Άρμεγμα, όπως παλιά…

Πάει λίγος καιρός τώρα, πρωί ήταν ακόμη. Τους πετύχαμε πάνω στην ώρα που άνοιγαν το μαντρί, λίγο πιο έξω από το χωριό. Στο χωριό αυτό, τον Βουρνικά Λευκάδας, αρκετοί κάτοικοι διατηρούν ακόμη οικόσιτες γίδες και προβατίνες. Δυο μαρτίνες (κατσίκες) και μια προβατίνα μαζί με τα μικρά τους ξεχύθηκαν στο καταπράσινο λιβαδάκι. Η ώρα του αρμέγματος, με τα μικρά να διαμαρτύρονται για το «κλέψιμο» του γάλατος… Κι όπως λένε «Μάθε τέχνη κι άστηνε…», δύσκολα ξεχνιέται!

Όπως γράφει η Μαρία Ν. Αγγέλη, το άρμεγμα είναι η σπουδαιότερη δουλειά του τσοπάνη. Κουραστική και χρονοβόρα… Η διαδικασία του παραδοσιακού αρμέγματος γίνεται στη στρούγκα. Στρούγκα είναι ένας ειδικά κατασκευασμένος χώρος για την εργασία αυτή. Έχει σχήμα στρογγυλό ή οβάλ. Οι στρούγκες που γίνονται με ξύλα λέγονται ξυλόστρουγκες. Οι στρούγκες που γίνονται με πέτρες, λιθάρια λέγονται λιθαρόστρουγκες.

Μπροστά και πίσω έχει άνοιγμα. Το πίσω άνοιγμα λέγεται πισωστρούγκι. Είναι μεγάλο για να περάσουν όλα τα γαλάρια μέσα στη στρούγκα. Τα ζώα στριμωγμένα περιμένουν να διαβούν με τη σειρά ένα ένα μπροστά για άρμεγμα. Ένα ή δύο άτομα πίσω εμποδίζουν τα άταχτα ζώα, κυρίως γίδες, να φύγουν έξω ή να πηδήσουν πάνω από τη στρούγκα.

Έτσι με την αράδα περνούν όλα από τα χέρια του αρμεχτή ή των αρμεχτάδων, που κάθονται στο μπροστινό μέρος. Μπροστά στη στρούγκα δεξιά και αριστερά από το μικρό άνοιγμα, την ποριά, τοποθετούν οι τσοπάνηδες μια πέτρα στρογγυλή για κάθισμα.

Η κάθε πέτρα λέγεται στρογγόλιθο. Είναι τα σκαμνιά, όπου κάθονται οι αρμεχτάδες. Από κει πιάνουν τη γίδα ή την προβατίνα, ανοίγουν τα πόδια τους, σκύβουν το κεφάλι και αρμέγουν τα μαστάρια του ζώου. Το γάλα συλλέγεται σ’ ένα δοχείο που λέγεται καρδάρα. Αφήνουν το ένα ζώο πιάνουν το άλλο κλπ. μέχρι να περάσουν όλα…