Ένας εντυπωσιακός οβελίσκος αφιερωμένος στο Σπήλαιο των Νυμφών στο λόφο της Αγίας Κυριακής στο Βλυχό Λευκάδας

Μέχρι πρότινος αγνοούσαμε την ύπαρξη του Μνημείου αυτού. Πρόκειται για έναν αρκετά ψηλό και εντυπωσιακό οβελίσκο που βρίσκεται στο λοφίσκο πάνω από τον βράχο και το εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής, στην είσοδο του ορμου του Βλυχού. Είναι αφιερωμένος στο Σπήλαιο των Νυμφών που βρίσκεται εδώ και σύμφωνα με τον μεγάλο Γερμανό αρχαιολόγο Βίλχελμ Νταίρπφελντ λατρεύονταν ήδη από την εποχή του Οδυσσέα στην ομηρική Ιθάκη. Όπως μάλιστα ο ίδιος γράφει, βρήκε κατά την διάρκεια των ανασκαφών του στο σπήλαιο αυτό θρύψαλα από τους αρχαϊκούς χρόνους καθώς και πρωτόγονα ειδώλια Νυμφών.

Μας είναι άγνωστο πότε κατασκευάστηκε ο οβελίσκος που πάνω του είναι χαραγμένη η εξής επιγραφή: «ΜΝΗΜΕΙΟ ΟΔΥΣΣΕΩΣ ΒΡΑΧΟΣ ΝΥΜΦΩΝ ΟΜΗΡΙΚΗ ΙΘΑΚΗ». Σε κοντινή πάντως απόσταση βρισκόταν το προκατασκευασμένο σπίτι, δώρο του αυτοκράτορα της Γερμανίας Γουλιέλμου Β’, που έμενε ο Νταίρπφελντ κατά την διάρκεια της παραμονής του στη Λευκάδα καθώς και το Μουσείο με τα ευρήματα των ανασκαφών του.

Στον πρώτο τόμο του συγγράμματός του «Alt-Ithaka» (σελ. 205) για τα Ιερά στην πεδιάδα του Νυδριού και γύρω από αυτή σημειώνει ο Βίλχελμ Νταίρπφελντ: «Ως πρώτο Ιερό που γνωρίζουμε σε ποιον ήταν αφιερωμένο αξίζει να αναφερθεί το Σπήλαιο των Νυμφών στην είσοδο του λιμανιού (της ομηρικής Ιθάκης) που έχει μετατραπεί τώρα σε εκκλησία αφιερωμένη στην Αγία Κυριακή» Αναφέρει επίσης ότι, επιβεβαιώνεται από μικρά πήλινα ανάγλυφα με Νύμφες που χορεύουν και τον Ερμή που βρέθηκαν ότι εδώ τιμώνταν κατά την κλασσική αρχαιότητα οι Νύμφες. Και καταλήγει: «Επειδή βρήκαμε εδώ και θρύψαλα από τους αρχαϊκούς χρόνους καθώς επίσης και πρωτόγονα ειδώλια Νυμφών, υποθέτουμε ότι η σπηλιά ήταν ήδη αφιερωμένη στις Νύμφες από την αρχαϊκή εποχή, πολύ περισσότερο μάλιστα που γνωρίζουμε ότι λατρεύονταν ήδη στην Ιθάκη από την εποχή του Οδυσσέα.

Επίσκεψη Αλεξανδριτών το 1939 στο Μουσείο του Νταίρπφελντ στην Αγία Κυριακή

Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, οι Νύμφες κατοικούν σε σπηλιές όπου κλώθουν, τραγουδούν και χορεύουν παρέα με τον Ερμή και τον Πάνα που έπαιζε τη σύριγγα. Ζουν πάρα πολύ χρόνο, αφού πίνουν αμβροσία, αλλά κάποια στιγμή πεθαίνουν, έχουν δηλαδή μια ιδιότυπη σχέση με την αθανασία, όπως και ο Διόνυσος, με τον οποίο σχετίζονται. Η Μήδεια, ύστερα από παράκληση του θεού, τους έδωσε πίσω τη νιότη. Έχουν επιζήσει στη λαϊκή μας παράδοση μέχρι σήμερα· είναι οι γνωστές μας νεράιδες, που ζουν στα βουνά, στις νεραϊδοσπηλιές και τις νεραϊδόβρυσες. Θεωρείται πάντοτε επικίνδυνο να τις συναντήσει κανείς, αφού υπάρχουν ακόμη οι μύθοι για τους «νεραϊδοπαρμένους», όπως ήταν ο Ύλας στην αρχαιότητα. Μόνο οι σαββατογεννημένοι και οι «αλαφροΐσκιωτοι» μπορούν να τις αντιλαμβάνονται και να τις βλέπουν να χορεύουν

Σύμφωνα με την Βικιπαίδεια, ο οβελίσκος (από το αρχαίο ελληνικό: ὀβελίσκος, υποκοριστικό του ὀβελός, (σούβλα, καρφί, μυτερός κίωνας) είναι ένα ψηλό μνημείο με τέσσερεις πλευρές που στενεύει προς τα πάνω και καταλήγει σε πυραμοειδές σχήμα στο τέλος του, το πυραμίδιο. Τα μνημεία αυτά ονομάζονταν αρχικά «τεκχενού» από τους κατασκευαστές τους, τους Αρχαίους Αιγυπτίους. Οι Έλληνες που τους είδαν, χρησιμοποίησαν το ελληνικό οβελίσκος για να περιγράψουν αυτά τα μνημεία, και η λέξη αυτή πέρασε στα Λατινικά και τα Αγγλικά. Οι αρχαίοι οβελίσκοι είναι μονολιθικοί, δηλαδή αποτελούνται από μία μόνο πέτρα, ή αλλιώς λίθο. Αυτό αποτελεί, εκτός από το σχήμα του, κύριο χαρακτηριστικό του οβελίσκου, καθώς καταδεικνύει ότι αυτοί που τον ανήγειραν είχαν την τεχνολογική ικανότητα που απαιτείται για τη μετακίνηση και ανύψωση βράχων που ζυγίζουν εκατοντάδες τόνων.

Μεταξύ των σύγχρονων οβελίσκων η ως άνω σελίδα συγκαταλέγει έναν άλλον αρκετά μικρότερο οβελίσκο που βρίσκεται στη Λευκάδα, το Μνημείο για τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 στο πάρκο ποιητών στην πόλη της Λευκάδας.