Μνήμες Αντίστασης (Λευκάδα 1941-1945) – Του Βασίλη Γαρύφαλλου (Όγδοο Μέρος)

Συνέχεια από το Έβδομο Μέρος

Η ΖΩΗ ΣΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ – ΜΑΪΟΣ 1945

Ο Βασίλης Γαρύφαλλος (δεύτερος από δεξιά, όρθιος) στο τρεχαντήρι του, τον «Άγιο Ιωάννη»

Αφού παραδώσαμε τα όπλα, αρχίζουν οι διώξεις, ξύλο, φυλακίσεις στους πατριώτες. Πρώτος δοκίμασε το ξύλο ο Άγγελος ο Λουμπάρδος, στο στενό του Αγίου Σπυρίδωνα.

Μετά δύο μέρες μου συνέβη το παρακάτω περιστατικό. Επιστρέφοντας από το ψάρεμα, με περιμένει στο μώλο ο Πάνος ο Γιαννούλης. Με καλεί και μου λέει ότι το απόγευμα έχει συνάντηση στην πλατεία με τον Ανδρέα το Σταύρο και με τον αρχηγό της Εθνοφυλακής το Διάκο, για να τους πει να σταματήσουν τις διώξεις και το κυνηγητό των ανταρτών.

Ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας Πάνος Γιαννούλης

Μου δίνει εντολή να μαζευτούμε τέσσερις νέοι αντάρτες (εγώ, ο Χαρίλαος ο Πομώνης, ο Ντίνος ο Γεωργαλής και ένας Γιώργος από την Καρυά) και να τον καλύπτουμε όταν θα συζητάει περπατώντας στην πλατεία με τους παραπάνω.

Επιστρέφω στο σπίτι, κατεβαίνω στο κατώι, παίρνω το πιστόλι μου και μια χειροβομβίδα (τότε με βλέπει η συγχωρεμένη η μάνα μου και μου λέει κάτι που δύσκολα θα ξεχάσω «πάλι τα ίδια άρχισαν»). Τότε της εξηγώ, ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος για μας.

Στις τέσσερις η ώρα είμαστε και οι τέσσερις στην πλατεία και πιάνουμε τα τέσσερα στενά, ενώ ο καπετάνιος συζητάει κάνοντας βόλτες. Κάποια στιγμή και ενώ έχει καθήσει ο ήλιος, τελειώνει η κουβέντα, με πλησιάζει ο καπετάνιος και μου δίνει εντολή να μαζέψω τα παιδιά, να πάμε να πάρουμε τον οπλισμό που είχαμε στην Απόλπαινα, κρυμμένο στο σπίτι των Χαλικαίων και να συναντηθούμε στο μοναστήρι της Φανερωμένης.

Τότε εκεί ήταν ο παπά-Κατσέλης, που μας συμπαθούσε. Όταν φτάσαμε μας έδειξε ένα κελί που βρισκόταν ξαπλωμένος ο καπετάνιος, στεναχωρημένος και προβληματισμένος και δεν μας είπε τίποτα για την κουβέντα από τη συνάντηση που είχε κάνει. Του είπαμε να βγάλουμε σκοπιά για το βράδυ αλλά μας απάντησε ότι δεν είναι ανάγκη, «γιατί αυτοί δεν φθάνουν εδώ πάνω». Εμείς, εντούτοις, βγάλαμε σκοπιά και έτσι πέρασε η νύχτα και ξημέρωσε.

Το πρωί φεύγουμε για Τσουκαλάδες και στο δρόμο μένω πίσω. Τον πλησίασα και τον ρώτησα τι έγινε στην πλατεία με το Σταύρο και το Διάκο και μου απάντησε ότι «θέλουν να μου κάνουν το τραπέζι στο κτίριο της Αστυνομίας για να με μπουζουριάσουν».

Στους Τσουκαλάδες μένουμε μια μέρα και ο καπετάνιος ενημερώνει τον κόσμο μας για την κατάσταση που επικρατεί. Κινούμαστε μεταξύ Φανερωμένης, Φρυνίου και Τσουκαλάδων και μετά μια βδομάδα περίπου ο καπετάνιος καλεί εμένα και το Χαρίλαο να κατέβουμε στην πόλη κοντά στην εκκλησία του Παντοκράτορα. Εκεί ήταν ένα περίπτερο του Μιχάλη και μας δίνει εντολή να περιμένουμε και όταν περάσει ο Δήμαρχος ο Θοδωρής ο Μαυρομάτης να τον πάμε μέσα στο στενό να συζητήσουν.

Ο λόγος που ήθελε ο καπετάνιος να μιλήσει με τον Δήμαρχο ήταν να του πει να τηρηθεί η συμφωνία της Βάρκιζας, (να σταματήσουν οι διώξεις στην πόλη της Λευκάδας). Περίμενα περίπου δέκα λεπτά και βλέπω να ΄ρχεται ο Δήμαρχος μαζί με την κόρη του από την πλατεία με προορισμό το σπίτι του. Τον πλησιάζω, τον χαιρετώ και τον οδηγώ μέσα στο στενό που περίμενε ο καπετάνιος. Εγώ και ο Χαρίλαος αποτραβιόμαστε πιο πέρα και τους αφήνουμε να μιλήσουν.

