Ιστορική βιβλιοθήκη Νίκου Σβορώνου: Μια παρακαταθήκη για τις ιστορικές σπουδές

Ανοιχτή Επιστολή με παραλήπτη τον Δήμο Λευκάδας

Συμπληρώνονται φέτος (2011) εκατό χρόνια από τη γέννηση του διεθνούς κύρους Λευκαδίτη ιστορικού, Νίκου Σβορώνου (1911-1989). Το γεγονός, προσφέρει μια σημαντική ευκαιρία στον ακαδημαϊκό χώρο να προσεγγίσει το έργο του ερευνητικά, να ερμηνεύσει και να κατανοήσει το μέγεθος της διανοητικής και επιστημονικής παρουσίας του, να συγκροτήσει ένα πλαίσιο θεωρήσεων της πολλαπλής συμβολής του στην εννοιολόγηση προβλημάτων μελέτης της νεοελληνικής ιστορίας, ανάλυσης και ερμηνείας ιστορικών σχέσεων που μορφοποιούνται σε συνάφεια με τις κοινωνικές και οικονομικές δομές.

Προσφέρει επίσης στον ευρύτερο χώρο της εκπαίδευσης την ευκαιρία να εστιάσει στη «μελέτη περίπτωσης» ενός ιστορικού ευρωπαϊκού και διεθνούς κύρους, του οποίου το έργο -και η κατανόησή του- συμβάλλει στην κατανόηση της σύγχρονης ιστορικής σκέψης και των μεθόδων που ακολουθεί προκειμένου να αναχθεί στην ιστορική αλήθεια και τη συνείδηση της ιστορίας.

Επιπλέον, η διαμόρφωση του επιστημονικού ήθους με το οποίο ο ιστορικός Νίκος Σβορώνος εργάστηκε στον αυστηρό -και με το ηθικό του νόημα- πεδίο της έρευνας, σε συνάρτηση και οργανική σύνδεση με το ανθρώπινο ήθος του και τις ηθικές νοηματοδοτήσεις της εκπαιδευτικής του ταυτότητας, συνιστά ένα, από κάθε άποψη, παράδειγμα ιδεατής σύγκρασης επιστημονικού, ηθικού και κοινωνικού homo universalis. (Συσσωματώνοντας όλη την πείρα της ζωής του σε έναν φιλοσοφικό απολογιστικό μονόλογο, εκεί προς τον επίλογό της, είχε πει: Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τίποτε εκτός από τον άνθρωπο και την ηθική του διάσταση»).

Ο Νίκος Σβορώνος, είναι γνωστό, ότι ανήκει στη γαλλική ιστορική σχολή που την εγκαινιάζει το περιοδικό ANNALES και που επρόκειτο να αναδομήσει εντελώς τόσο τα περιεχόμενα όσο και τις μεθόδους ανάγνωσης της ιστορίας. Ο Σβορώνος, με υποτροφία του Γαλλικού Ινστιτούτου στη Γαλλία θα σταδιοδρομήσει εκεί στο χώρο της έρευνας και θα γίνει καθηγητής και Διευθυντής Σπουδών στη Σχολή Ανωτάτων Σπουδών στο Παρίσι. Στο ερευνητικό του έργο, με μια ιδιοφυή κριτική προσαρμογή τού θεωρητικού παραδείγματος που του προσφέρει η μελέτη της σύγχρονής του γαλλικής ιστοριογραφικής σχολής, θα ερευνήσει τη μεσαιωνική και τη νεότερη ελληνική ιστορία, «σταθμεύοντας» κυριολεκτικά στις ιδιαιτερότητες της ελληνικής ιστορίας και προσδιορίζοντας τους ιδεολογικούς άξονες που συγκροτούν αυτές τις ιδιαιτερότητες.

Η προσπάθεια εκσυγχρονισμού της διδακτικής της Ιστορίας σήμερα στα δευτεροβάθμια σχολεία σε επίπεδο επιστημολογικό (περιεχομένου και παιδαγωγικών προσεγγίσεων) και η προαγωγή της τοπικής ιστορίας με τη χρήση των τεκμηρίων της, συνδέονται άμεσα με την ιστορία και την ιστορική σκέψη που υπηρέτησε τόσο ερευνητικά όσο και διδακτικά ο Νίκος Σβορώνος του οποίου, ωστόσο, το επιστημονικό έργο και η εν γένει σημαντική συμβολή του στη σύγχρονη κοινωνική ιστορία παραμένει άγνωστη στα μαθητικά ακροατήρια και στον εκπαιδευτικό κόσμο ενδεχομένως.

