Μια παλιά Αλεξανδρίτικη (από τον Αλέξανδρο Λευκάδας) καρπέτα…

Από την προγιαγιά τη Σοφιά στη γιαγιά την Ωραία και κατόπιν στη μάνα της, την Στρατούλα, μέχρι να βρεθεί σήμερα στα δικά της χέρια. Τέσσερις γενιές. Αν υπολογίσουμε 25 με 30 χρόνια το μέσο όρο της κάθε γενιάς καθώς και την ηλικία της σημερινής κατόχου πάει να πει ότι το υφαντό αυτό, που αποτελεί την κορωνίδα της λευκαδίτικης λαϊκής υφαντικής τέχνης, ξεπερνά τα 120-130 χρόνια. Χωρίς να λογαριάζουμε ότι μπορεί κιόλας να προϋπήρχε της προγιαγιάς καθώς συνηθίζονταν αυτά τα πολύτιμα και χρονοβόρα στο δούλεμα υφαντά να περνούν μέσω της προίκας από μάνα σε κόρη.

Κι όμως τα χρώματά της είναι ακόμη λαμπερά, λες και βγήκε πρόσφατα από τον αργαλειό, ενώ εντυπωσιάζει η ομορφιά των σχεδίων με τα θαυμαστά μοτίβα. Η καρπέτα, όπως λέγεται στην ντοπιολαλιά μας το υφαντό αυτό, είναι ένα «μάλλινο κρεβατοσκέπασμα του αργαλειού, πυκνοΰφαντο και βαρύ». Από τα πιο όμορφα εργόχειρα της λευκαδίτικης λαϊκής υφαντικής τέχνης.

Ο Πανταζής Κοντομίχης σημειώνει ότι οι καρπέτες είναι από τα πιο περίτεχνα υφαντά του λευκαδίτικου αργαλειού. Έχουν μεγάλη ποικιλία διακοσμητικών θεμάτων και σε κάθε μια καρπέτα είναι ευκολοδιάκριτη η προσωπική συμβολή της υφάντρας. Ακόμη ότι οι καρπέτες είναι από τα πιο παλιά παραδοσιακά υφαντά της Λευκάδας που μεταβιβάζονταν -όπως και πολλά άλλα υφαντά- ως προικώο από μάνα σε κόρη κ.ο.κ.

Όπως γράφει, σε προικοσύμφωνο του 1728 αναφέρεται ανάμεσα στα άλλα, “και καρπέτα μια”. Σε προικοσύμφωνο του 1774 που συντάχτηκε επί Ενετοκρατίας στην Κατούνα Λευκάδας και παρουσίασε πρόσφατα ο Θοδωρής Γεωργάκης αναφέρεται επίσης ανάμεσα στα άλλα “καρπέτα μια”. Αλλά και σε πολλά άλλα μεταγενέστερα προικοσύμφωνα δύσκολα να βρει κανείς κάποιο στο οποίο να μην γίνεται αναφορά στις καρπέτες, συνήθως από μία έως τρεις ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του κάθε νοικοκυριού.

Η Κασσιανή Κούρτη-Παναγοπούλου, η οποία έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, παρατηρεί: «Στα δημιουργήματα αυτά της λευκαδίτικης λαϊκής παράδοσης (καρπέτες και κεντήματα) εντοπίζονται γεωμετρικά σχήματα, τρίγωνα, τετράγωνα, ορθογώνια ή όχι, ρόμβοι, σύμβολα σαφή ή ανερμήνευτα, απεικονίσεις μορφών, χορών, τελετών, φυτών, καραβιών, σπιτιών, αγγείων κ.ά. Υφέρπουν η μυθολογία, η ιστορία, η λογοτεχνία, η θεολογία, η φύση, στοιχεία τα οποία συνδυάζει η επινοητικότητα της υφάντρας, αλλά προπάντων της κεντήστρας που δημιουργεί διακριτό είδος. Όλα αυτά υπάρχουν στα εργόχειρα που αναπαύονται στους γοίκους και τα σεντούκια και περιμένουν τη φροντίδα μας».

Η Νάντια Μαχά-Μπιζούμη συγκαταλέγει τις καρπέτες της Λευκάδας, με τα πολύχρωμα γεωμετρικά μοτίβα, στα πιο ωραία δείγματα της νεοελληνικής υφαντικής, μαζί με τις κόκκινες κρητικές πατανίες (τρίφυλλο κλινοσκέπασμα με ενυφασμένη διακόσμηση στις δύο στενές πλευρές του), τα βαγιόλια της Σκύρου (ριγωτές υφαντές πετσέτες) και τις καλίσιες βελέντζες των Σαρακατσαναίων από πρόβειο μαλλί.