Σαν σήμερα το 1789 η Γαλλική αστική επανάσταση εθνικοποιεί την περιουσία της Εκκλησίας
Γκραβούρα της εποχής για την εθνικοποίηση της περιουσίας της Εκκλησίας
Σαν σήμερα το 1789 Γαλλική αστική επανάσταση εθνικοποιεί την περιουσία της Εκκλησίας.
«Ο κλήρος, που αριθμούσε γύρω στα 120.000 άτομα, απολάμβανε σαν η πρώτη από τις κλειστές τάξεις μέσα στο κράτος, σημαντικά προνόμια, τόσο πολιτικά και νομικά, όσο και φορολογικά. Η οικονομική του ισχύς βασιζόταν στη γαιοκτησία και το φόρο της δεκάτης.
Η καθολική εκκλησία ήταν εύπορη. Προπαντός στις πόλεις των επισκόπων, της ανήκαν εκτός από τα άκτιστα οικόπεδα, πολυάριθμα οικήματα και μοναστήρια. Ακόμα σημαντικότερη ήταν η κατοχή γαιών κυρίως με τη μορφή μισθωμένων αγροκτημάτων. Όσες από αυτές τις γαίες υπάγονταν στο έδαφος της Γαλλίας, αποτελούσαν το ένα δέκατο ή και περισσότερο της συνολικής έκτασης. Ο Βολταίρος (Voltaire) υπολόγιζε τα ετήσια έσοδα απ’ αυτές γύρω στα 90 και ο υπουργός Νεκέρ (Necker) λίγο αργότερα, στα 130 εκατομμύρια λίβρες.
Στο φόρο της δεκάτης υπαγόταν κάθε γαία, ακόμα και εκείνες των ευγενών και του στέμματος. Οι εισφορές συμποσούνταν κατά μέσο όρο στο ένα δέκατο τρίτο του ακαθάριστου εισοδήματος από τη συγκομιδή, πράγμα που αντιστοιχούσε σε χρηματική αξία 100-120 εκατομμυρίων, επομένως την ίδια περίπου με τα έσοδα από την κατοχή γαιών.
Με τη δεκάτη, τις γαίες της εκκλησίας και των μοναστηριών ο κλήρος είχε στη διάθεσή του για πώληση ένα σημαντικό τμήμα της συγκομιδής και έβγαινε κερδισμένος από την άνοδο των τιμών, όσο και από την αύξηση του ενοικίου: επιπλέον φαίνεται ότι και η αξία της δεκάτης διπλασιάστηκε μέσα στον 18ο αιώνα.
Ανάμεσα στις κλειστές τάξεις μόνο η θρησκευτική είχε να επιδείξει ιδιαίτερη διοίκηση και δικαιοδοσία. Κάθε πέντε χρόνια γινόταν η γενική συνέλευση του κλήρου για τη συζήτηση και τη λήψη αποφάσεων πάνω σε θρησκευτικά ζητήματα και σε συμφέροντα της τάξης. Επίσης προσδιόριζε το ύψος μιας «οικειοθελούς συνεισφοράς» στις κρατικές δαπάνες. Αυτή και οι «δεκάτες», που έπρεπε να καταβληθούν από μεμονωμένα πρόσωπα του κλήρου, ήταν οι μόνες εισφορές που κατέβαλλε ο κλήρος: γύρω στα 3,5 εκατομμύρια – ένα γελοίο ποσό σε σύγκριση με τα έσοδά του. Ο κλήρος στάθηκε πιο χρήσιμος για τη μοναρχία μέσω της επιτέλεσης κάποιων δημόσιων λειτουργιών: της σύνταξης των ληξιαρχικών πράξεων για βαφτίσεις, γάμους, κηδείες, της πρόνοιας και της παιδείας…
Συγγενεύοντας με τους φτωχούς χωρικούς, ένας μεγάλος αριθμός μικροαγροτών κατείχε πάρα πολύ λίγη γη για να ζήσει απ’ αυτήν. Έπρεπε να εξασφαλίζουν πρόσθετα έσοδα με μισθωτή εργασία ή με την αγροτική οικοτεχνία. Οι εκκλησιαστικοί, ευγενείς και αστοί γαιοκτήμονες, που σπάνια διαχειρίζονταν οι ίδιοι τη γη τους, την έδιναν σ’ αυτούς με μίσθωση ή έναντι κάποιου μεριδίου στη συγκομιδή. Οι κλήροι ήταν διασκορπισμένοι και τους διαθέτανε μεμονωμένα. Μ’ αυτόν τον τρόπο οι εργάτες γης μπορούσαν να μισθώσουν επιπλέον ένα κομματάκι γης στον οικίσκο τους, ενώ οι μικροαγρότες συμπλήρωναν έτσι το νοικοκυριό τους. Τα δύο τρίτα της Γαλλίας ήταν μισακάρικα, κυρίως στις περιοχές νότια του Λουάρ και στη Λωρραίνη…».
(Πηγή: Αλμπέρ Σομπούλ – Βάλτερ Μαρκόφ, 1789 η μεγάλη επανάσταση των Γάλλων, Σύγχρονη Εποχή, 1990 [Μετάφραση Καίτη Μάρακα από την έκδοση: Walter Markov-Albert Soboul: 1789-Die Grosse Revolution der Franzosen. Urania-Verlag, Leipzig-Jena-Berlin. 1989]).