Η Λευκάδα, το νησί που γεννήθηκε ο Νίκος Σβορώνος, και τον πολιτισμό του οποίου έφερε πάντοτε ως σταθερή πνευματική και συναισθηματική επένδυση, και στο οποίο πρόσφερε ανεπανάληπτες επιστημονικές και ανθρώπινες εμπειρίες και εμπειρίες ήθους, είχε την τιμή μιας εξαιρετικής εκ μέρους του δωρεάς προς το Δήμο Λευκάδας με δημόσια διαθήκη: της Βιβλιοθήκης Σβορώνου, πολύτιμης θεσμικής υποδομής για την έρευνα και τη μελέτη του έργου του αφενός, και αφετέρου για την προαγωγή της ιστορικής έρευνας στον τοπικό, τον εθνικό, τον ευρωπαϊκό και τον διεθνή χώρο. Αναξιοποίητη και στατικά εγκιβωτισμένη αυτή η ανεπανάληπτη δωρεά, 22 χρόνια μετά το θάνατό του, είναι σήμερα μια ευκαιρία τιμής στον μεγάλο ιστορικό μας η αποκατάστασή της. Και επιπλέον μια χειρονομία οφειλόμενης πολιτιστικής και πνευματικής ευαισθησίας προς τους πολίτες της Λευκάδας, τον εκπαιδευτικό κόσμο και την κοινότητα των ασκούντων ερευνητικό έργο. Γιατί η καθυστέρηση δεν είναι μόνον χρονικό μέγεθος αλλά πνευματικό, πολιτιστικό και ηθικό προπάντων, κατάσταση ασεβής προς το πνευματικό παρελθόν του τόπου και των ανθρώπων που το σφυρηλάτησαν.

Φέτος, και για τη σχολική χρονιά 2011-2012, καθώς συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Σβορώνου, προγραμματίζουμε, ως Γραφείο Σχ. Συμβούλου σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Β/θμιας Εκπαίδευσης και το ΚΕΣΥΠ Λευκάδας, την Εταιρεία Θεωρίας, Έρευνας και Διδακτικής της Γενικής και Τοπικής Ιστορίας και την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Ιονίων Νήσων, υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, διάφορες εκπαιδευτικές δραστηριότητες με τα σχολεία μας ώστε, στα πλαίσια του μαθήματος της Ιστορίας και με την ανάπτυξη διεπιστημονικών συνεργασιών, να γνωρίσουν οι μαθητές μας το έργο και την προσωπικότητα του Νίκου Σβορώνου και να μυηθούν στην προβληματική και στις μεθόδους της σύγχρονης ιστορικής έρευνας. Στα πλαίσια αυτών των εκπαιδευτικών πρωτοβουλιών εκ μέρους μας, και προκειμένου να έχουμε μια επιτόπια σεμιναριακή εμπειρία στη Βιβλιοθήκη Σβορώνου, σας προτείνουμε τα παρακάτω:

Α. Να γίνει μια άμεση και συντονισμένη προσπάθεια εκ μέρους του Δήμου Λευκάδας ώστε να καταστεί επισκέψιμη η Βιβλιοθήκη στο μαθητικό κοινό των σχολείων του νησιού μας -και ευρύτερα- .

Β. Να ταξινομηθεί το υλικό της Βιβλιοθήκης ώστε να είναι δυνατή για τη φετινή χρονιά η ερευνητική χρησιμοποίησή της από τους μαθητές. Και στη συνέχεια, με την επαγγελματική παρέμβαση εμπειρογνωμόνων, να δοθεί στην έρευνα.

Γ. Προτείνουμε, επίσης, με την παιδαγωγική καθοδήγηση εκπαιδευτικών μας, τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού (έντυπου και ηλεκτρονικού: ενημερωτικά φυλλάδια, εκπαιδευτικά CD, έντυπα εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων κ.λ.π.) για την αποτελεσματική ξενάγηση των μαθητών μας στο χώρο της Βιβλιοθήκης και την υλοποίηση εκεί εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων σχετικών με την ιστορία και τη διαδικασία της ιστορικής έρευνας.

(Για τα παραπάνω έχουμε ήδη αποστείλει προ πολλού σχετική επιστολή στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Λευκάδας και δεν υπήρξε μέχρι στιγμής καμιά απάντηση).

Πιστεύουμε ότι οι ενέργειες αυτές, δεν αποτελούν μόνον τα οφειλόμενα προς το μεγάλο Λευκαδίτη ιστορικό και το πνευματικό κεφάλαιο που κατέθεσε στο γενέθλιο τόπο, αλλά και μια διεύρυνση και τόνωση των ερευνητικών δυνατοτήτων του τόπου μας.

Ευχαρίστως θα προσφέραμε κάθε εκπαιδευτική και επιστημονική υπηρεσία προκειμένου να υλοποιηθούν τα παραπάνω.

Λευκάδα, 14 Ιουνίου 2011

Η Σχ. Σύμβουλος Φιλολόγων ν. Λευκάδας
Δρ. Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού

Πηγή: ΛΕΥκάδα ΖΗΝ (LEFKADA SLOW GUIDE)