα ρόπτρα που σώζονται ακόμη στην πόλη της Λευκάδας, αναγνώστης, συμπληρώνοντας όπως γράφει την ανάρτηση, μάς έστειλε το παρακάτω σχόλιο όπου περιγράφεται το ποδόμακτρο.

Κι αν υπήρχαν κάποτε σε σπίτια της πόλης της Λευκάδας δεν θα σώζονται πλέον σήμερα ή τουλάχιστον δεν το έχουμε ως ώρας παρατηρήσει. Το ποδόμακτρο ήταν μια σιδερένια ορθογώνια λάμα (ενίοτε διακοσμημένη με διάτρητα σχέδια) βιδωμένη στο έδαφος έξω από την κύρια είσοδο ενός σπιτιού, για να καθαρίζουν τις λάσπες από τα παπούτσια. Να συμπληρώσουμε ακόμη ότι σύμφωνα με σχόλιο άλλου αναγνώστη το ρόπτρο λεγόταν στην λευκαδίτικη ντοπιολαλιά μπαταδούρος.

Γράφει ο αναγνώστης στο σχόλιό του για τα ποδόμακτρα:

«Ζωγραφίζοντας» τις παλιές εξώθυρες θαρρώ πως άλλο ένα στολίδι συμπλήρωνε την ιδιαίτερη ομορφιά τους. Το Ποδόμακτρο: Χρόνια πριν, όταν η άσφαλτος δεν ήταν κάτι το αυτονόητο για τους δρόμους κάθε πόλης και χωριού, κάθε σπίτι είχε το ποδόμακτρό του, το σίδερο δίπλα από τις παλιές πόρτες.

Μια σιδερένια λάμα που ήταν στερεωμένη είτε στο πεζοδρόμιο, είτε δεξιά της κεντρικής εισόδου του σπιτιού, ώστε να καθαρίζει όποιος μπαίνει τα παπούτσια του από τις λάσπες.

Μετά το 1920 όλα τα νεοκλασικά που χτίζονταν, είχαν και το ποδόμακτρο στην είσοδο του σπιτιού, στο πεζοδρόμιο. Το σίδερο για τις λάσπες συνδέθηκε με τα σπίτια που χτίστηκαν από το 1920 μέχρι το 1960 περίπου. Τα πιο παλιά σπίτια δεν είχαν ποδόμακτρο, ούτε οι πολυκατοικίες.

Οι σιδεράδες έβαζαν όλη την τέχνη τους και επιστράτευαν την φαντασία τους για να φτιάξουν γερά και κομψά ποδόμακτρα. Ήταν μια πλατιά λάμα στερεωμένη σε δυο σίδερα, που το ύψος της δεν ξεπερνούσε τα 20 εκατοστά από το πεζοδρόμιο. Λίγες φιγούρες έκαμναν τα ποδόμακτρα πιο κομψά, και παρόλο που όλα είχαν το ίδιο σχήμα, διέφεραν καθώς αυτά ήταν χειροποίητα.

 Τα σίδερα για την λάσπη, τα ποδόμακτρα, ήταν άχρηστα, όταν ασφαλτοστρώθηκαν οι δρόμοι της πόλης και δεν υπήρχαν πια λάσπες για να κολλάνε στις σόλες των παπουτσιών. Μετά το 1960 δεν τοποθετούσαν πια ποδόμακτρα. Χάθηκαν όταν άρχισαν να φτιάχνουν τα νέα πεζοδρόμια και πετάχτηκαν στα μπάζα μαζί με τις πλάκες και τις πέτρες. Σήμερα υπάρχουν ελάχιστα σίδερα ποδόμακτρα, δείγματα τέχνης και πολιτισμού άλλων εποχών, μόνο σε διατηρημένα σπίτια παλαιάς εποχής, με ιστορίες, μιας άλλης εποχής…

Σημείωση: Η αρχαία ελληνική λέξη «μάκτρον» σημαίνει οτιδήποτε χρησιμοποιούμε για να καθαρίσουμε κάτι. Η λόγια καθαρευουσιάνικη σύνθετη λέξη «ποδόμακτρο» σημαίνει το πατάκι που είναι στις εξώπορτες των σπιτιών για να καθαρίζουν τις σόλες των παπουτσιών. Σημαίνει όμως και τη σιδερένια λάμα που ήταν στερεωμένη στο πεζοδρόμιο, από την μια μεριά ή από την άλλη της κεντρικής εισόδου, κοντά στον τοίχο, όπου καθάριζαν τα παπούτσια τους από τις λάσπες.