Το γεφύρι Μάρκους στους Πηγαδησάνους
Της Σεβαστής Κωνσταντινίδη – Ρεκατσίνα
πρώην Δημάρχου Καρυάς
Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες ανάπλασης της περιοχής του ιστορικού γεφυριού ΜΑΡΚΟΥΣ στους Πηγαδισάνους (του Δήμου Καρυάς). Πρόκειται για ένα από τα αξιολογότερα και ίσως άγνωστο στους πολλούς μνημείο της ορεινής Λευκάδας.
Ο προϋπολογισμός του έργου ανήλθε στο ποσό των 185.000 Ευρώ και η χρηματοδότησή του έγινε από το πρόγραμμα Ο.Π.Α.Α.Χ. (Γ” Κ.Π.Σ.).
Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η δημοτική μας αρχή κατάφερε να υλοποιήσει το έργο σχεδόν στη λήξη του παραπάνω ευρωπαϊκού προγράμματος αφού εξασφάλισε την απαιτούμενη άδεια του Τμήματος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ναυπάκτου με υπογραφή της τότε προϊσταμένης κ. Κεφαλλονίτου, η οποία, δυστυχώς, σήμερα δεν βρίσκεται στη ζωή προκειμένου να πραγματοποιήσει την επίσκεψη που είχαμε τότε συμφωνήσει για να δει το αποτέλεσμα των παρεμβάσεων (αναπλάσεων) στον αρχαιολογικό χώρο. Προσωπικά όφειλα και οφείλω μια αναφορά στο πρόσωπό της καθώς η άμεση ανταπόκρισή της στο αίτημά μας επέτρεψε ουσιαστικά την εμπρόθεσμη δημοπράτηση, επομένως και την υλοποίηση του έργου…
Το τοπίο στην ευρύτερη περιοχή ΜΑΡΚΟΥΣ, συνθέτουν και άλλα πέτρινα γεφύρια, αρκετοί νερόμυλοι, ανεμόμυλοι, πηγαία νερά, πλατάνια, αιωνόβιες ελιές…
Ο … αιωνόβιος ιερέας των Πηγαδισάνων κ. Ξενοφών Καρφάκης καθισμένος απέναντι από το γραφείο μου μισοκλείνει τα μάτια, … ξανακούει το μουρμουρητό του νερού της πλατανόφιλλης ρεματιάς και μας … ξεναγεί, αναπολώντας, στην ευρύτερη περιοχή του ενετικού γεφυριού:
«Mε τα νερά που έφταναν στην περιοχή από τις βρύσες της Καρυάς και από τα νερά των γύρω λαγκαδιών λειτουργούσαν δεκατρείς νερόμυλοι. Κτισμένοι στη σειρά, κατά μήκος του ρυακιού. Όλοι λειτουργούσαν με τα νερά της ίδιας ρεματιάς. Τελευταίοι στη σειρά βρισκόταν στην περιοχή “Σπαθάρι” του κάμπου της Καρυάς οι νερόμυλοι του Γιάννη Μάλφα και οι δίδυμοι μύλοι του Σάντα. Λίγο πιο πάνω συναντούσες το νερόμυλο του γιατρού του Κοψιδά. Εδώ τα νερά εμπλουτίζονταν από το λαγκάδι της Κακαβούλας και του Αγίου Δημητρίου. Στους πρόποδες των Πηγαδισάνων δίπλα από το ομώνυμο γεφύρι βρίσκεται ο νερόμυλος του Σταθάκη (ιδιοκτησίας Τιμόθεου Κοψιδά) που λειτουργούσε κατά την περίοδο της ιταλογερμανικής κατοχής. Εδώ υπάρχει και η βρύση…»
Ο γέρο ιερέας αναπολεί την εποχή που η βρύση στους Μάρκους, έσφυζε από ζωή και κίνηση:
«Η βρύση, ο νερόμυλος, το γεφύρι στους Μάρκους ήταν τόπος συνάντησης για τους συγχωριανούς που κατέβαιναν αρκετές φορές κάθε μέρα για να πάρουν νερό για τις ανάγκες του νοικοκυριού, για να πλύνουν τα ρούχα αλλά και να ποτίσουν τις καλλιέργειες και τους κήπους που υπήρχαν στη γύρω περιοχή.»
Με τα μάτια κλειστά … συνεχίζει τον ανήφορο προς την Καρυά. Στο … διάβα του συναντά παλιούς Καρσάνους : «Να ο νερόμυλος του Γιώργου Κακλαμάνη (Γάκια), ο νερόμυλος του Σπύρου Μεσσήνη (Μπογόρδα) και λίγο πιο πάνω ο νερόμυλος του Χρήστου Σκουτέρη (Γάρη). Φτάνοντας στα πρώτα σπίτια του κάτω χωριού της Καρυάς συναντούσες το νερόμυλο του Ζαβιτσάνου. Λίγο παραπάνω συναντούσες το πλυσταριό της Καρυάς με τις λυγερόκορμες Καρσάνες να κουβαλούν τους μπόγους με τα ρούχα στο κεφάλι. Έρχονταν εδώ και έπλεναν τα σκουτιά… Σε απόσταση διακοσίων περίπου μέτρων μακριά ο ένας από τον άλλον υπήρχαν οι νερόμυλοι του Ιωάννη Κοψιδά και του γιατρού του Σέρβου (δίπλα στον κοινοτικό δρόμο). Τέλος κτισμένοι κοντά στην πηγή της απάνω βρύσης (της Καρυάς) ήταν οι νερόμυλοι του Επαμεινώνδα Αραβανή (Τραβεζά) και του Γιάννη Θερμού (Καμπίλαυκου). Όλοι πέτρινοι. Φτιαγμένοι μαστορικά. Θολωτές πόρτες, “κλειδωμένες” στην άκρη με πελεκητά αγκωνάρια… Η σκάφη του μύλου ήταν φτιαγμένη από τρυπητές πέτρες για να αντέχει την πίεση του νερού…»
Αφήνοντας τη … θύμηση του παπα Φώντα στην πάνω βρύση της Καρυάς ας επιστρέψουμε στους Μάρκους…
Ο Πιατσανίτης (καταγόμενος από τους Πηγαδισάνους) Φώντας Σάντας καταθέτει τις δικές του μνήμες και γνώσεις για την περιοχή:
«Στις ακροσελίδες των βιβλίων του μοναστηριού του Αη Γιάννη στο Λιβάδι συχνά οι μοναχοί σημείωναν και εξιστορούσαν διάφορα γεγονότα. Εκεί διάβασα ότι οι δύο (02) μύλοι (του προγόνου μου) του Σάντα κάηκαν από φωτιά που αποδόθηκε τότε σε αντιδικία που υπήρχε με άλλους μυλωνάδες γειτονικής περιοχής…» .
Όσο για το γεφύρι Μάρκους λέει πως μαζί με τα άλλα δύο γεφύρια της Κακαβούλας και της Λαλιάς που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους κατασκευάσθηκαν από τον ίδιο Ενετό εργολάβο που τα διακόσμησε τοποθετώντας στο κέντρο του θόλου, το θυρεό (έμβλημα) των ενετών, το λιοντάρι:
«Ο εργολάβος που πιθανολογείται ότι ονομαζόταν Μάρκους, κατασκεύαζε – διάνοιγε τον παλιό επαρχιακό δρόμο (που περνούσε κάτω από τους Πηγαδισάνους). Έστησε το εργοτάξιό του στην περιοχή εξαιτίας της ύπαρξης του νερού. Αργότερα όταν οι Ενετοί έφεραν το λινάρι στη Λευκάδα για να μπορούν να το κατεργασθούν έφτιαξαν στην περιοχή, σκάβοντας, χωμάτινες δεξαμενές (τα Λινοβρόχια) για να συλλέγουν το νερό και μέσα να μουσκεύουν το λινάρι για να μαλακώσει και να μπορεί να δουλευτεί (διαχωρισθεί) …».
Αξίζει πιστεύω να υπενθυμίσουμε ότι η κ. Φωτεινή Πιπιλή (σημερινή βουλευτής της Ν.Δ.) με την ιδιότητα της δημοσιογράφου είχε δημοσιεύσει και διατυπώσει στην ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ της ΚΥΡΙΑΚΉΣ στις 23/3/2003 και με τίτλο: «Θεέ και Δήμαρχε !», τις εντυπώσεις της, από την τότε επίσκεψή της στη Λευκάδα και το Μπαζο … Γέφυρό της, ως εξής: «… αφού σπάσεις το αυτοκίνητό σου σ’ έναν απαράδεκτο -από κάθε άποψη- δρόμο… να σου και το γεφύρι Μάρκους… το Μπαζο … Γέφυρο της Λευκάδας. Έλα μου, όμως, που όλοι φωτογραφικά καμαρώνουν για το ιστορικό γεφύρι. Γιατί και εδώ, όπως και σε άλλα διαφημισμένα σημεία της Ελλάδας, αναδεικνύεται όλη η αδιαφορία των τοπικών κοινωνιών. Το βλέπετε και εσείς (φωτογραφία του γεφυριού). Το πέτρινο γεφύρι δεν είναι, παρά ο μπαζοχώρος και η χωματερή των γύρω χωριών! Έλεος, κύριε δήμαρχε!» και έκλεινε το άρθρο της η κ. Πιπιλή με μια προτροπή:
«Τουλάχιστον, καταργήστε τους τουριστικούς οδηγούς που το διαφημίζουν, γιατί τζάμπα και ο κόπος μας. Και η ντροπή δική τους! Των υπευθύνων!»
Δεν καταργήσαμε τους τουριστικούς οδηγούς κ. Πιπιλή, ασφαλτοστρώσαμε τον (απαράδεκτο) δρόμο, αναπλάσαμε την περιοχή του γεφυριού και προσκαλούμε την ίδια και κάθε επισκέπτη του νησιού μας αλλά και κάθε ντόπιο στους Μάρκους, στο ενετικό γεφύρι των Πηγαδισάνων. Γιατί πλέον αξίζει ο κόπος σας!
Σεβαστή Κωνσταντινίδη – Ρεκατσίνα
πρώην Δήμαρχος Καρυάς