Ακούμε το Γιαννούλη να τον καθιστά υπεύθυνο για τις διώξεις που γίνονται στην πόλη και γιατί δεν τηρούνται οι όροι της συμφωνίας της Βάρκιζας, ενώ ο Δήμαρχος του απαντά, «θα κάνω ό,τι μπορώ να σταματήσουν αυτά στην πόλη».

Η κόρη του ανήσυχη μας ρωτάει τι πρόκειται να γίνει και τις απαντούμε ότι αυτό είναι θέμα του καπετάνιου. Φυσικά, μετά από λίγο, μας καλεί κοντά του ο καπετάνιος και λέει στο Δήμαρχο ότι μπορεί να φύγει.

Τότε στην πόλη Λευκάδας υπήρχαν ραδιόφωνα σε δύο καφενεία, σ΄ ένα που βρίσκονταν απέναντι από τον Παντοκράτορα) το είχε ένας Πειραιώτης, ο Στέλιος, που είχε παντρευτεί Λευκαδίτισσα, την κόρη του Δίκανου) και σ΄ ένα στην πλατεία. Πάμε στο πρώτο ν΄ ακούσουμε BBC, γιατί επιμένει ο καπετάνιος., ενώ του έχουμε πει ότι εκεί τριγυρίζουν εθνοφύλακες. Και τότε ακούμε αυτό που μου έχει μείνει χαραγμένο στη μνήμη μου, «σαράντα χιλιάδες πυροβόλα του Κόκκινου Στρατού και 1.200 προβολείς χτυπάνε το Βερολίνο».

Το περιστατικό αυτό έγινε στις 8 Μάη του 1945.

Για να καταλάβει κανείς την οικονομική κατάσταση, ενώ βρισκόμαστε στο περίπτερο του Μιχάλη και θέλαμε να καπνίσουμε, λέμε στον καπετάνιο να πάρουμε 4-5 πακέτα τσιγάρα βερεσέ και δεν μας το επέτρεψε, λέγοντάς μας, ότι αφού δεν έχουμε λεφτά καλύτερα να μείνουμε χωρίς τσιγάρα.

(Συνεχίζεται)

Πηγή: Βασίλης Γαρύφαλλος, Μνήμες Αντίστασης (Λευκάδα 1941-1945), Λευκάδα, 2004

* Ο Βασίλης Γαρύφαλλος γεννήθηκε το 1926 στη Λευκάδα από γονείς ψαράδες με δημοκρατικές πεποιθήσεις. Έμενε στο μώλο που δένανε τα ψαροκάικα και τα καΐκια που έκαναν τη συγκοινωνία Μεγανήσι-Νυδρί-Λευκάδα. Έμεινε ορφανός από πατέρα στα επτά του χρόνια. Πήγε σχολείο μέχρι την τετάρτη τάξη του Δημοτικού, γιατί αναγκάστηκε να βγει στη δουλειά, στο ψάρεμα, μετά το θάνατο του πατέρα του, καθώς ήταν ο μεγαλύτερος από τα τέσσερα αδέρφια του και μαζί με τη μάνα του έπρεπε να θρέψουν την οικογένεια. Από τα δέκα του χρόνια που μπήκε στην βιοπάλη, είδε την αδικία και την καταπίεση που υπήρχε και άρχισε, όπως ο ίδιος γράφει, να «καταλαβαίνει τον κόσμο». Σε αυτό τον βοήθησε ο παλαίμαχος Λευκαδίτης κομμουνιστής Νίκος Καρελής που έμενε στην ίδια γειτονιά.

Συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του 2/39 Συντάγματος του ΕΛΑΣ και πήρε μέρος σε δεκάδες μάχες ενάντια στους καταχτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους. Μετά την υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας για να αποφύγει τις διώξεις αναγκάστηκε, το 1946, να φύγει για τον Πειραιά όπου δούλεψε σε μηχανότρατα. Επέστρεψε στη Λευκάδα το 1950 και ασχολήθηκε με δικό του καΐκι με το ψάρεμα, όταν του επεστράφη το ναυτικό φυλλάδιο. Πέθανε την Πρωτομαγιά του 2007 σε ηλικία 81 ετών. Συνέβαλε καθοριστικά στο να αγοραστούν τα ιδιόκτητα γραφεία της ΤΕ Λευκάδας του ΚΚΕ που φτιάχτηκαν με την εθελοντική προσφορά μελών και φίλων του ΚΚΕ και εγκαινιάστηκαν το Σεπτέμβρη του 2004.

Διαβάστε ακόμη: