Στον απόηχο της πρώτης μεταμόσχευσης νεφρού στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων!

Ο ομ. Καθηγητής Χειρουργικής ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΑΠΠΑΣ μιλάει στον «Π.Λ.» για το πώς δημιουργήθηκε Μονάδα Μεταμοσχεύσεων στα Γιάννινα

Όλοι θα έχουν πληροφορηθεί ότι πρόσφατα (17 Φεβρουαρίου) έγινε η πρώτη μεταμόσχευση νεφρού στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ιωαννίνων από την ομάδα μεταμοσχεύσεων, που απαρτίζεται από χειρουργούς και νεφρολόγους της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Η ομάδα αυτή διευρύνεται με ιατρούς και εργαστηριακούς επιστήμονες, οι οποίοι εμπλέκονται τόσο στην προεγχειρητική μελέτη όσο και στη μετεγχειρητική παρακολούθηση των μεταμοσχευμένων ασθενών.

Το εγχείρημα όμως της ιατρικής ομάδας δεν είναι αποτέλεσμα προετοιμασίας μόνο των τελευταίων μηνών, αλλά πολυετών προσπαθειών, ώστε να έχει πιθανότητες επιτυχίας.

Στην επίπονη αυτή προσπάθεια πρωτοστάτης ο ομότιμος σήμερα, διακεκριμένος Καθηγητής Χειρουργικής κ. Άγγελος Καππάς, επί 11ετία Δ/ντής της Πανεπ. Χειρουργικής Κλινικής, από τον οποίο ο «Π.Λ.» ζήτησε, χάριν της ιστορίας και των αναγνωστών της εφημερίδας, να περιγράψει από πού ξεκίνησαν και πώς τελικά οδηγήθηκαν σε αίσιο τέλος οι πολυετείς προσπάθειες των επιστημόνων της Ιατρικής Σχολής Ιωαννίνων.

Να τι μας έγραψε σχετικά ο κ. Άγγ. Καππάς:

– Για την ιστορία του εγχειρήματος, θα ξεκινήσουμε από παλαιότερα. Το 1992 επί Κυβερνήσεως Μητσοτάκη με Πρόεδρο του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚΕΣΥ) τον καθηγητή Ι. Παπαδημητρίου (ο πρώτος που πραγματοποίησε μεταμόσχευση ήπατος στην Ελλάδα), η Ιατρική Σχολή των Ιωαννίνων «βολιδοσκοπείται» ενθαρρυντικά για την ανάπτυξη Μονάδας Μεταμοσχεύσεων στα Ιωάννινα. Ατυχώς, για λόγους που δεν κρίνεται σκόπιμη η ανάλυσή τους τη στιγμή αυτή, η Ιατρική Σχολή δεν εκμεταλλεύθηκε τη μοναδική αυτή ευκαιρία ανάπτυξης Μονάδας Μεταμοσχεύσεων χωρίς μεγάλες προσπάθειες.

Η απώλεια της παραπάνω ευκαιρίας αποτέλεσε για κάποιους από εμάς μία «τραυματική εμπειρία» που μας ακολούθησε τα επόμενα χρόνια.

ΦΙΛΟΔΟΞΟ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ…

Το 1996, όταν ανέλαβα τη Διεύθυνση της Χειρουργικής Κλινικής, είχα ήδη εντάξει στους στόχους της θητείας μου την ανάπτυξη Μονάδας Μεταμοσχεύσεων. Για να επιδιώξεις όμως ένα τόσο φιλόδοξο εγχείρημα πρέπει προηγουμένως να έχεις πεισθεί για τις πιθανότητες επιτυχίας του.
Την περίοδο εκείνη δύο από τα στελέχη της Χειρουργικής Κλινικής είχαμε κατά το παρελθόν αποκτήσει εμπειρίες μεταμοσχεύσεων: ο υποφαινόμενος στην Α’ Χειρουργική Κλινική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Νοσοκομείο Α.Χ.Ε.Π.Α.), στην οποία γίνονταν την περίοδο 1970-1980 το 95% των μεταμοσχεύσεων νεφρού στην Ελλάδα και ο νυν Καθηγητής κ. Μ. Φατούρος, ως συνεργάτης κατά το παρελθόν του Καθηγητή Χατζηγιαννάκη και με ετήσια μετεκπαίδευση στη Βρετανία σε ειδικό μεταμοσχευτικό κέντρο. Mε τον κ. Φατούρο στο θέμα των μεταμοσχεύσεων είχαμε απόλυτη ταύτιση απόψεων για τη δυνατότητα πραγματοποίησής τους στα Ιωάννινα.

ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΕΣ…

Πρώτη ενέργειά μου την περίοδο εκείνη ήταν η προσέλκυση νέων ιατρών με εμπειρία στις μεταμοσχεύσεις αλλά και η ενίσχυση επιλέκτων ιατρών της Κλινικής που επιθυμούσαν να εξειδικευθούν στον κλάδο αυτό της Χειρουργικής.

Για να προσελκύσεις όμως τις παραπάνω κατηγορίες των ιατρών πρέπει πρώτα να ιδρύσεις τις θέσεις που θα τους διορίσεις. Θα ήταν μεγάλη παράλειψη εκ μέρους μου εάν δεν ανέφερα ότι στην προσπάθεια αυτή υπήρξαν θερμοί συμπαραστάτες ο τότε Πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής, Καθηγητής Επ. Τσιάνος, στον οποίο οφείλουμε πολλά και οι Πρυτάνεις Χ. Μασαλάς, Γ. Δήμου και Ι. Γεροθανάσης.

Ο δεύτερος εξ αυτών (Γ. Δήμου) μας βοήθησε ιδιαίτερα, χορηγώντας θέσεις εκτός προγραμματισμού και μας έπεισε ότι διαθέτει περίσσεια αυτού που σπανίζει στην εποχή μας, δηλαδή του κοινού νου.

Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΟΜΑΔΑ…

Πρώτος ιατρός που προσελήφθη ήταν ο Χαράλαμπος Χαρίσης, ο οποίος στο παρελθόν είχε εργασθεί ως Λέκτορας επί θητεία σε Πανεπιστημιακή μονάδα Μεταμοσχεύσεων στη Γαλλία.

Παράλληλα, ο Μιχ. Μήτσης, στέλεχος της Χειρουργικής Κλινικής, μετεκπαιδεύεται στη Βρετανία, αρχικά στο Birmingham και στη συνέχεια στο Λονδίνο επί διετία σε πολύ γνωστά μεταμοσχευτικά κέντρα. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονισθεί η μεγάλη συμβολή του Ιδρύματος «Ιωσήφ και Εσθήρ Γκανή», το οποίο μετά από εισήγησή μου χορηγεί διετή υποτροφία στον κ. Μήτση.

Τρίτος, χρονικά, ιατρός που εντάσσεται στη μεταμοσχευτική ομάδα της Χειρουργικής είναι ο Γ. Γκλαντζούνης, απόφοιτος και Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής των Ιωαννίνων, ο οποίος μετεκπαιδεύεται και εργάζεται σε έμμισθη θέση επί σειρά ετών στο πολύ γνωστό Νοσοκομείο του Λονδίνου «Τhe Royal Free», στην Κλινική Μεταμοσχεύσεων και Χειρουργικής ήπατος.

Παράλληλα με τις παραπάνω διαδικασίες, δύο χρόνια προ της αποχωρήσεώς μου, τίθεται και ο επικεφαλής της χειρουργικής μεταμοσχευτικής ομάδας με την παμψηφεί εκλογή του κ. Μ. Φατούρου ως πρώτου Καθηγητή Χειρουργικής και Μεταμοσχεύσεων.

ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ…

Τελευταία ενέργειά μου ήταν να ζητήσω μέσω της Ιατρικής Σχολής από τη Διοίκηση του Νοσοκομείου την εγκατάσταση Μονάδας Μεταμοσχεύσεων στη Χειρουργική Κλινική.

Από το σημείο όμως αυτό αρχίζει μία μεγάλη περιπέτεια, αφού η Διοίκηση του ΠΓΝΙ χωρίς να απορρίπτει το αίτημά μας, δίνει με την τακτική της την εντύπωση ότι κωλυσιεργεί συστηματικά. Η αίτησή μας παραμένει στα διοικητικά όργανα του Νοσοκομείου προς «επώαση» για περισσότερο από δύο χρόνια!

Ο τότε πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ), Καθηγητής Αλκ. Κωστάκης, σε ομιλία του στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας των Νεφροπαθών, απευθυνόμενος από του βήματος του ομιλητού στον παριστάμενο προηγούμενο Διοικητή του ΠΓΝΙ λέγει: «Γνωρίζω κ. Διοικητά ότι γίνομαι φορτικός αλλά επιτέλους προωθείστε την αίτηση της Χειρουργικής Κλινικής στο Υπουργείο προς έγκριση, αφού ήδη υπάρχει η κατάλληλη οργάνωση».

Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ, ότι ο ΕΟΜ είναι το όργανο που χορηγεί στην ουσία την άδεια λειτουργίας των μεταμοσχευτικών μονάδων και ανά τριετία τις ελέγχει και μπορεί να ανακαλέσει την άδειά τους εφόσον δεν πληρούν τα κριτήρια ποιοτικής λειτουργίας και απόδοσης.
Όλο αυτό το διάστημα της διετίας και πλέον που η αίτησή μας παρέμεινε στο ΠΓΝΙ, τα μοσχεύματα από την περιοχή μας έπαιρναν την άγουσα προς μεταμοσχευτικά κέντρα της ημεδαπής αλλά και της αλλοδαπής…

Στο σημείο αυτό δεν παραλείπω να εξάρω τη σθεναρή, μέσω της εφημερίδας υποστήριξη του Διευθυντή και του δημοσιογραφικού επιτελείου του «Πρωινού Λόγου», οι οποίοι καυτηρίασαν την αναβλητική στάση της Διοίκησης του ΠΓΝΙ.

Όταν επιτέλους η αίτησή μας διαβιβάσθηκε στο Υπουργείο, ο προαναφερθείς Πρόεδρος του ΕΟΜ, Καθηγητής Κωστάκης, συντόμευσε όλες τις από πλευράς του διαδικασίες και με θέρμη στήριξε το αίτημά μας.

Ο ίδιος μας ανάφερε την άποψή του να ανατεθεί στη μεταμοσχευτική μονάδα των Ιωαννίνων ως χώρος ευθύνης και η Νότια Αλβανία και οι προς μεταμόσχευση ασθενείς από την περιοχή αυτή αντί να κατευθύνονται προς τις αντίστοιχες μονάδες των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης να αντιμετωπίζονται στα Ιωάννινα, γεγονός με ιδιαίτερη, πέραν της ιατρικής, σημασία.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΓΚΟΝΤΑ…

Εν τούτοις, παρά την θερμή συμπαράσταση του ΕΟΜ, την περίοδο εκείνη είχαν διαφανεί κάποιες «επιφυλάξεις» της ηγεσίας του Υπουργείου προς το αίτημά μας.

Στο σημείο αυτό ζητήσαμε την παρέμβαση του τότε Δημάρχου κ. Ν. Γκόντα, ο οποίος διατηρούσε πολύ καλές σχέσεις με την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας. Τον κ. Γκόντα επισκεφθήκαμε δύο φορές με πολλά από τα μέλη της σημερινής μεταμοσχευτικής ομάδας και του εκθέσαμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζαμε.

Προσωπικά θεωρώ ότι οι ενέργειες του κ. Γκόντα συνέβαλαν αποφασιστικά στη μεταστροφή των απόψεων της ηγεσίας του Υπουργείου, ώστε να υπογραφεί τελικά από τον Υπουργό κ. Δ. Αβραμόπουλο η εγκατάσταση της Μονάδας Μεταμοσχεύσεων στη Χειρουργική Κλινική του ΠΓΝΙ.

ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΠΡΟΣΟΝΤΑ…

Η μεταμοσχευτική ομάδα του ΠΓΝΙ απαρτίζεται από ιατρούς με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: οι ιατροί αυτοί εκτός από την άρτια κατάρτισή τους διαθέτουν μεγάλα αποθέματα σωματικής και ψυχικής αντοχής, μεγάλη ανθρωπιά και αυξημένη κοινωνική ευαισθησία, δηλαδή προσόντα αναγκαία για να αναλάβουν την αντιμετώπιση των νεφροπαθών, οι οποίοι ως εκ της φύσεως της αρρώστειας τους (συνεχείς αιμοκαθάρσεις, πολλές μικροεπεμβάσεις στις «εισόδους» της αιμοκάθαρσης, περιτοναϊκές πλύσεις, μεγάλος χρόνος αναμονής νεφρικού μοσχεύματος) είναι «δύσκολοι ασθενείς».

Όλα τα μέλη των μεταμοσχευτικών ομάδων (χειρουργοί – νεφρολόγοι – εργαστηριακοί, ιατροί και νοσηλευτές) είναι εθελοντές σε έναν από τους δυσκολότερους και απαιτητικότερους τομείς της σύγχρονης ιατρικής και μοναδική τους ικανοποίηση είναι η καλή έκβαση των επεμβάσεων και παρεμβάσεων που πραγματοποιούν…

Για όλους αυτούς τους εκλεκτούς λειτουργούς ισχύει η πρόσφατη προτροπή του Μίκη Θεοδωράκη: «Επιχειρείστε το ακατόρθωτο και κατορθώστε το»!

Όλοι εμείς οι άλλοι δεν έχουμε παρά να τους αγκαλιάσουμε και να τους συμπαρασταθούμε με κάθε τρόπο, γιατί το χρειάζονται.

* Ο Άγγελος Καππάς είναι Ομότιμος Καθηγητής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος «Ιωσήφ και Εσθήρ Γκανή».

Πηγή: ΠΡΩΪΝΟΣ ΛΟΓΟΣ